Okulista
Okulista to lekarz specjalista zajmujący się diagnozowaniem oraz leczeniem chorób oczu i wad wzroku, także operacyjnym. Okulista to zawód z wielowiekową tradycją – dość powiedzieć, że o zabiegu okulistycznym (operacji usunięcia ropnia worka łzowego) wspomina Kodeks Hammurabiego, babiloński zbiór praw spisany w XVIII wieku przed naszą erą, a więc blisko 4 tysiące lat temu. Niesamowity rozwój tej dyscypliny medycyny nastąpił w XVIII i XIX wieku naszej ery na fali odkryć medycznych i naukowych – wtedy też w Europie powstawały pierwsze kliniki stricte okulistyczne.
Dziś okulista zajmuje się szeregiem wad i schorzeń narządu wzroku. Wymienić wśród nich można krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm, starowzroczność, a także jaskrę, zaćmę, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie gruczołu łzowego, zwyrodnienie siatkówki, łzawienie, zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, stożek rogówki i wiele innych. Okulista specjalizujący się w chirurgii refrakcyjnej może dokonywać laserowej korekcji wzroku i innych zabiegów operacyjnych oczu, w tym przeszczepów. Okulista ma uprawnienia do przepisywania leków na receptę. To okulista wystawia receptę na okulary, aczkolwiek – i tu uwaga – dokładnymi pomiarami dotyczącymi wady wzroku oraz dobraniem pożądanej mocy szkieł powinien zająć się inny specjalista – optometrysta (szczegóły poniżej).
Czytaj też: Zdrowie to nie żarty - zadbaj o regularne badania
Poradnia okulistyczna – skierowanie
Do 2015 roku do poradni okulistycznej mogliśmy się udać bez skierowania. Narodowy Fundusz Zdrowia uznał jednak, że pacjenci traktują okulistę, bądź co bądź lekarza specjalistę, jak lekarza pierwszego kontaktu, w dużej części zgłaszając się do tego typu poradni z problemami błahymi, jak zatarcie oka. Wydłużało to kolejkę oczekujących do okulisty, utrudniając dostęp osobom, które naprawdę potrzebowały specjalistycznego leczenia poważnych chorób oczu.
Po analizie NFZ zdecydował, że poradnia okulistyczna będzie dostępna jedynie dla pacjentów posiadających skierowanie od lekarza POZ. Od 2015 roku lekarze rodzinni stanowią pierwsze sito przesiewowe, zajmując się najprostszymi zgłoszeniami i jedynie z tymi poważniejszymi odsyłając do okulisty. Oczywiście w teorii, w praktyce różnie z tym bywa. Od samego bowiem początku lekarze rodzinni sygnalizowali, że w odróżnieniu od okulisty nie mają kompetencji i narzędzi do tego, by w swoim gabinecie diagnozować i leczyć schorzenia oczu.
Ponieważ kolejki do poradni okulistycznych (przynajmniej tych najlepszych) nie zniknęły do końca, w wielu przypadkach pacjentom poważnie chorym, w nagłych przypadkach pozostaje wizyta w gabinecie prywatnym. A tych akurat nie brakuje, gdyż okulistyka jest jedną z najchętniej wybieranych i dochodowych specjalizacji.
Przeczytaj też: Jak rozpoznać i leczyć zaćmę
Wizyta u okulisty – jakie badania
Wizyta u okulisty zazwyczaj wiąże się z wykonaniem podstawowych badań dotyczących między innymi ostrości widzenia czy postrzegania barw. Okulista oczywiście pochyla się też nad specyficznymi symptomami, z którymi zgłasza się do niego pacjent. Rutynowe badanie oczu uwzględnia w pierwszym rzędzie sprawdzenie ostrości widzenia do dali i bliży, wykonywane pod kątem takich ewentualnych wad, jak krótkowzroczność i dalekowzroczność. Do tego celu wykorzystywana jest słynna tablica Snellena, na której znajduje się 11 rzędów cyfr i liter. Pacjent ma za zadanie odczytywać je jednym okiem, drugie trzymając zakryte. W razie potrzeby może też zostać wykonane bardziej precyzyjne komputerowe badanie wzroku, wykorzystujące urządzenie o nazwie autorefraktometr. Tego typu badania okuliści przeprowadzają już jednak w gabinetach prywatnych – zazwyczaj kosztują kilkadziesiąt złotych plus koszt rutynowej wizyty, całość więc może się zamykać w granicach 150-200 zł.
Wizyta u okulisty jest też okazją, by zbadać ciśnienie wewnątrzgałkowe (badanie tzw. tonometrem pozwala diagnozować m.in. jaskrę). Bardziej zaawansowane badania, które może wykonać okulista, to między innymi badanie dna oka, USG oka, badanie pola widzenia i wiele innych.
Czytaj: Nadwzroczność - na czym polega
Zabiegi okulistyczne
Tak jak wspomnieliśmy, okulistyka często nierozerwalnie wiąże się z chirurgią. Okulista jest lekarzem, który może przeprowadzać rozmaite zabiegi okulistyczne. Należą do nich laserowa korekcja wady wzroku, usuwanie zaćmy, opasanie gałki ocznej w sytuacji odwarstwiania siatkówki, korygowania zeza, witrektomie (operacje ciała szklistego, siatkówki oraz błony naczyniowej) a nawet przeszczepy (na przykład rogówki). Bardzo często zabiegi okulistyczne można wykonać w ramach kontraktu z NFZ - dotyczy to między innymi operacji zaćmy czy ciała szklistego. Problem w tym, że czas oczekiwania na operację może być bardzo długi.
Jeśli chodzi natomiast o zabiegi okulistyczne, których NFZ nie refunduje, wymienić wśród nich należy przede wszystkim operacje laserowej korekty wzroku, które mają status zabiegów medycyny… estetycznej.
Czytaj też: Operacyjne usunięcie zaćmy
Optometrysta a okulista
Choć okulista zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem wad wzroku, ich najbardziej precyzyjnego pomiaru dokonuje specjalista zwany optometrystą. Zawód ten zaliczany jest w poczet zawodów systemu ochrony zdrowia, jednak w odróżnieniu od okulisty optometrysta nie jest lekarzem lecz absolwentem fizyki o specjalizacji optometria. Optometrysta jest specjalistą z zakresu optyki i biofizyki, który wykorzystuje specjalistyczną aparaturę a także szeroką wiedzę do mierzenia wady wzroku (głównie dalekowzroczności, bliskowzroczności i astygmatyzmu) i dobierania szkieł korekcyjnych o adekwatnej mocy. Optometrysta w ramach swoich badań może oprócz wady wzroku wykryć też inne problemy zdrowotne dotyczące oczu, nie ma jednak uprawnień, by zajmować się ich leczeniem. Optometrysta nie może też przepisywać leków na receptę. W takich sytuacjach optometrysta odsyła na konsultację i ewentualne leczenie do okulisty.
Czytaj: Laserowa korekcja wzroku
