Co to jest skala Norton?
Skala Norton służy do określenia prawdopodobieństwa wystąpienia odleżyn, czyli ognisk martwicy, przechodzących w owrzodzenie skóry, mięśni i kości, na które narażone są osoby:
- obłożnie chore,
- przykute do łóżka,
- unieruchomione w jednej pozycji.
Nazwa skali pochodzi od nazwiska amerykańskiej pielęgniarki Doreen Norton, która w swojej pracy zajmowała się problemami geriatrii, i która zaproponowała genialną w swojej prostocie metodę walki z odleżynami – poprzez częstą zmianę pozycji leżącego pacjenta. Skala Norton została zaprojektowana w 1975 roku i szybko przyjęła się na całym świecie. Skala Norton bazuje na przeświadczeniu, że odleżyny są tyleż konsekwencją dłuższego przebywania w pozycji nieruchomej, co też ogólnego stanu psychofizycznego pacjenta.
Przyjmuje się na przykład, że odleżyny w większym stopniu grożą osobom:
- źle odżywionym,
- stosującym dietę ubogą w witaminy i minerały.
W oczywisty sposób ryzyko odleżyn zależy od stanu psychicznego – osoba o niezaburzonej świadomości, jeśli tylko stan fizyczny na to pomaga, odruchowo będzie zmieniać pozycję w łóżku tak, aby odciążać newralgiczne miejsca, w których może dojść do wykształcenia odleżyn. Co innego pacjent pogrążony w apatii, nie mówiąc o poważniejszych zaburzeniach, czy wręcz śpiączce.
Tabela skali Norton
Skala Norton jest prostym testem zbudowanym w formie tabeli 5x4. Zawiera ona pięć kategorii, a w każdej cztery możliwości odpowiedzi do wyboru przez lekarza lub inną osobę oceniającą ryzyko wystąpienia odleżyn u pacjenta.
- stan fizykalny (dobry, dość dobry, zły, bardzo zły),
- stan psychiczny (pełna świadomość, apatia, zaburzona świadomość, śpiączka),
- aktywność fizyczna (chodzi samodzielnie, chodzi z pomocą, siedzi, leży),
- stopień samodzielności przy poruszaniu (pełny, lekko ograniczony, mocno ograniczony, brak),
- nietrzymanie moczu/kału (nie występuje, sporadycznie, nietrzymanie moczu, nietrzymanie moczu i kału).
Odpowiedzi w każdej kategorii skali Norton punktowane są w kolejności od 4 do 1. Maksymalny wynik to 20. Jeśli po zsumowaniu odpowiedzi otrzymamy wynik niższy, niż 14, oznacza to ryzyko wystąpienia odleżyn.
Skala Douglas do oceny ryzyka odleżyn
Inną skalą odleżyn, również pomagającą określić ryzyko ich wystąpienia, jest skala Duglas. Działa na podobnej zasadzie, jak skala Norton, uwzględnia jednak nieco inne parametry:
- stan odżywienia,
- aktywność,
- sprawność zwieraczy odbytu i cewki moczowej,
- ból,
- stan skóry,
- świadomość.
Pozostałe skale ryzyka rozwoju odleżyn
Stosowane są też inne skale odleżyn, takie jak:
- skala Waterlow,
- skala Braden,
- skala CBO.
Wszystkie one służą określaniu ryzyka wystąpienia odleżyn.
Stopnie odleżyn
Czym innym są skale opisujące stopnie odleżyn. Klasyfikowane są one wedle stopnia zaawansowania. Jedną z nich jest popularna skala Torrance’a. Składa się ona z pięciu stopni, odpowiadających kolejnym stanom zaawansowania odleżyn:
- odleżyna 1 stopnia – zaczerwienienie blednące po lekkim ucisku,
- odleżyna 2 stopnia – zaczerwienienie, które nie blednie ani wskutek ucisku, ani po zniesieniu ucisku. Pojawia się obrzęk, uszkodzenie naskórka i pęcherze. Odleżyna zaczyna być bolesna,
- odleżyna 3 stopnia – skóra uszkodzona aż do tkanki podskórnej. Dno rany wypełnione żółtą masą rozpadających się tkanek lub czerwoną ziarniną. Dookoła odleżyny widoczne zaczerwienienie i obrzęk,
- odleżyna 4 stopnia – uszkodzenie atakuje tkankę podskórną. Dno rany staje się czarne – to martwica. Może ona również być widoczna na brzegach odleżyny,
- odleżyna 5 stopnia – martwica atakuje powięzi, mięśnie, stawy a na koniec kości. Dno rany jest czarne.
Czytaj więcej:
