Osoby dotknięte porażeniami czy niedowładami nie są w stanie normalnie i samodzielnie funkcjonować. Jest to z reguły efekt zachorowania bądź urazu neurologicznego. Taki stan wymaga zastosowania działań usprawniających, które zapobiegają negatywnym skutkom choroby, zapewniając samodzielność i przywracając zdolność do normalnej aktywności. Prawidłowa i szybka rehabilitacja neurologiczna usprawnia chorych poprzez ćwiczenia fizyczne, metody relaksacyjne czy ćwiczenia z wykorzystaniem przyrządów i aparatury. Jest to proces długotrwały, ale przynosi całkowitą lub częściową regenerację dróg nerwowych.
Rehabilitacja neurologiczna
Rehabilitacja neurologiczna to kompleksowe i złożone postępowanie wobec osób, dotkniętych chorobami bądź urazami ośrodkowego układu nerwowego. Dotyczy ona takich schorzeń, jak udar mózgu, stwardnienie rozsiane, urazy rdzenia kręgowego, zapalenia nerwowe, urazy czaszkowo-mózgowe, choroba Parkinsona, porażenie nerwu twarzowego czy tętniaki. Ten rodzaj rehabilitacji jest także zawsze stosowany po operacjach neurochirurgicznych. Podstawowe cele rehabilitacji neurologicznej to:
- utrzymanie odruchów, związanych z przewodzeniem nerwowym,
- zapobieganie przykurczom, wspomaganie odbudowy masy mięśniowej w miejscach bez stymulacji nerwowej,
- likwidowanie ograniczeń ruchomości stawów,
- poprawianie wydolności oddechowej i krążeniowej,
- ograniczanie ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych.
Celem kompleksowej rehabilitacji neurologicznej jest umożliwienie choremu pełnego powrotu do zdrowia, aktywności fizycznej i zdolności do pracy. Proces rehabilitacyjny powinien być wprowadzony zaraz po wystąpieniu pierwszych objawów schorzenia neurologicznego, a z pewnością jak najszybciej. Efekty pracy uzależnione są od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby, predyspozycji medycznych pacjenta, a także jego nastawienia do całego procesu leczenia. Niektórzy lekarze twierdzą nawet, że rehabilitacja zaczyna się od głowy i zmiany sposobu myślenia o swojej ułomności.
Oddział rehabilitacji neurologicznej
Doprowadzenie pacjenta do pełnej sprawności lub pełnego wyleczenia dzięki rehabilitacji neurologicznej jest w pełni możliwe na oddziałach rehabilitacyjnych, działających na terenach szpitali lub przychodni. Metody wykorzystywane przez medycynę w takich oddziałach mają przede wszystkim poprawiać sprawność ruchową i stymulować układ nerwowy poprzez zastosowanie różnych technik stymulacyjnych. Największe rezultaty przynoszą działania całych zespołów lekarzy, fizjoterapeutów, psychoterapeutów i fachowców, prowadzących terapię zajęciową. Personel oddziałów rehabilitacyjnych ma za zadanie:
- motywować do ćwiczeń,
- określać kompleksowe działania medyczne,
- uczyć chorego samodzielności i radzenia sobie z ograniczeniami ruchowymi,
- pobudzać podstawowe umiejętności do codziennego funkcjonowania.
Podstawą wszystkich działań w oddziałach rehabilitacji neurologicznej są ćwiczenia. Ich zadaniem jest pobudzanie do pracy mięśni, odpowiedzialnych za postawę i ruch, wyhamowywanie nieprawidłowych reakcji, przywracanie funkcji w zakresie narządu mowy i funkcji poznawczych. Często przystosowują pacjenta do wykonywania codziennych funkcji, takich jak ubieranie, chodzenie czy komunikacja werbalna. Oddziały rehabilitacyjne oferują ten rodzaj świadczeń również w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Rehabilitacja po udarze mózgu
Udar mózgudrastycznie zmniejsza sprawność pacjenta. Bardzo często zwykłe czynności, takie jak mycie, ubieranie czy przygotowanie jedzenia stają się niemożliwe. I tutaj rozpoczyna się ogromna rola rehabilitacji po udarze mózgu, która jest jedną z form rehabilitacji neurologicznej. Ten rodzaj rehabilitacji podzielony jest 2 główne grupy:
- rehabilitacja wczesna,
- rehabilitacja wtórna.
Rehabilitacja wczesna rozpoczyna się już w szpitalu, na oddziale neurologicznym. Są to pierwsze działania, podejmowane po ustabilizowaniu pacjenta. Odpowiednie ćwiczenia, mające na celu odzyskanie podstawowej sprawności prowadzone są pod nadzorem lekarza i fizjoterapeuty. Rehabilitacja wtórna kontynuowana jest na oddziale rehabilitacyjnym, w przychodni, a także w domu chorego. Wszystkie kompleksowe działania obejmują fizjoterapię, neuropsychoterapię, terapię zajęciową i mowy oraz indywidualnie dostosowaną opiekę pielęgnacyjną.
Intensywna rehabilitacja neurologiczna po udarze prowadzona jest aż do momentu poprawy podstawowych umiejętności pacjenta. O rodzaju rehabilitacji i podejmowanych ćwiczeniach decyduje personel medyczny. Zasady postępowania w rehabilitacji poudarowej obejmują:
- szybkie rozpoznanie udaru,
- odpowiednią hospitalizację,
- podjęcie właściwego natychmiastowego leczenia,
- określenie rodzaju rehabilitacji i działań terapeutycznych,
- wdrożenie rehabilitacji po udarze mózgu.
Rehabilitacja neurologiczna NFZ
Rehabilitacja neurologiczna może być finansowana ze środków NFZ. Warunkiem koniecznym jest posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego. Jest to uprawnienie każdego chorego, który może z niego skorzystać na zasadach określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (z póź. zm.) w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej. Każdy pacjent ma prawo do świadczeń rehabilitacyjnych w warunkach:
● ambulatoryjnych- skierowanie na tego typu rehabilitację wystawia lekarz POZ lub lekarz rehabilitant (w zależności od rozmiaru powikłań). Czas tego typu rehabilitacji wynosi 10 dni zabiegowych, nie więcej niż 5 zabiegów dziennie, a rodzaj zabiegów ściśle określa uprawniony lekarz,
● domowych- skierowanie na ten rodzaj rehabilitacji uzyskują pacjenci, którzy nie poruszają się samodzielnie i nie są w stanie dotrzeć do jakiejkolwiek placówki medycznej. Tutaj czas rehabilitacji wynosi 80 dni zabiegowych i nie więcej niż 5 zabiegów dziennie,
● ośrodka lub oddziału dziennego- ten rodzaj rehabilitacji zlecany jest chorym, którym stan zdrowia nie pozwala na rehabilitacjęambulatoryjną, ale teżnie wymagają całodobowej opieki lekarskiej. Czas trwania rehabilitacji w tych warunkach może wynosić do 120 dni zabiegowych w roku kalendarzowym,
● stacjonarnych- rehabilitacja w warunkach stacjonarnych dotyczy chorych, którzy wymagają kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych, a także całodobowego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego. W tym zakresie rehabilitacja neurologiczna może trwać nawet do 16 tygodni, jeśli lekarz potwierdza występowanie chorób współistniejących.
Wszystkie wymienione powyżej formy świadczeń rehabilitacyjnych są bezpłatne dla pacjenta, ponieważ finansuje je Narodowy Fundusz Zdrowia. Refundowaniu ze strony NFZ podlega także sprzęt rehabilitacyjny, taki jak stabilizatory, ortezy, wózki czy urządzenia wspomagające rehabilitację. Wykazu tego sprzętu należy szukać na stronach NFZ lub w oddziałach wojewódzkich.
Każde skierowanie, uprawniające do skorzystania z różnych form rehabilitacji neurologicznej ważne 30 dni od daty wystawienia i w tym czasie powinno być zarejestrowane. Należy też zawsze pamiętać, iż o wynikach rehabilitacji poudarowej ogromne (a pewnie i największe) znaczenia ma czas.
Ośrodki rehabilitacji neurologicznej NFZ
Rehabilitacja neurologiczna ma kluczowe znaczenie przy powrocie do pełnej sprawności psychoruchowej. I to nie podlega żadnej wątpliwości. Im szybciej podjęta, tym większe szanse na pełna samodzielność. Na terenie całego kraju, w każdych większych miastach funkcjonuje wiele ośrodków, które oferują profesjonalna pomoc medyczna i fizjoterapeutyczną w zakresie tego typu rehabilitacji. Zaletą takich ośrodków jest kompleksowa opieka wielu specjalistów – neurologów, neurologopedów, fizjoterapeutów, terapeutów zajęciowych. Taki zespół medyczny jest w stanie opracować indywidualny program postępowania rehabilitacyjno-leczniczego, dostosowany idealnie do potrzeb konkretnego chorego.
Ośrodki Rehabilitacji Neurologicznych zapewniają kompleksowa opiekę każdemu pacjentowi. Leczą nie tylko zaburzenia mowy, niedowłady czy inne dolegliwości ruchowe, ale też zajmują się zaburzeniami depresyjnymi, związanymi z dysfunkcjami układu nerwowego. Lekarze podkreślają, iż takie holistyczne (całościowe) podejście do pacjenta przynosi najlepsze efekty.
