Definicja skali Barthel'a
Co to jest skala Barthel? Skala Barthel jest narzędziem służącym do oceny sprawności ruchowej chorego, stosowanym powszechnie na całym świecie. Skala Barthel została opracowana w 1955 roku, a rozpowszechniona 10 lat późnej. Jej autorkami są fizjoterapeutka Dorothea Barthel oraz lekarka Florence Mahoney.
W Polsce służy ona też do „wyższych” celów - znalazła swoje miejsce w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia odnośnie świadczeń gwarantowanych w zakresie świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej. To od wyniku osiągniętego na skali Bathel zależy sfinansowanie opieki przez NFZ (szczegóły za chwilę).
Ocena pacjenta wg skali Barthel
Skala Barthel obejmuje 10 aspektów – czynności, które zdrowy człowiek wykonuje samodzielnie, natomiast chory – może wymagać częściowej lub całkowitej pomocy:
- spożywanie posiłków,
- przemieszczanie się,
- utrzymanie higieny osobistej,
- korzystanie z toalety,
- mycie, kąpiel całego ciała,
- poruszanie się po powierzchniach płaskich,
- wchodzenie i schodzenie po schodach,
- ubieranie i rozbieranie się,
- kontrolowanie stolca,
- kontrolowanie moczu.
W każdym z tych aspektów podane są możliwe odpowiedzi, opisujące zdolność chorego do wykonania owych czynności. Są one punktowane: 0, 5, 10, 15 pkt. (dokładną skalę, wraz z punktacją zamieszamy na końcu tego artykułu).
Skala Barhel – NFZ
Tak jak wspomnieliśmy, skala Barthel jest używana przy kierowaniu chorych do opieki długoterminowej – zarówno w warunkach stacjonarnych, jak i domowych. Określono, że zakładu opiekuńczego może zostać przyjęta osoba, która wymaga całodobowych świadczeń pielęgnacyjnych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych, a nie wymagająca hospitalizacji, pod warunkiem, że poddana ocenie na skali Barthel uzyskała mniej niż 40 punktów.
Czas pobytu w zakładzie również jest uzależniony od wyniku osiąganego na skali Barthel – jeżeli przekroczy on 40 punktów, NFZ nie sfinansuje dalszej części pobytu.
Chorzy, ich opiekunowie, organizacje zajmujące się pomocą osobom nie mogącym samodzielnie egzystować, zwracają od dawna uwagę, że ustalony limit 40 punktów na skali Barthel jest bardzo niski. Padają argumenty, że w ten sposób odmawia się prawa do świadczeń NFZ aż dwóm trzecim osób, które tego potrzebują. W tej sprawie kierowane były nawet oficjalne interpelacje, póki co limit 40 punktów na skali Barhel pozostaje niezmienny.
Wzór skali Barthel
A tak wygląda skala Barthel w pełnej okazałości, wraz z punktacją za poszczególne odpowiedzi. Punkty te należy zapisać i zsumować. W internecie można znaleźć także formularz obliczający punkty w skali Barthel pdf.
Spożywanie posiłków:
- 0 = nie jest w stanie samodzielnie jeść,
- 5 = potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu masłem itp., lub wymaga zmodyfikowanej diety,
- 10 = samodzielny, niezależny.
Przemieszczanie się (z łóżka na krzesło i z powrotem / siadanie):
- 0 = nie jest w stanie, nie zachowuje równowagi przy siadaniu,
- 5 = większa pomoc (fizyczna, jedna, dwie osoby), może siedzieć,
- 10 = mniejsza pomoc (słowna lub fizyczna),
- 15 = samodzielny.
Utrzymanie higieny osobistej:
- 0 = potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności osobistych,
- 5 = niezależny przy myciu twarzy, czesaniu się, myciu zębów, goleniu (z zapewnionymi pomocami).
Korzystanie z toalety (WC):
- 0 = zależny,
- 5 = częściowo potrzebuje pomocy,
- 10 = niezależny (zdejmowanie, zakładanie, ubieranie się, utrzymanie higieny osobistej).
Mycie, kąpiel całego ciała:
- 0 = zależny,
- 5 = niezależny.
Poruszanie się (po powierzchniach płaskich):
- 0 = nie porusza się lub może pokonać odległość < 50 m,
- 5 = niezależny poruszający się na wózku,
- 10 = spacery z pomocą jednej osoby, na odległość > 50m,
- 15 = niezależny (ale może potrzebować pomocy np. laski), na odległości > 50m.
Wchodzenie i schodzenie po schodach:
- 0 = nie jest samodzielny,
- 5 = potrzebuje pomocy ( fizycznej, przenoszenia),
- 10 = samodzielny.
Ubieranie i rozbieranie się:
- 0 = zależny,
- 5 = potrzebuje pomocy, ale część czynności może wykonać bez pomocy,
- 10 = niezależny (w zapinaniu guzików, zamka, sznurowadeł, itp.).
Kontrolowanie stolca/zwieracza odbytu:
- 0 = nie panuje nad oddawaniem stolca (lub konieczne jest wykonanie lewatywy),
- 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania stolca,
- 10 = kontroluje oddawanie stolca
Kontrolowanie moczu/zwieracza pęcherza moczowego:
- 0 = nie panuje nad oddawaniem moczu lub ma założony cewnik i przez to jest niesamodzielny),
- 5 = przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania moczu,
- 10 = kontroluje oddawanie moczu.
W każdym punkcie należy wybrać jedną odpowiedź, która najlepiej oddaje stan zdrowia pacjenta. Przypisaną danej odpowiedzi ilość punktów należy zapisać, a następnie zsumować wszystkie uzyskane punkty, tak trzymamy nasz wynik.
Interpretacja wyników ze skali Barthel
Skala Barthel wymaga odpowiedniej interpretacji. Wynik mieszczący się w górnych granicach skali Barhel czyli w przedziale 80-100 oznacza względnie dużą sprawność ruchową pacjenta. Wynik poniżej 20 oznacza całkowitą niemożność samodzielnego funkcjonowania. W Polsce pacjentów najczęściej jednak interesuje granica 40 punktów. Dlaczego? Dzięki temu systemowi stworzono system kwalifikujący chorych do opieki długoterminowej. Uzyskanie 40 punktów bądź mniej w skali Barthel pozwala na całodobową opiekę i świadczenia pielęgnacyjne, któe finansuje NFZ.
Możliwe jest zdobycie 100 punktów maksymalnie. Przy czym wyróżnia się trzy przedziały oceny stanu zdrowia pacjenta:
- uzyskanie od 0 do 20 punktów w skali Barthel (stan pacjenta bardzo ciężki) - oznacza zupełną niesamodzielność i konieczną pomoc przy wykonywaniu codziennych czynności;
- uzyskanie punktów w przedziale 20-80 (stan pacjenta średnio ciężki) - oznacza, że chory nie jest całkowicie uzależniony od osób trzecich, ale potrzebuje ich pomocy w większym bądź mniejszym stopniu;
- uzyskanie od 80 do 100 punktów w skali Barthel (stan pacjenta lekki) świadczy o tym, że chory może funkcjonować samodzielnie lub potrzebuje niewielkiej pomocy.
Zmodyfikowana skala Barthel
Istnieje także zmodyfikowana skala Barthel, która uwzględnia dodatkowo czynności i zabiegi, które należy wykonać podczas coedziennej pielęgnacji chorego. Możemy wśród nich wymienić:
- wykonywanie opatrunków (rany, odleżyny i owrzodzenia troficzne pobudzi),
- kroplowe wlewy dożylne wynikające ze stałego zalecenia lekarskiego związanego z prowadzonym procesem leczenia,
- karmienie przez przetokę,
- karmienie przez zgłębnik,
- pielęgnację przetoki,
- płukanie pęcherza moczowego,
- pielęgnację rurki tracheostomijnej,
- założenie i usunięcie cewnika (stałe zlecenie lekarskie).
Zobacz też:
