Na czym polega obrzęd mszy świętej?
Msza święta to rytuał eucharystyczny przebiegający według ścisłego porządku. W wierze chrześcijańskiej stanowi odwołanie do Ostatniej Wieczerzy, którą w Wielki Czwartek Chrystus spożywał wraz z 12 apostołami.
Słowo „msza” wiąże się z obrzędowością pochodzącą z tradycji łacińskiej oraz z wypowiadanym przez diakona wyrażeniem kończącym liturgię: „Ite, missa est”. Mszę określa się w kościele katolickim też jako Eucharystię, Nabożeństwo główne oraz Pamiątkę Wieczerzy Pańskiej.
Zgodnie z wiarą rzymskokatolicką msza święta stanowi ofiarę Jezusa, który dał się ukrzyżować za ludzkie grzechy. Wierni przychodzą na mszę świętą, by oddać cześć Chrystusowi oraz podziękować za miłość Boga.
Msza święta składa się z dwóch głównych części, jakimi są liturgia słowa oraz liturgia eucharystii. Przed nimi występują wstępne obrzędy mszy świętej, a po dwóch wyżej wymienionych głównych częściach mszy – końcowe obrzędy mszy świętej.
Jakie są obrzędy mszy świętej?
Pierwsza część mszy świętej to obrzędy wstępne, które wprowadzają do dwóch głównych części mszy: liturgii słowa oraz liturgii eucharystii. Wśród obrzędów wstępnych mszy świętej wymienia się takie elementy jak:
- Wejście,
- Ucałowanie ołtarza,
- Pozdrowienie,
- Akt pokuty,
- Panie zmiłuj się nad nami (Kyrie eleison),
- Gloria (Chwała na wysokości – śpiewana bądź mówiona w niedzielę i święta, poza Wielkim Postem i Adwentem).
W drugiej części dokonuje się liturgia słowa zawierająca:
- Pierwsze czytanie,
- Psalm responsoryjny,
- Drugie czytanie,
- Sekwencję,
- Werset przed Ewangelią,
- Ewangelię,
- Homilię (albo kazanie),
- Credo (wyznanie wiary)
- oraz Modlitwę powszechną.
Po liturgii słowa następuje liturgia eucharystii podzielona na:
- Przygotowanie darów,
- Modlitwę eucharystyczną
- oraz Obrzędy komunijne.
Mszę świętą wieńczą obrzędy końcowe mszy świętej składające się z Błogosławieństwa, Odesłania, Ucałowania ołtarza oraz Wyjścia.
Na czym polegają wstępne obrzędy mszy świętej?
Obrzędy wstępne mszy świętej mają na celu wprowadzenie zgromadzonych w kościele osób do głównej części mszy, jaką jest liturgia słowa oraz liturgia eucharystii. Mszę świętą rozpoczyna Pieśń na wejście, podczas której następuje procesja księdza, diakona oraz usługujących księży i ministrantów do prezbiterium. Ten obrządek kultywuje się już od IV wieku.
Po tym elemencie mszy ma miejsce Pozdrowienie ołtarza, które wyraża się w oddaniu mu czci i może przyjąć jedną z trzech postaci: ukłonu, ucałowania lub okadzenia. Następnie kapłan wykonuje ręką Znak krzyża i wypowiada słowa: „W imię Ojca i Syna i Ducha świętego”. Potem ksiądz przechodzi do Pozdrowienia wiernych, które ma wytworzyć atmosferę jedności i wspólnoty wśród zgormadzonych na mszy świętej ludzi.
Po krótkim wprowadzeniu do liturgii dnia dochodzi do następnej części obrzędów wstępnych mszy świętej, czyli do aktu pokuty. Rolą aktu pokuty jest wyznanie grzechów w ciszy przed Panem Bogiem oraz oczyszczenie się z nich. Należy podkreślić, że ten fragment mszy nie zastępuje spowiedzi świętej.
Kolejny obrzęd to aklamacja Kyrie eleison, czyli wypowiadane lub śpiewane przez wiernych słów: „Panie, zmiłuj się nad nami”, by uzyskać przebaczenie od Pana Boga. Potem zebrani śpiewają hymn Gloria „Chwała na wysokości Bogu” (podczas mszy świętej w niedziele, podczas uroczystości i niektórych świąt). Pieśni tej nie wykonuje się w czasie Adwentu ora Wielkiego Postu.
Ostatnim obrzędem wstępnym podczas mszy świętej jest Kolekta (oratio) składająca się z inwokacji dedykowanej Bogu, odwołania się do wielkich dokonań Boga, prośby wysyłanej Bogu oraz podsumowania kierowanego do Boga.
Elementy obrzędów wstępnych mszy świętej mogą być wzbogacone o sakrament pokuty i pojednania.
Czego dotyczą środkowe obrzędy mszy świętej?
Obrzęd mszy świętej dotyczący środkowej jej części stanowi główny filar nabożeństwa. To liturgia słowa oraz liturgia eucharystii. Najważniejszymi członami liturgii słowa są czytania Pisma Świętego (następują dwa czytania podczas mszy świętej: w niedzielę – jedno ze Starego, drugie z Nowego Testamentu, w okresie wielkanocnym – oba z Nowego Testamentu) oraz Credo, będące wyznaniem wiary. Po czytaniach zwykle wypowiadane jest przez księdza kazanie lub czytana homilia. Wcześniej jest też śpiewany psalm responsoryjny i czytana Ewangelia. Liturgię słowa zamyka modlitwa powszechna.
Trzecią częścią mszy świętej, nierozerwalnie związaną z liturgią słowa jest liturgia eucharystii. Na tym etapie odbywa się przygotowanie darów ofiarnych, potem następuje Modlitwa eucharystyczna, po której dokonują się Obrzędy komunijne. Ten fragment mszy świętej był niegdyś określany jako msza wiernych, w której mogli uczestniczyć jedynie ludzie ochrzczeni.
Jak wyglądają końcowe obrzędy mszy świętej?
Obrzędy zakończenia mszy świętej odbywają się po liturgii eucharystii i wieńczą one całe nabożeństwo. Zawierają takie człony jak Błogosławieństwo końcowe i Rozesłanie. Podczas błogosławieństwa kapłan kreśli w powietrzu znak krzyża wypowiadając formułkę: „Niech was błogosławi Bóg Wszechmogący, Ojciec i Syn, i Duch święty”. Następnie ksiądz rozsyła wiernych aby się rozeszli do domów słowami: „Idźcie w pokoju Chrystusa”. Na to zgromadzeni odpowiadają: „Bogu niech będą dzięki”. Ksiądz całuje ołtarz i wraz z asystą udaje się do zakrystii.
Niekiedy obrzędy końcowe nie odbywają się. Dzieje się tak wówczas gdy ma się jeszcze odbyć inna czynność liturgiczna.
Nabożeństwo może mieć nieco zmienioną formę zależnie od okoliczności, np. od odbywającego się na mszy świętej ślubu, chrztu świętego, pogrzebu, odpustu, święta, czy okresu liturgicznego, w czasie którym msza jest odprawiana.
Czytaj:
- Tradycje wielkanocne w Polsce. Dawne i obecne zwyczaje
- Tradycje bożonarodzeniowe w Polsce i na świecie
- Wielki post – kiedy się zaczyna i ile trwa? Informacje