Co to jest zawał serca? Definicja
Najprościej mówiąc, zawał serca jest nagłym, ostrym niedotlenieniem mięśnia sercowegoprowadzącym do martwicy jego części. Niedotlenienie to następuje wskutek niedokrwienia będącego następstwem ograniczenia przepływu krwi przez tętnice wieńcowe. Do zawału przeważnie dochodzi w wyniku długotrwałego, stopniowego rozwoju choroby wieńcowej nazywanej również chorobą niedokrwienną serca. Polega ona na zachodzeniu zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych transportujących krew bezpośrednio do mięśnia sercowego. Na wewnętrznej warstwie ścian tych naczyń odkładają się złogi tłuszczowo-wapienne tworzące tzw. blaszkę miażdżycową. Światło naczyń ulega zwężeniu, które nieleczone odpowiednio, coraz bardziej się pogłębia. Zła kondycja naczyń tętnicowych może prowadzić do całkowitego zablokowania przepływu krwi i w efekcie – właśnie do zawału.
Zawał serca – przyczyny
Bezpośrednią przyczynązawału jest więc zablokowanie naczynia krwionośnego przysercowego spowodowane pęknięciemblaszki miażdżycowej lub jej krwotokiem i powstaniem zakrzepu całkowicie odcinającego przepływ krwi.
Najczęstszą przyczyną pośredniąjest choroba wieńcowa o postaci przewlekłej, rozwijająca się na przestrzeni lat, nieleczona lub leczona nieskutecznie.
Istnieją też tzw. czynniki ryzyka– okoliczności, przy których zaistnieniu pojawienie się choroby wieńcowej i w efekcie zawału serca, może być dużo bardziej prawdopodobne. Do głównych czynników ryzyka należą:
- wiek – u mężczyzn zawał najczęściej następuje między 32. a 50. rokiem życia, u kobiet – między 45. a 70.,
- płeć męska – zawał częściej występuję u mężczyzn niż u kobiet, bez względu na wiek,
- nieodpowiednia dieta, w tym nadużywanie alkoholu,
- otyłość,
- palenie tytoniu,
- mała aktywność fizyczna,
- przewlekły stres,
- nadciśnienie tętnicze,
- przerost lewej komory serca(np. spowodowany przyjmowaniem leków sterydowych),
- wysoki poziom cholesterolu– lipidu pochodzącego ze spożywanych tłuszczów zwierzęcych,
- wysoki poziom homocysteiny – organicznego związku chemicznego pochodzącego ze spożywanego białka,
- wysoki poziom trójglicerydów– organicznych związków chemicznych należących do lipidów,
- wysoki poziom kwasu moczowego,
- niedobór witamin z grupy B,
- cukrzyca,
- marskość wątroby powodująca zaburzenia metaboliczne,
- przebyty wcześniej zawał serca,
- obciążenia genetyczne.
Objawy zawału serca
Jak rozpoznać zawał serca? Objawynsą dość charakterystyczne, podobne do objawów choroby wieńcowej, choć bardziej od nich nasilone. Zdarza się jednak, że bywają mylone z objawami innych dolegliwości, np. żołądkowych. Dużo zależy od tego, jak rozległy jest zawał i jak intensywnie daje o sobie znać.
Charakterystyczne objawy zawału serca:
- ból zamostkowy – silny lub nasilający się z czasem, nieustępujący po kilkunastu minutach, opisywany przez pacjentów jako duszący, dławiący, piekący, gniotący, kłujący; ból ten często promieniuje do szyi, żuchwy, lewego ramienia, brzucha lub pleców, nie ustępuje po odpoczynku ani przyjętej doraźnie nitroglicerynie,
- duszność – szczególnie przy rozległym zawale,
- bladość skóry,
- zimne poty,
- nagły spadek ciśnienia tętniczego,
- wzrost lub zaburzenia tętna,
- zawroty głowy lub utrata przytomności,
- mdłości lub wymioty,
- kołatanie serca,
- podwyższona temperatura ciała.
Pierwsza pomoc przy zawale serca
Przy wystąpieniu zawału serca należy natychmiast wezwać pogotowiei udzielić choremu pierwszej pomocy. W ponad połowie przypadków zawałów kończących się śmiercią, zgon następuję w ciągu godziny od wystąpienia objawów, dlatego nie zawsze pomoc medyczna może zostać udzielona na czas. W związku z tym tak ważna jest wiedza na temat udzielenia pomocy przed przybyciem karetki.
Leki doraźneo wysokiej skuteczności to leki zawierające kwas acetylosalicylowy. Najpopularniejszym z nich jest aspiryna, więc warto podać ją natychmiast po zaobserwowaniu charakterystycznych dolegliwości. Kiedy wystąpienie zawału jest pewne, można również podać nitroglicerynę szybko rozszerzającą naczynia krwionośne. Zażycie nitrogliceryny jest jednak bardziej ryzykowne, ponieważ jest ona substancją, która przy innych schorzeniach może wręcz zaszkodzić.
Jeżeli w wyniku zawału dojdzie do zatrzymania akcji serca, należy wykonać resuscytację (30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 oddechy) w oczekiwaniu na przybycie pomocy medycznej.
Diagnostyka zawału serca i leczenie
Aby stwierdzić zawał, niezbędne jest przeprowadzenie odpowiednich badań. W tym celu wykonuje się
- diagnostykę biochemiczną – badanie krwi pozwalające ustalić poziom białek uwalnianych do krwi w wyniku martwicy mięśnia sercowego,
- EKG (elektrokardiograf) – zabieg polegający na rejestracji elektrycznej czynności serca.
Po potwierdzeniu diagnozy konieczne jest natychmiastowe podjęcie leczenia. Leczenie zawału sercapolega przede wszystkim na udrożnieniu naczynia, którego zablokowanie doprowadziło do niedotlenienia. Jest to zabieg niezbędny do przywrócenia funkcji zaopatrywania mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze.
Przy zawałach najskuteczniejsze jest leczenie zabiegowe. Celem udrożnienia tętnic wieńcowych najczęściej wykonuje się:
- angioplastykę wieńcową – zabieg polegający na przezskórnym wprowadzeniu do tętnicy cewnika z balonikiem, który (wypełniony w odpowiednim miejscu powietrzem) rozpycha ściany zwężonego lub zablokowanego naczynia krwionośnego; podczas angioplastyki czasem do poszerzonego naczynia wstawia się stenty – małe sprężynki zapobiegające nawrotowi zwężenia lub zablokowania tętnicy,
- bypassy(inaczej zwane pomostowaniem wieńcowym) – zabieg polegający na wstawieniu pomostów, dzięki którym krew może omijać zablokowany odcinek tętnicy.
Często oprócz leczenia zabiegowego zalecane jest również leczenie farmakologicznemające na celu zapobieganie dalszemu rozwojowi zmian miażdżycowych, poprawę drożności tętnic wieńcowych i tym samym – zapobieganie kolejnym zawałom serca. W leczeniu farmakologicznym najważniejsze są:
- leki obniżające poziom cholesterolu,
- leki obniżające poziom glukozy,
- leki regulujące ciśnienie tętnicze.
Zazwyczaj osobom po zawale serca lekarze zalecają również zmianę trybu życia:
- rzucenie palenia,
- zwiększenie aktywności fizycznej,
- redukcję masy ciała,
- zastosowanie odpowiedniej diety.
Czytaj:
- Zawał serca – ryzyko zawału, jego przebieg i pierwsza pomoc
- Jak wzmocnić serce – przy arytmii, po zawale
- Choroby serca – niepokojące objawy, które powinny zwrócić Twoją uwagę
