Zwolnienie lekarskie po nowemu
E zwolnienia są w Polsce standardem obowiązującym od 1 grudnia 2018 roku, a wcześniej przez dwa lata stopniowo wdrażanym w ramach okresu przejściowego. Jak poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w okresie od 1 stycznia 2016 do 30 listopada 2019 roku, wypisanych zostało łącznie 33,7 miliona elektronicznych zwolnień lekarskich. Mimo pierwotnych obaw związanych z przystosowaniem się lekarzy do nowych realiów, obecnie aż 99,99 procent zwolnień wystawianych jest w postaci wirtualnej (1 grudnia 2018 roku było to zaledwie 60 proc.). Rozwiązanie okazało się praktyczne dla lekarzy, urzędników ZUS, ale też samych pracowników oraz ich pracodawców. Tego typu zwolnienie lekarskie jest bowiem wygodniejsze, daje też zdecydowanie więcej możliwości kontroli zasadności jego wystawienia.
Czym są e zwolnienia?
E zwolnienia pozostają niezmienne dokumentami uprawniającymi pracownika do absencji w pracy i pobierania w tym czasie wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego z ZUS. W tym sensie nie różnią się więc od tradycyjnego zwolnienia L4 w formie papierowej. Z punktu widzenia lekarza oraz wydolności całego systemu lecznictwa, kluczowe różnice, to:
- digitalizacja danych – e zwolnienie wypisywane jest tylko w formie elektronicznej i uwieczniane w specjalnym systemie informatycznym. Lekarz nie musi fizycznie przekazywać druku do ZUS, ani przechowywać jego kopi;
- zmniejszenie ilości papierkowej pracy dla lekarza – po wpisaniu pierwszych danych, system sam uzupełnia zwolnienie. To oszczędność czasu, który może być efektywniej wykorzystany dla dobra pacjenta;
- umożliwienie wystawiania zwolnień także asystentom medycznym, co również stanowi odciążenie lekarzy od biurokratycznych procedur.
Co daje zwolnienie elektroniczne pacjentowi?
Z punktu widzenia pacjenta, zwolnienie elektroniczne także oznacza szereg korzyści, ale też swoistych zagrożeń, związanych z możliwością większej kontroli ze strony ZUS oraz pracodawcy. Jeśli chodzi o pozytywne aspekty, wymienić wśród nich można przede wszystkim odciążenie z obowiązku dostarczenia zwolnienia do pracodawcy. Przed upowszechnieniem E zwolnień i zmianą prawa w tym zakresie, każdy pracownik musiał donieść lub wysłać papierowy blankiet do swojego miejsca zatrudnienia w ciągu 7 dni, pod rygorem utraty prawa do świadczeń pieniężnych w czasie choroby. Ułatwienie to w szczególności doceniają osoby obłożnie chore, przykute do łóżka, niewychodzące z domu.
Elektroniczne L4
Elektroniczne L4, zwane teraz e-ZLA, to jednak także nowe uprawnienia dla pracodawcy. Dotąd pracownik mógł ociągać się z przedłożeniem zwolnienia przez 7 dni, a nawet nie informować w tym czasie pracodawcy o powodach swojej absencji oraz jej planowanej długości. W istotny sposób mogło to dezorganizować pracę w danej firmie lub instytucji, uniemożliwiając wyznaczenie zastępstw, delegowanie obowiązków etc. Uniemożliwiało to również pracodawcy szybką interwencję w przypadku podejrzeń, iż pracownik może symulować chorobę. Po zmianie przepisów sytuacja wygląda inaczej. Firmy mają dostęp do Platformy Usług Elektronicznych (PUE) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (utworzenie konta w PUE jest obowiązkowe w przypadku podmiotów zatrudniających powyżej 5 osób). Informacja o wypisaniu zwolnienia lekarskiego jest tam umieszczana natychmiast, co daje możliwość lepszego zarządzania kadrami.
Kiedy dostarczenie zwolnienia lekarskiego jest konieczne?
Mimo, że wszystkie niemal dokumenty są wystawiane elektronicznie, bywają sytuacje, w których mimo zmiany obowiązującego prawa niezbędne jest osobiste dostarczenie zwolnienia lekarskiego do siedziby firmy. Dotyczy to przede wszystkim podmiotów zatrudniających poniżej 5 osób, które mogły, ale nie musiały zakładać konta na Platformie Usług Elektronicznych. W sytuacji, gdy firma nie korzysta z PUE, lekarz musi wygenerować papierowy wydruk elektronicznego zwolnienia, a następnie pracownik zobowiązany jest z blankietem udać się do pracodawcy.
Jak ZUS kontroluje e zwolnienia lekarskie?
Wprowadzając elektroniczne L4, urzędnicy Ministerstwa Zdrowia oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ukrywali, że chodzi również o zwiększenie efektywności kontroli wystawianych zwolnień, co jest możliwe dzięki szybszemu obiegowi informacji. Dotyczy to zwłaszcza zwolnień krótkoterminowych, do 10 dni, które wcześniej były praktycznie wolne od jakiegokolwiek nadzoru. Efekty? Z danych za pierwsze 3 kwartały 2019 roku wynika, że w wyniku kontroli zwolnień, ZUS w całej Polsce cofnął świadczenia na kwotę 28 milionów złotych, wydając ponad 31 tysięcy decyzji wstrzymujących wypłatę zasiłków.
Zwolnienie elektroniczne 2020
Mimo początkowych utyskiwań, zwłaszcza ze strony lekarzy niechętnie podchodzących do nowych rozwiązań technologicznych, po roku obowiązywanie E zwolnień panuje przekonanie, że system generalnie się sprawdził. Program elektronicznych zwolnień bez zmian kontynuowany będzie w roku 2020 i nie ma na razie zapowiedzi jakichkolwiek w nim większych modyfikacji w najbliższej przyszłości.
