Post w kościele katolickim – kogo i kiedy obowiązuje?

Post w kościele katolickim ma różne oblicza, ten ścisły obowiązuje obecnie w Środę Popielcową oraz w Wielki Piątek. Prawo kościelne zna jednak także pojęcie wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Kogo dotyczą te nakazy, kto nie musi się do nich stosować i jak otrzymać dyspensę od postu?
Suchy chleb i szklanka wody
Źródło:123RF
Spis treści

Co to jest post w kościele katolickim i kiedy obowiązuje?

Co to jest post? To nieprzymuszone odstąpienie od spożywania mięsnych potraw przez określony czas (określa się go jako post jakościowy). Post może też dotyczyć całkowitego odstąpienia od jedzenia. Postem będzie też ograniczenie ilości oraz wielkości posiłków (tzw. post ilościowy). Połączeniem postu jakościowego i ilościowego jest natomiast post ścisły.

O poście mówi czwarte przykazanie kościelne, które brzmi: „Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresie pokuty powstrzymać się od udziału w zabawach”. 

Post w kościele katolickim obowiązuje obecnie w Środę Popielcową i w Wielki Piątek. Katolicy powinni w tych dniach powstrzymać się od przyjmowania mięsa i posiłków mięsnych. Kilka lat temu post obejmował także każdy piątek w ciągu całego roku, jednak teraz duchowni namawiają by w piątki zachować wstrzemięźliwość w spożywaniu pokarmów mięsnych. Wyjątek stanowi sytuacja kiedy w piątek wypada ważny dzień liturgiczny. Polscy biskupi w nawiązaniu do II Polskiego Synodu Plenarnego zachęcają również do wykazania się wstrzemięźliwością w jedzeniu potraw mięsnych w Wigilię Bożego Narodzenia, ze względu na tradycję katolicką.

Przez sprawowany post oraz pokutę katolik powinien, zgodnie z zamysłem Kościoła, modyfikować swoje życie na lepsze, wartościowsze i bliższe Bogu. 

Rodzaje postów w kościele katolickim

Wielki Post to okres kiedy szczególnie dużo mówi się o poście jako takim oraz o idei pokuty. Kościół katolicki zna kilka rodzajów postów:

  1. post jakościowy – w których chodzi o zaniechanie jedzenia mięsa oraz mięsnych wywarów; ten zakaz nie dotyczy spożywania m.in. jaj, nabiału, przypraw i tłuszczów zwierzęcych;
  2. post ilościowy – zakłada, że można zjeść jeden posiłek do syta dziennie, nie wyklucza się jednak przyjęcia jeszcze dwóch małych posiłków: rano i wieczorem; ryby i mięso nie są wykluczone;
  3. post ścisły– stanowi połączenie obu powyższych typów postów, czyli nie należy spożywać mięsa oraz zachować minimalizm w ilości posiłków; post ścisły obowiązuje w Środę Popielcową oraz w Wielki Piątek;
  4. post eucharystyczny – zabrania przyjmowania pokarmów oraz napojów (z wyjątkiem wody i leków) na godzinę przed przyjęciem komunii świętej; w ten sposób katolik ma się przygotować na przyjście eucharystii; dawniej post eucharystyczny zakazywał jedzenia od północy aż do mszy świętej, podczas której przyjmowało się komunię świętą. 

Kogo obowiązuje post w kościele katolickim?

Kogo obowiązuje post w kościele katolickim? Wszystkich katolików, którzy ukończyli 18. rok życia, a nie przekroczyli 60. roku życia. Osoby będące w tym przedziale wiekowym nie powinny spożywać mięsa i potraw mięsnych w trakcie postu. Co więcej, w czasie postu ścisłego tylko jeden posiłek w ciągu dnia może być zjedzony „do pełna”, pozostałe dwa (np. poranny i wieczorny) powinny być skromne. Dopuszcza się łączenie posiłku obiadowego (głównego) z wieczornym.

Post eucharystyczny obowiązuje wszystkich wiernych, którzy chcą przyjąć komunię świętą. Z kolei post w Wigilię Bożego Narodzenia został zniesiony, jednak można zachować wstrzemięźliwość w spożywaniu mięsa oraz ilości posiłków, zwłaszcza odwołując się do tradycji katolickich. Episkopat Polski zniósł także post piątkowyw zamian wprowadzając wstrzemięźliwość w spożywaniu mięsa w tym dniu. 

Natomiast młodym ludziom, którzy mają już skończone 14 lat, zaleca się zachowanie wstrzemięźliwości w jedzeniu potraw mięsnych w czasie trwania postu. 

Dyspensa od postu - kiedy nie trzeba przestrzegać postu? 

Post po 60. roku życia nie obowiązuje, nie muszą się trzymać jego wytycznych także osoby niepełnoletnie. W kościele katolickim istnieje także coś takiego jak dyspensa od postu,a dotyczy ona wiernych, którzy nie posiadają możliwości wyboru posiłków i jedzą wyłącznie to, co jest im podawane. Takie zwolnienie tyczy się piątków w całym roku, poza dyspensą znajduje się Środa Popielcowa oraz Wielki Piątek. Wówczas należy podjąć inną formę pokuty, np. w postaci modlitwy, jałmużny, itp. 

W szczególnych przypadkach proboszcz może udzielić wiernemu, całej rodzinie wiernych oraz wspólnocie wiernych dyspensy od wstrzemięźliwości od potraw mięsnych z wyjątkiem Środy Popielcowej i Wielkiego Piątku, jednak na takie osoby jest nakładany obowiązek modlitwy np. w intencji papieża oraz złożenia ofiary do „Jałmużny postnej”. Taką prośbę o dyspensę kieruje się do Kurii Metropolitarnej. 

Osoby starsze, chore oraz ich opiekunowie nie muszą przestrzegać postu eucharystycznego, co oznacza, że w ciągu godziny przed przystąpieniem do komunii świętej mogą spożyć posiłek oraz/lub posilić się jakimś napojem.

Co można jeść w post?

Post w kościele wyklucza jedzenie mięsa oraz wywarów mięsnych i potraw mięsnych, nie zabrania jednak spożywania dań, które od zwierząt pochodzą. Zatem co można jeść w post? Można spożywać nabiał (czyli m.in. mleko, sery, jogurty, twaróg, itp.), jaja, przyprawy i tłuszcze zwierzęce (czyli np. masło, słoninę, łój, sadło, smalec), a także ryby, kasze, ziemniaki, ryż, makaron, owoce oraz warzywa. Według niektórych źródeł w czasie postu można żywić się takimi przysmakami jak ślimaki, żaby oraz żółwie.

Post w piątek to obecnie kwestia dobrowolna, zatem jeśli osoba wierząca czuje, że chce i może (np. ze względów zdrowotnych) go sprawować w piątki, nie powinna przekraczać limitu jednego obfitszego posiłku w ciągu dnia oraz dwóch mniejszych, które nie zawierają mięsa. 

Ksiądz Przemek Kawa Kawecki sbp tłumaczy na czym tak naprawdę polega post: „Oczywiście w życiu, jak i w wierze, powinien prowadzić nas zdrowy rozsądek i jeśli ktoś z powodów zdrowotnych lub innych nie może zachować tak ścisłej reguły, powinien zachować ten ścisły Post tak, jak najlepiej potrafi. Bóg mówi: miłości pragnę, nie krwawej ofiary. Generalnie myślę, że trzeba przypomnieć, co jest do czego. Post nie jest sztuką samą w sobie. Post jest praktyką pokutną, która ma pomóc nam w nawróceniu serca, przemianie postaw, radykalnej zmianie całego życia na lepsze. To jest podstawowa, prawdziwa wartość postu”.

Czytaj:

Bibliografia

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Post
  • https://www.agrofakt.pl/post-w-kosciele-katolickim/
  • https://www.wprost.pl/405320/Kosciol-zmienia-przykazanie-w-piatek-mozna-sie-bawic
Więcej z kategorii Historia i tradycje
Prawosławie a katolicyzm. Różnice, cechy i święta
Cerkiew prawosławna
Koronka do krwawych łez Matki Bożej - jak odmawiać?
Pomnik Maryi
Modlitwa za zmarłego męża - jak się modlić?
Powiązane artykuły
Msza za zmarłych - jak napisać intencje mszalne?
Suchy chleb i szklanka wody
Post w kościele katolickim – kogo i kiedy obowiązuje?
Konfesjonał
Jak się spowiadać? Grzechy i regułka dla dorosłych
Ksiądz odprawiający mszę świętą
Msza święta krok po kroku – tekst, przebieg, części
Ksiądz trzyma w dłoniach hostię
Części mszy świętej – główne i stałe. Najważniejsze