Choroba wieńcowa. Jakie ma objawy i jak ją leczyć?

Co to jest choroba wieńcowa?

Choroba wieńcowaserca to choroba, której główną i bezpośrednią przyczyną jest niedokrwienie mięśnia sercowego. Następuje ono w wyniku zaburzeń pracy tętnic wieńcowych odpowiedzialnych za zaopatrywanie serca w krew, a wraz z nią w niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tlen i wszelkie składniki odżywcze.

Niedokrwienie może mieć charakter stały lub napadowy. Ze względu na tę różnicę wyróżnia się postacie:

• przewlekłą – stabilną, 
• ostrą – niestabilną.

Wówczas światła tętnic zwężają się lub zamykają całkowicie, ograniczając czy też odcinając dopływ krwi. Wartość krytyczna zwężenia światła tętnicy wieńcowej następuję, gdy zwężenie to przekracza poziom 75%. W krajach wysoko rozwiniętych tzw. „wieńcówka” jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia, a możliwym jej skutkiem zawał serca – najczęstszą przyczyną zgonów. Częściej zapadają na nią mężczyźni, a najwyższe ryzyko jej wystąpienia ma miejsce między 40. a 55. rokiem życia.

Choroba wieńcowa – przyczyny i skutki

W ponad 90%bezpośrednią przyczynąchoroby wieńcowej jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Przy jej wystąpieniu na ścianach tętnic się tzw. blaszki miażdżycoweograniczające lub uniemożliwiające swobodny przepływ krwi. Budowa tych blaszek warunkuje w dużej mierze przebieg choroby i jej rodzaj:

• stabilna choroba wieńcowa– występuje, kiedy blaszki zwierają w swej budowie dużo włókien kolagenowych i są odporne na uszkodzenia mechaniczne,
• niestabilna choroba wieńcowa– mówi się o niej, kiedy blaszki zawierają mało włókien kolagenowych, są nieelastyczne i łatwo pękają. W miejscach pęknięć blaszek tworzą się złożone z płytek krwi skrzepy dodatkowo zwężające światło tętnicy.

Pośrednie przyczynychoroby wieńcowej to te, które prowadzą do zwężania tętnic i ich stanów miażdżycowych. Najczęściej zalicza się do nich:

• wysokie stężenie cholesterolu we krwi,
• cukrzyca,
• nadwaga lub otyłość,
• przewlekły stres,
• palenie papierosów,
• spożywanie alkoholu,
• nieprawidłowa dieta,
• mała aktywność fizyczna,
• zaburzenia snu,
• występowanie choroby wieńcowej w bliskiej rodzinie.

Wszystko to są tzw. czynniki ryzyka, przy których występowaniu warto prowadzić wnikliwe obserwacje organizmu, pozostawać pod stałą opieką lekarza, a zgodnie z jego zaleceniami, co jakiś czas wykonywać odpowiednie badania pod kątem wystąpienia choroby wieńcowej.

Zdarza się również (choć znacznie rzadziej), że choroba ta po podłoże tzw. pozawieńcowe, a wówczas za jej wystąpienie odpowiedzialne mogą być:

• wrodzone wady serca,
• anemia – niedokrwistość ogólna organizmu,
• nadczynność tarczycy,
• niewydolność oddechowa,
• hipotonia – zmniejszone napięcie mięśnia sercowego.

Do zwężania się światła tętnic wieńcowych mogą także prowadzić różne choroby i zmiany nie-miażdżycowe:

• choroby reumatyczne (w tym reumatoidalne zapalenie stawów),
• toczeń rumieniowaty,
• guzkowe zapalenie tętnic,
• sepsa,
• kiła,
• zmiany pourazowe tętnic (np. po zabiegach czy badaniach inwazyjnych),
• tętniaki tętnic wieńcowych,
• ucisk tętnic zewnętrzny (np. przez umiejscowiony obok guz).

Jeśli chodzi o skutki choroby wieńcowej, najczęstszym (szczególnie w przypadku postaci niestabilnej) jest oczywiście zawał serca. W zależności od tego, czy choroba była leczone czy nie i jakie była jej postać, zawał może być łagodny lub rozległy. W najostrzejszych przypadkach może nawet prowadzić do śmierci pacjenta. Dlatego tak ważna jest wiedza na temat objawów niedokrwienia mięśnia sercowego i wczesne podjęcie odpowiednich kroków po ich zauważeniu.

Objawy choroby wieńcowej

Objawy choroby wieńcowej mogą być mylone z objawami innych, często mniej groźnych w skutkach, dolegliwości. Dlatego, przy ich wystąpieniu natychmiast należy udać się do lekarza, by wykluczyć lub potwierdzić jej wystąpienie, a w przypadku potwierdzenia, niezwłocznie rozpocząć zalecone leczenie.

Najczęściej pojawiające się objawy stabilnej choroby wieńcowej:

• charakterystyczne bóle zamostkowe opisywane przez chorych jako: bóle dławiące, gniotące, duszące, rozpierające, piekące, kłujące (ze względu na ten objaw choroba wieńcowa bywa również nazywana dusznicą bolesnąlub dławicą piersiową),
• promieniowanie bóluzamostkowego do szyi, gardła, barku, połączone z drętwieniem kończyn górnych,
• pojawianie się bólu rano, po spoczynku,
• ból zamostkowy wywoływany stresem, chłodem(mróz, zimny wiatr), obfitym posiłkiem,
• kołatanie serca,
• nudności,
• zawroty głowy.

Objawy postaci niestabilnej:

• ból zamostkowy pojawiający się niezależnie od stresu, temperatury czy spożywania posiłków,
• ból nasilający się nocą.

Napady wieńcowe przeważnie pojawiają się kilka razy w tygodniu, zdarza się jednak, że można je zaobserwować znacznie rzadziej, co bywa mylące. Należy zatem pamiętać, by ich nie lekceważyć, bez względu na częstotliwość występowania.

Warto też wiedzieć, że istnieje postać choroby wieńcowej nazywana „niemym” niedokrwieniem serca. Jest to postać bardzo niebezpieczna – zupełnie bezobjawowa i z tego względu bywa „cichym zabójcą”. Pacjent, nieświadomy zachorowania, nie podejmuje odpowiedniego leczenia, dysfunkcja rozwija się więc i może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji – zawału serca, a nawet śmierci.

Choroba wieńcowa serca – diagnostyka

Badania pod kątem wystąpienia choroby wieńcowej dzieli się na inwazyjne i nieinwazyjne. Zazwyczaj diagnostykę rozpoczyna się od badań nieinwazyjnych. Dopiero ich wyniki budzące wątpliwości lub wskazujące na wystąpienie choroby są podstawą do wykonania bań inwazyjnych.

Choroba wieńcowa – badania nieinwazyjne:

• EKG (elektrokardiografia) spoczynkowe– badanie wstępne, jego wynik nie jest szczególnie miarodajny – może być prawidłowy nawet przy zaawansowanym stadium choroby, polega na rejestracji i graficznym zapisie elektrycznej czynności serca,
• EKG wysiłkowe– polega na zapisie elektrokardiograficznym podczas wysiłku fizycznego pacjenta,
• EKG metodą Holtera– ciągłe rejestrowanie pracy serca (np. przez całą dobę) celem późniejszej analizy,
• scyntygrafia– metoda obrazowa, pomaga ocenić zdolność przepływu w naczyniach krwionośnych dzięki wprowadzeniu do organizmu specjalnych izotopów,
• echokardiografia– USG serca / echo serca– metoda obrazowa pozwalająca na badanie mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych i dużym przepływie za pomocą ultradźwięków.

Badania inwazyjne przepływu krwi przez tętnice wieńcowe:

• koronarografia– polega na badaniu tętnic wieńcowych za pomocą promieni rentgenowskich, po wcześniejszym wstrzyknięciu kontrastu; podczas badania do tętnic wieńcowych wprowadza się cewnik przez tętnicę udową; dzięki kontrastowi wymieszanemu z krwią, można bardzo precyzyjnie określić, w których miejscach obserwowane naczynia są zwężone lub niedrożne,
• echo wewnątrznaczyniowe (IVUS)– polega na wprowadzeniu do tętnicy wieńcowej specjalnej sondy, która za pomocą fal ultrasonograficznych daje szczegółowy obraz budowy ściany naczynia oraz wielkości jej przekroju,
• cewnikowanie serca– polega na wprowadzeniu cewnika do tętnic poprzez nakłucie skóry, pozwala mierzyć ciśnienie bezpośrednio w jamach serca i większych naczyniach krwionośnych oraz określić poziom wysycenia tlenem.

Choroba wieńcowa – leczenie

Leczenie choroby wieńcowej może mieć postać farmakologiczną lub zabiegową.

Jeśli chodzi o farmakologię, najczęściej zalecane jest leczenie objawowe mające na celu zmniejszenie częstotliwości lub eliminację napadów wieńcowych, dzięki czemu niweluje się ryzyko wystąpienia zawału serca i przynosi ulgę w dolegliwościach bólowych. Bardzo ważne jest podawanie:

• leków zmniejszających stężenie cholesteroluwe krwi – zatrzymują one proces zwężania tętnic, czasem nawet poprawiają przepływ krwi przez zmienione już chorobowo naczynia,
• leków obniżających ciśnienietętnicze krwi,
• nitrogliceryny– środek od dawna podawany (wyłącznie doraźnie!) podjęzykowo przy napadach wieńcowych.

Leczenie farmakologiczne skuteczne jest wyłącznie przy łagodnych stanach chorobowych. Kiedy u pacjenta stwierdzi się ciężką postać choroby, konieczne jest przeprowadzenie leczenia zabiegowego polegającego na poszerzaniu naczyń za pomocą stentu– małej sprężynki wprowadzanej cewnikiem do żyły lub tętnicy.

Oprócz leczenia farmakologicznego lub zabiegowego, zawsze wymagana jest od pacjentów eliminacja czynników ryzyka:

• rzucenie palenia,
• ograniczenie spożywania alkoholu,
• zwiększenie aktywności fizycznej (lekarz może zalecić również rehabilitację ruchową),
• zmniejszenie masy ciała,
• zastosowanie odpowiedniej diety: niskocholesterolowej, bogatej w składniki korzystnie wpływające na pracę serca: warzywa i owoce, czosnek, ryby morskie, orzechy włoskie i migdały, czerwone wino, gorzka czekolada, produkty zbożowe, kasza.

O eliminację czynników o zgubnym wpływie na pracę serca i całego układu krążenia powinny dbać nie tylko osoby ze stwierdzoną chorobą wieńcową, ale również te, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać wystąpieniu tej choroby niż leczyć ją i jej objawy.

Czytaj:

• Choroba niedokrwienna serca – przyczyny, objawy, leczenie, czynniki ryzyka
• Zawał serca – ryzyko zawału, jego przebieg i pierwsza pomoc