Jakie są części mszy świętej?
Wyróżnia się cztery części mszy świętej w kościele rzymskokatolickim: część wstępną, wprowadzającą do udziału w nabożeństwie, część główną, składającą się z dwóch elementów, podczas której mają miejsce najważniejsze wydarzenia w czasie mszy świętej: liturgia słowa i liturgia eucharystii oraz część końcową, wieńczącą mszę.
Te 4 części mszy świętej tworzą treść modlitwy idealnej: dziękczynnej, wielbiącej, przepraszającej i żałującej za grzechy, proszącej o łaskę oraz błogosławieństwo Boga. Całe nabożeństwo stanowi pochwałę czci Chrystusa oraz jest podziękowaniem za jego poświęcenie i oddanie życia za wszystkich ludzi.
Główna część mszy świętej składa się z dwóch etapów następujących po sobie: z liturgii słowa oraz z liturgii eucharystii. Są one niemal zespolone ze sobą. Liturgia eucharystii stanowi ofiarę jaką wierni składają Bogu.
Mszalne obrzędy: wstępne oraz końcowe mają za zadanie otwierać i zamykać nabożeństwo.
Jak odprawiana jest pierwsza część mszy świętej?
Wstępna część mszy świętej to pierwszy element nabożeństwa i dzieli się kilka etapów. Pierwszym z nich jest pieśń na wejście kapłana oraz jego asysty do prezbiterium. Ma ona jednoczyć wszystkich zebranych na nabożeństwie i podkreślić, że mimo dzielących wiernych różnic poglądowych, społecznych, czy finansowych teraz stają się jednością przed Bogiem.
Potem następuje pozdrowienie ołtarza, które kapłan może wyrazić przyklękając, całując ołtarz lub okadzając go. Następnie ksiądz wykonuje znak krzyża błogosławiąc w ten sposób zebranych wiernych. Mówi wówczas: „W imię Ojca i Syna, i Ducha świętego”. Zebrani odpowiadają mu: „Amen”. Dalej kapłan otwiera szeroko ramiona i zwraca się do zgromadzonych: „Pan z wami” (istnieją jeszcze inne dopuszczalne formy pozdrowienia), co określa się jako pozdrowienie ludu. Po tym prowadzący mszę lub inna upoważniona osoba wprowadza do liturgii dnia wyliczając intencje sprawowanego nabożeństwa.
Akt pokuty to bardzo ważny punkt wstępnego obrzędu mszy świętej. Podczas aktu pokuty uczestnicy nabożeństwa przyznają, że są grzesznikami, przepraszają za swoje grzechy, za które żałują oraz proszą Boga o wybaczenie. Potem następuje aklamacja „Panie zmiłuj się nad nami” (Kyrie eleison).
Kolejnym fragmentem wstępnego obrzędu mszy świętej jest śpiewanie lub recytowanie słów hymnu pochwalnego „Gloria”. Nie wykonuje się go w czasie Adwentu, Wielkiego Postu oraz w dni powszednie.
Część pierwszą mszy świętej kończy kolekta wzywająca do wspólnej modlitwy.
Główne części mszy świętej - liturgia słowa
Dwie główne części mszy świętejto liturgia słowa, która następuje po wstępnych obrzędach mszy świętej oraz liturgia eucharystii. Celem liturgii słowa jest przekazanie wiernym poprzez teksty zawarte w czytaniach Pisma świętego słów Pana Boga. Pierwsze czytanie to wybrany tekst ze Starego testamentu (jednego z proroków). Po nim wierni śpiewają psalm responsoryjny, po którym następuje drugie czytanie – tym razem treści pochodzącej z Nowego Testamentu (to np. listy apostołów). W okresie wielkanocnym oba czytania wywodzą się z Nowego Testamentu.
W dalszej kolejności odczytywana jest ewangelia. Przed czytaniem ewangelii wierni śpiewają: „Alleluja” (w okresie Wielkiego Postu tę aklamację zastępuje się zwrotem: „Chwała Tobie, Królu wieków” lub „Chwała Tobie, Słowo Boże”) oraz robią trzy znaki krzyża na ciele: na czole, na ustach i piersiach. Następnie kapłan wygłasza kazanie, w którym rozwija treści płynące z ewangelii oraz wcześniejszych czytań.
Credo, czyli wyznanie wiary uznawane jest za najważniejszy etap liturgii słowa. Po nim następuje modlitwa powszechna, podczas której kapłan odwołuje się do kilku wezwań oraz intencji modlitewnych.
Cztery części mszy świętej - liturgia eucharystii
Jeszcze z jakich części składa się msza święta? Po liturgii słowa następuje liturgia eucharystii, która ma przygotować wiernych na przyjęcie Jezusa do serca, symbolicznie podczas komunii świętej. Warto zaznaczyć, że obie liturgie: słowa i eucharystii pojmowane są przez kościół rzymskokatolicki jako „jeden akt kultu”.
Najważniejsze ogniwa liturgii eucharystii to przygotowanie darów ofiarnych, modlitwa eucharystyczna oraz obrzędy komunijne.
Przygotowanie darów ofiarnych to złożenie na ołtarzu chleba jako ciała Chrystusa oraz wina jako symbol jego krwi. Kapłan modli się nad darami, potem następuje dziękczynna prefacja, zakończona chwalebną pieśnią „Święty, święty, święty”. W dalszej części następuje konsekracja, w której dochodzi do cudownej przemiany chleba i wina w ciało i krew Chrystusa. Zanim wierni przystąpią do komunii świętej, odmawiają modlitwę, której nauczał ludzi Jezus: „Ojcze nasz”. Zgodnie z wiarą katolicką konsumując ciało Chrystusa, czyli hostię, będącą w istocie okrągłym opłatkiem wykonanym z mąki pszennej, wierni stają się Chrystusem.
Części stałe mszy świętej
Części stałe mszy świętej to m.in. składniki nabożeństwa zawierające się w końcowych obrzędach mszalnych. Należy tu wymienić przede wszystkim błogosławieństwo oraz rozesłanie.
Błogosławieństwo następuje po liturgii eucharystycznej oraz po ogłoszeniach parafialnych dotyczących funkcjonowania wspólnoty parafialnej, a także po pozdrowieniu kapłana: „Pan z wami”. Kapłan błogosławi zebranych na mszy świętej tymi słowami: „Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec, i Syn, i Duch święty”. Podczas rozesłania natomiast słyszy się słowa: „Idźcie w pokoju Chrystusa”. Wierni odpowiadają: „Amen” i ksiądz razem z towarzyszącymi mu osobami podczas odprawiania mszy świętej dokonuje zejścia, czyli żegna się z ołtarzem (np. całuje ołtarz lub przyklęka przed tabernakulum) i wychodzi do zakrystii.
Obrzędy zakończenia mszy świętej mogą wyglądać inaczej lub mogą być pominięte np. jeśli zaraz po mszy świętej ma miejsce jakiś inny obrzęd liturgiczny.
Jolanta Woźniak
Czytaj:
- Msza za zmarłych - jak napisać intencje mszalne?
- Święta nakazane w kościele katolickim w Polsce. Jakie?
- Obrzędy religijne. Zwyczaje i tradycje ludowe w Polsce
