Choroby układu krążenia są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów. I nawet współczesna diagnostyka nie jest w stanie zminimalizować takich przyczyn chorób serca, jak stres, złe nawyki żywieniowe czy zbyt mała aktywność fizyczna. Zależy to tylko i wyłącznie od samego pacjenta. Wiele osób narażonych jest bardziej na zaburzenia ze strony układu krążenia. Do tej grupy z pewnością należą osoby otyłe, palące papierosy, z podwyższonym poziomem cholesterolu czy małą aktywnością ruchową. Jeszcze w latach 60-tych twierdzono, iż jedyną rehabilitacją dla osób po zawale serca jest leżenie w łóżku. Przez lata odchodzono od tej błędnej teorii i wdrażano stopniowo takich chorych do odpowiedniej aktywności fizycznej.
Rehabilitacja kardiologiczna
Rehabilitacja kardiologiczna to kompleksowe działania, mające na celu wzmocnienie skuteczności leczenia osób z chorym sercem oraz wspomaganie sprawności po zabiegach kardiologii interwencyjnej. Jej zadaniem jest nie tylko wzmocnienie sprawności fizycznej, ale także psychicznej. Sposób dopasowania elementów rehabilitacji kardiologicznej jest bardzo indywidualna kwestią. Jedni pacjenci wymagają krótkotrwałej interwencji medycznej, inni zaś potrzebują pomocy kilku specjalistów. Typowa rehabilitacja kardiologiczna dzieli się na 3 etapy:
● I etap – szpitalny: pacjenci są bezpośrednio po zabiegu, a zatem mocno osłabieni. Wykonuje tylko delikatne i niezbyt obciążające ćwiczenia. Zadaniem tego etapu jest przygotowanie chorego do bezpiecznego opuszczenia szpitala;
● II etap – ambulatoryjny: zgodnie z zaleceniami lekarza pacjent wykonuje ćwiczenia fizyczne, ściśle pod kontrolą rehabilitanta;
● III etap – domowy: ten etap zaczyna się w kilka miesięcy po zakończeniu rehabilitacji ambulatoryjnej i trwa w zasadzie już z do końca życia pacjenta. Na ten etap składają się regularne ćwiczenia, zdrowy i higieniczny tryb życia, odpowiednia dieta.
Na każdym etapie powrotu do zdrowia ogromne znaczenia mają ćwiczenia. To one dotleniają organizm, obniżają poziom cholesterolu i zwiększają ruchomość stawów. Dodatkowym atutem jest możliwość redukcji wagi ciała, a osoby dotknięte chorobami układu krążenia często walczą z otyłością.
Program rehabilitacyjny, który jest indywidualnie dopasowywany do potrzeb każdego chorego, ma na celu przede wszystkim poprawić krążenie i sprawność fizyczną. Pacjent powinien zrozumieć swoje nowe ograniczenia po zabiegu i starać się z nimi żyć. Rehabilitacja ta ma na celu uświadamianie złych nawyków i wskazywanie drogi do ich minimalizowania. Pacjent, który odpowiednio dba o siebie, traci z czasem poczucie lęku i brak bezpieczeństwa. A zatem rehabilitacja kardiologiczna poprawia zdrowie, jakość życia chorego i jego stan psychiczny.
Rehabilitacja po zawale
Rehabilitacja po zawale określa kompleksowe działania dla osób, które przeszły zawał serca. Aby była skuteczna musi być dopasowana do rozległości i umiejscowienia zawału. Dlatego też jest zawsze ściśle określana i przygotowywana przez fachowców. Lekarz bierze pod uwagę kondycję pacjenta i towarzyszące mu choroby, tak zwane współistniejące. Medycyna odchodzi obecnie od zalecania pacjentowi po zawale tylko samego wypoczynku. Na podstawie testów wysiłkowych lekarz rehabilitant określa plan ćwiczeń dla chorego „zawałowca”.
Jednak zawsze rehabilitacja pozawałowa rozpoczyna się od zmiany trybu życia i przestrzegania „zdrowych zasad postępowania”, takich jak:
- wyeliminowanie lub ograniczenie używek (papierosy, kawa, alkohol),
- zdrowa i lekkostrawna dieta,
- minimalizacja stresu,
- odpowiednia aktywność fizyczna,
- walka z nadwagą i utrzymywanie właściwej wagi,
- przyjmowanie zaleconych leków,
- systematyczne wizyty u kardiologa.
Rehabilitacja kardiologiczna NFZ
Rehabilitacja kardiologicznamoże być finansowana ze środków NFZ. Warunkiem koniecznym jest posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego. Jest to uprawnienie każdego chorego, który może z niego skorzystać na zasadach określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (z póź. zm.) w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej.
Prawo do rehabilitacji kardiologicznej w ramach NFZ mają pacjenci po ostrych zespołach wieńcowych, plastyce naczyń wieńcowych, zabiegach kardiochirurgicznych, zabiegach chirurgii naczyniowej, zaostrzeniach niewydolności serca. Każdy pacjent ma prawo do świadczeń rehabilitacyjnych w warunkach:
● ambulatoryjnych - skierowanie na tego typu rehabilitację wystawia lekarz POZ lub lekarz rehabilitant (w zależności od rozmiaru powikłań). Czas tego typu rehabilitacji wynosi 10 dni zabiegowych, nie więcej niż 5 zabiegów dziennie, a rodzaj zabiegów ściśle określa uprawniony lekarz;
● ośrodka lub oddziału dziennego- ten rodzaj rehabilitacji zlecany jest chorym, którym stan zdrowia nie pozwala na rehabilitacjęambulatoryjną, ale też nie wymagają całodobowej opieki lekarskiej. Czas trwania rehabilitacji w tych warunkach może wynosić do 24 dni zabiegowych w okresie 90 dni kalendarzowych;
● stacjonarnych- zajęciaw warunkach stacjonarnych dotycząchorych, którzy wymagają kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych, a także całodobowego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego. W tym zakresie rehabilitacja kardiologiczna może trwać nawet do 5 tygodni bez przerwy, jeśli lekarz potwierdza występowanie chorób współistniejących.
Wszystkie wymienione powyżej formy świadczeń rehabilitacyjnych są bezpłatne dla pacjenta, ponieważ finansuje je Narodowy Fundusz Zdrowia. Każde skierowanie, uprawniające do skorzystania z różnych form rehabilitacji kardiologicznej ważne jest 30 dni od daty wystawienia i w tym czasie powinno być zarejestrowane.
Oddział rehabilitacji kardiologicznej
Doprowadzenie pacjenta do pełnej sprawności lub pełnego wyleczenia dzięki rehabilitacji kardiologicznej jest w pełni możliwe na oddziałach rehabilitacyjnych, działających na terenach szpitali lub przychodni. Metody wykorzystywane przez medycynę w takich oddziałach mają przede wszystkim poprawiać sprawność ruchową i stymulować układ krążenia. Największe rezultaty przynoszą działania całych zespołów lekarzy kardiologów, fizjoterapeutów, psychoterapeutów i fachowców, prowadzących terapię zajęciową. Personel oddziałów rehabilitacyjnych ma za zadanie:
- kontynuować leczenie farmakologiczne, rozpoczęte w fazie szpitalnej,
- stosować ćwiczenia i treningi, mające na celu poprawę wydolności krążenia,
- uczyć chorego samodzielności i wykonywania codziennych obowiązków,
- stosować odpowiednią dietę,
- poprawiać stan psychiczny chorego.
Oddziały rehabilitacyjne oferują tego rodzaju świadczenia również w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Pobyt w oddziale rehabilitacyjnym stwarza także możliwości do przeprowadzania szeregu badań, takich jak EKG standardowe, EKG metodą Holtera, badanie echokardiograficzne, testy wysiłkowe i specjalistyczne konsultacje.
Rehabilitacja kardiologiczna - ćwiczenia
Ćwiczenia fizyczne przy rehabilitacji kardiologicznej to podstawowy element programów prewencji kardiologicznej. Wszystkie ćwiczenia muszą być indywidualnie dobrane, dawkowane i kontrolowane. W tym zakresie nie wolno robić nic „na własną rękę”. Co zawierają zalecenia ćwiczeniowe, określane przez lekarza? Przede wszystkim rodzaj ćwiczeń, częstość ich wykonywania, stopień intensywności i czas trwania. Do najczęstszych form rehabilitacji kardiologicznej zaliczane są:
- gimnastka usprawniająca,
- ćwiczenia oddechowe,
- ćwiczenia na przyrządach do rehabilitacji,
- treningi na cykloergometrze,
- marsze „Nordic Walking”.
Rehabilitanci najczęściej proponują pacjentom po zawale jako pierwszą rozgrzewkę, potem ćwiczenia na rowerku, bieżni, marsze, pływanie i lekkie ćwiczenia oporowe. Niektóre z ćwiczeń zalecane są do samodzielnego wykonywania w domu.
Wysiłek fizyczny powoduje w organizmie zmiany, odciążające układ krążenia. Sprzyja także obniżeniu niekorzystnego cholesterolu i trójglicerydów. Ćwiczenia wywołują poszerzenie naczyń wieńcowych oraz stymulują powstawanie nowych.
