Endoproteza – wymiana stawu biodrowego
Całkowita lub częściowa wymiana stawu biodrowego to powszechny zabieg w chorobie zwyrodnieniowej biodra lub po złamaniu kości w jego okolicy. Naturalne elementy stawu biodrowego są zastępowane sztucznymi. Po operacji rozpoczyna się dla pacjenta czas rekonwalescencji. Lekarz prowadzący decyduje o rozpoczęciu rehabilitacji, jej czasie i możliwościach obciążania pacjenta. Ścisła współpraca lekarza, fizjoterapeuty i pacjenta jest gwarancją szybkiego powrotu do pełnego zdrowia. Przede wszystkim potrzebny jest czas do wytworzenia tkanki kostnej wokół endoprotezy.
Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego – etap przedoperacyjny
W przypadku konieczności „wymiany” biodra proces rehabilitacji po endoprotezie stawu biodrowego rozpoczyna się już przed samym zabiegiem. Jest to I etap zwany rehabilitacją przedoperacyjną. Jej główne ćwiczenia mają za zadanie:
- wzmocnić mięśnie kończyn dolnych,
- zmniejszyć przykurcze w stawie biodrowym,
- usprawnić mięśnie obręczy biodrowej,
- poprawić ogólną kondycję fizyczną.
Ćwiczenia przed operacją przygotowują fizycznie pacjenta do zabiegu i psychicznie do pooperacyjnej rehabilitacji. Ale nie tylko ćwiczenia mają znaczenie. Istotnym elementem jest także przygotowanie mieszkania do funkcjonowania w nim po zabiegu (na przykład z podłogi powinny zniknąć wszystkie elementy, które stwarzają ryzyko potknięcia czy upadku).
Rehabilitacja po endoprotezie biodra
Program rehabilitacji po endoprotezie biodra zależy od wielu czynników i zawsze jest dobierany indywidualnie. Do podstawowych przesłanek doboru sposobu rehabilitacji zalicza się:
- wiek pacjenta,
- warunki anatomiczne stawu,
- rodzaj implantu, użytego do wszczepienia,
- wystąpienie ewentualnych powikłań śródzabiegowych i wczesno pozabiegowych,
- rodzaj choroby, która spowodowała zwyrodnienie stawu,
- wydolność pacjenta – oddechowa i krążeniowa,
- ogólny stan zdrowia (choroby współtowarzyszące),
- stan zdrowotny innych stawów.
Decydujący głos przy doborze rehabilitacji pooperacyjnej ma lekarz ortopeda, który wykonywał zabieg. Tylko on potrafi stwierdzić, jak zostały osadzone elementy protezy i jak jest stabilność stawu biodrowego.
W procesie rehabilitacji po wszczepieniu endoprotezy biodra kluczowe znaczenie ma wiedza, czego absolutnie nie wolno robić po zabiegu. Oto najważniejsze zakazy:
- zakaz zginania nogi w stawie biodrowym więcej niż 90°(dotyczy to tak zwanego „niskiego siadania”),
- zakaz zakładania nogi na nogę,
- zakaz spania na chorej stronie (w pierwszych tygodniach należy spać wyłącznie na plecach),
- zakaz leżenia na operowanym boku,
- zakaz krzyżowania nóg,
- zakaz robienia przysiadów,
- zakaz siadania na miękkich siedziskach,
- zakaz dźwigania ciężkich przedmiotów (nawet do roku),
- zakaz prowadzenia samochodu w pierwszych miesiącach po zabiegu.
Aby rehabilitacja przebiegała prawidłowo należy także zakupić odpowiednią nakładkę na sedes, maty antypoślizgowe oraz kule do chodzenia.
Endoproteza biodra – rehabilitacja po operacji
Rehabilitacja po endoprotezie biodra rozpoczyna się już w pierwszej dobie po zabiegu. Na początku fizjoterapeuta uczy pacjenta, jak się podnosić z łóżka, bezpiecznie siadać i wstawać. Każdy chory uczy się ustawiać operowaną kończynę, właściwie zachowywać się w pozycji leżącej, stojącej i siedzącej. W pierwszych dobach prowadzona jest nauka chodzenia o kulach. Każdy pacjent musi wiedzieć, jak obracać się w każdą stronę, jak pochylać, jak schodzić po schodach. W trakcie leżenie wskazane jest umieszczanie klina czy zwiniętego koca między nogami. W szpitalach dostępne są broszurki, które szczegółowo określają zasady codziennego postępowania po operacji biodra. Pierwsze ćwiczenia wykonywane po zabiegu polegają na:
- przyciąganiu palców stopy do wewnątrz (do siebie) na kilka sekund i opuszczaniu,
- wciskaniu pięt do materaca,
- napinaniu pośladków,
- wciąganiu brzucha,
- dociskaniu ud do wewnątrz,
- prostowaniu kolana po podłożeniu pod niego zwiniętego ręcznika,
- delikatnym zginaniu stawu kolanowego (leżąc na plecach stopa jest delikatnie przesuwana po podłożu w kierunku do siebie).
Wszystkie wyżej wymienione ćwiczenia wykonywane są już w pierwszej dobie po zabiegu, zawsze w pozycji leżącej. Pionizacja pacjenta wykonywana jest już w 2, 3 dni po operacji, a nauka chodzenia o kulach w 3 lub 4 dobie. Ćwiczenia chodu początkowo prowadzone są w oparciu o dwie kule, następnie tylko o jedną, stopniowo zwiększając dystans do przejścia. Rehabilitacja każdego pacjenta przeprowadzana jest bardzo indywidualnie. Stosowana jest metoda tak zwanych „małych kroczków”. Ćwiczenia realizowane są etapami, pod opieką rehabilitanta.
Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?
W trakcie rehabilitacji po endoprotezie biodra wraca sprawność pacjenta i przywracany jest prawidłowy chód. Długość rehabilitacji zależy między innymi od rodzaju wykonanego zabiegu. Jeśli do wszczepienia użyta była endoproteza cementowa, czas rehabilitacji wynosi 3-4 miesiące od zabiegu. Jeśli użyto protezy bezcementowej (na przykład tytanowej) czas ten może wydłużyć się do 6 miesięcy. Istota każdego działania fizjoterapeutycznego ma na celu jak najszybsze przygotowanie pacjenta pełnej samodzielności. Decyzje o stopniu obciążania kończyny zawsze podejmuje lekarz. Rehabilitacja trwa do momentu prawidłowego osadzenia się protezy, a to może tylko potwierdzić profesjonalne badanie. Rehabilitacja po endoprotezie biodra to okres wymagający szczególnej ostrożności w postępowaniu.
