Ustawa z dnia 22.03.2018 r. zmieniająca również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, wprowadza zasadnicze zmiany w art. 1046 §4. Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów komornik może, jeśli gmina nie wskaże przez okres 6 miesięcy pomieszczenia tymczasowego, skierować dłużnika do noclegowni, schroniska bądź innej placówki, wskazanej przez gminę. Zmiany prawa w tej kwestii wchodzą w życie z dniem 21 kwietnia 2019 r. Od tego momentu przestanie obowiązywać zapis, pozwalający na usunięcie dłużnika do noclegowni czy innej podobnej palcówki. Konieczne będzie wskazanie dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego, aby eksmisja była skuteczna.
Eksmisja
Eksmisja to czynność przymusowego wyprowadzenia lokatora z zajmowanego mieszkania. Dokonuje jej komornik, tylko i wyłącznie na podstawie wyroku sądowego. W Polsce podstawą do przeprowadzenia eksmisji jest brak tytułu prawnego do zajmowanego lokalu – na przykład po jego samowolnym zajęciu, czy też wypowiedzeniu umowy przez właściciela nieruchomości na skutek zaległości w opłatach. Przy czym w pierwszej kolejności właściciel wzywa lokatora do dobrowolnego opuszczenia mieszkania lub kieruje przesądowe wezwanie do zapłaty. Jeśli prośba nie zostanie spełniona, pozostaje wniesienie sprawy do sądu, a razie sądowego orzeczenia o eksmisji – jej wykonanie przez komornika.
Sąd orzekając o eksmisji, rozstrzyga też kwestię tego, czy danej osobie powinno zostać przyznane mieszkanie socjalne (zgodnie z art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego z 2001 r.). Eksmisja z prawem do mieszkania socjalnego z mocy prawa orzekana jest wobec:
- kobiet,
- małoletnich,
- niepełnosprawnych,
- ubezwłasnowolnionych i ich opiekunów żyjących w jednym gospodarstwie domowym,
- osób bezrobotnych,
- obłożnie chorych,
- emerytów
- i rencistów.
Gdy lokator rażąco wykracza przeciwko porządkowi domowemu, sąd orzeka o braku uprawnienia do lokalu socjalnego (art. 14 ust 5 ww. ustawy). To samo dotyczy małżonków bądź byłych małżonków, którzy swym nagannym postępowaniem uniemożliwiają wspólne zamieszkiwanie.
Eksmisja na bruk, czyli do noclegowni
Eksmisja na bruk, w dosłownym tego pojęcia znaczeniu, zabroniona jest w Polsce od dawna. Komornik, wykonując swój obowiązek na podstawie tytułu wykonawczego, usuwa dłużnika do innego pomieszczenia bądź lokalu w którym może zamieszkać. Jeśli dłużnik nie posiada takiego lokalu, komornik wstrzymuje dokonanie czynności do czasu przyznania przez gminę pomieszczenia tymczasowego, jednak nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy. Zgodnie z art.1046 §4 Kodeksu postępowania cywilnego komornik może usunąć dłużnika do noclegowni, schroniska bądź innej placówki. Usuwając jednak dłużnika do noclegowni bądź innej placówki, komornik zawsze powiadamia gminę o konieczności zapewnienia dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego.
„Usunięcie” dłużnika do placówki, zapewniającej miejsce noclegowe, de facto oznacza zakamuflowaną eksmisję na bruk – i tak też ten przepis interpretował między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich. Dlatego też pojawiła się inicjatywa ustawodawcza w kierunku wyeliminowania takiego zapisu. Efektem tych działań jest wspomniana wyżej nowelizacja art. 1046 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, która uzależnia wykonanie czynności przez komornika tylko po wskazaniu dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego.
Eksmisja do noclegowni już niemożliwa
Ustawa z dnia 22.03.2018 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadziła wyżej wspomniane zmiany w zakresie przymusowego opróżniania lokali, likwidując właśnie możliwość eksmisji do noclegowni, schronisk czy innych placówek (zmiany dotyczą w tym zakresie art. 1046 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego).
Przepis prawa, który zakazuje eksmisji do ww. placówek społecznych wchodzi w życie z dniem 12 kwietnia 2019 r. Oznacza to bezwzględny obowiązek wskazania dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego.
Ile trwa eksmisja z mieszkania?
Upraszczając przywołany art. 1046 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, prawo praktycznie wyeliminowało w przyszłości możliwość eksmisji do np. noclegowni. W nowym stanie prawnym komornik, działający na podstawie tytułu wykonawczego musi zaczekać z eksmisją lokatora do czasu, aż gmina znajdzie dla niego pomieszczenie tymczasowe.. W praktyce – może to trwać miesiącami a nawet latami, samorządy z reguły cierpią bowiem na brak wolnych lokali każdego typu, od komunalnych, przez socjalne, po tymczasowe.
Nowe prawo wprowadza zdecydowanie większą ochronę dla lokatorów, nawet jeśli uporczywie nie regulują oni swoich należności, czy w inny sposób łamią zasady współżycia społecznego. Dla właścicieli zadłużonych mieszkań pocieszeniem w takiej sytuacji jest możliwość procesowania się o odszkodowanie z gminą, która nie zapewnia na czas lokali socjalnych i tymczasowych umożliwiających eksmisję.
Wyroków sądowych nakazujących opróżnienie lokali mieszkalnych nie wykonuje się w okresie od 1 listopada do 31 marca roku następnego, jeżeli osobie eksmitowanej nie wskazano lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie (art. 16 ustawy o ochronie praw lokatorów).
Konsultacja merytoryczna Jolanta Woźniak
Czytaj również:
- Darowizna mieszkania - informacje i zasady
- Grupa wsparcia dla osób samotnych, w depresji
- Mieszkanie socjalne - wniosek, warunki, jak dostać?
- Mieszkanie komunalne - wniosek, kryterium dochodowe
