Miażdżyca – objawy, przyczyny, leczenie i dieta

Co to jest miażdżyca?

Miażdżyca jest chorobą układu naczyniowego. Umiejscawia się przeważnie w naczyniach krwionośnych o charakterze tętniczym, o dużym i średnim przepływie krwi. Polega na odkładaniu się na ścianach naczyń cholesterolu i innych lipidów(związków chemicznych, których najważniejszą podgrupą są tłuszcze).

Charakteryzuje się ją jako przewlekły stan zapalnyprowadzący do uszkodzeń śródbłonka – wewnętrznej warstwy ścian naczyń krwionośnych i limfatycznych. Uszkodzenia powodują, że na ścianach tętnic powstaje tzw. blaszka miażdżycowa– powłoka złożona z lipidów, wapnia i kolagenu. Powoduje ona zmniejszenie przepływu krwi, zwężając światło naczynia. Jej pękanie może wywoływać nagłe, całkowite zablokowanie światła tętnicy i tym samym całkowite niedokrwienie i niedotlenienie narządu zaopatrywanego przez nią w krew.

Zmiany chorobowe przeważnie rozwijają się stopniowo na przestrzeni lat, zdarza się jednak, że mają one charakter nagły i wówczas mówi się o ostrym niedokrwieniu danego narządu.

Miażdżyca najczęściej atakuje aorty oraz tętnice: wieńcowe, nerkowe, szyjne, jamy brzusznej i kończyn dolnych.

Przyczyny miażdżycy

Bezpośrednią przyczyną miażdżycy jest odkładanie się związków chemicznych (głównie tłuszczów, w tym cholesterolu) na wewnętrznej stronie naczyń tętniczych i zwężanie tych naczyń prowadzące do ograniczenia swobodnego przepływu krwi.

Do najczęstszych przyczyn pośrednichprowadzących do odkładania się złogów na śródbłonku naczyń należą:

• niewłaściwa dieta – dieta podwyższająca poziom cholesterolu we krwi, czyli o zbyt dużej ilości tłuszczów zwierzęcych,
• nadwaga i otyłość,
• palenie tytoniu,
• mała aktywność fizyczna,
• stres o charakterze przewlekłym,
• nadciśnienie tętnicze,
• wysoki poziom cholesterolu,
• wysoki poziom homocysteiny – organicznego związku chemicznego pochodzącego ze spożywanego białka,
• cukrzyca,
• wiek – miażdżyca objawia się głównie u osób powyżej 50. roku życia,
• obciążenia genetyczne.

Objawy miażdżycy

Miażdżyca jest chorobą przewlekłą, a jej początkowe stadium jest w zasadzie bezobjawowe. Pierwsze objawy miażdżycypojawiają się z reguły, gdy zwężenie światła tętnic przekracza wartość 50%. Wówczas dochodzi bowiem do częściowego niedotlenienia poszczególnych narządów. Pierwsze objawy miażdżycy zależą od tego, gdzie choroba się umiejscowiła i do niedokrwienia którego narządu prowadzi.

Miażdżyca mózgu:

• niedowłady kończyn lub innych partii ciała,
• drętwienie różnych części ciała,
• zaburzenia widzenia,
• problemy z czuciem,
• problemy z utrzymywaniem równowagi,
• dezorientacja,
• chwilowe utraty przytomności.

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych:

• ból łydek,
• kurcze łydek,
• ból stóp,
• ból ud,
• blada skóra nóg,
• zimna skóra nóg,
• owrzodzenia,
• obrzęk,
• zaczerwienienia.

Miażdżyca tętnic jamy brzusznej:

• ból okolic brzucha,
• nasilanie się bólu po spożywaniu posiłków,
• spadek masy ciała.

Miażdżyca tętnic szyjnych:

• chwilowe niedowłady,
• zaburzenia orientacji,
• zawroty głowy.

Miażdżyca tętnic nerkowych:

• niewydolność nerek,
• wysokie nadciśnienie tętnicze.

Miażdżyca tętnic wieńcowych:

• ból dławiąco-duszący w okolicach mostka,
• zawroty głowy,
• kołatanie serca.

Miażdżyca – diagnostyka

Pierwszym, podstawowym badaniem, które można wykonać pod kątem potwierdzenia lub wykluczenia miażdżycy, jest badanie krwiokreślające poziom cholesterolu, z rozróżnieniem na tzw.:

• „zły” cholesterol LDL,
• „dobry” cholesterol HDL.

Znaczące podwyższenie poziomu LDL lub cholesterolu całkowitego jest podstawą do dalszej diagnostyki i wykonania kolejnych badań laboratoryjnych, zgodnie z zaleceniami lekarza:

• USG (ultrasonografia) z funkcją doppler– badanie nieinwazyjne pomagające dokładnie określić przepływ krwi przez konkretne naczynia, jego kierunek i prędkość,
• angiografia – badanie inwazyjne, bardzo precyzyjne, polegające na wprowadzeniu do naczyń krwionośnych kontrastu za pomocą cewnika i obserwacji przepływy krwi, zwężeń lub blokad naczyń krwionośnych oraz kondycji ich ścian (angiografia wykonywana na tętnicach wieńcowych nazywana jest koronarografią),
• tomografia komputerowa z kontrastem – badanie obrazowe, również pomagające określić miejsca zwężenia lub zablokowania naczyń tętnicowych.

Miażdżyca – leczenie i dieta

Miażdżyca jest chorobą nieuleczalną, ale można skutecznie zapobiegać jej rozwojowi i ewentualnym skutkom. Przede wszystkim zalecana jest zmiana trybu życia:

• regularna aktywność fizyczna,
• redukcja masy ciała,
• rzucenie palenia,
• unikanie stresów,
• odpowiednia dieta.

Dieta jest podstawą w hamowaniu rozwoju choroby i czynnikiem absolutnie niezbędnym, by osiągnąć pożądane efekty. Przede wszystkim należy ograniczyć lub całkowicie wyeliminować (zgodnie z zaleceniami lekarza) tłuszcze zwierzęce i słodycze, a w to miejsce zwiększyć spożycie produktów regulujących poziom cholesterolu we krwi. Są to np.:

• awokado,
• czosnek,
• oliwa z oliwek,
• owoce,
• ryby,
• pomidory,
• szpinak,
• owies.

Kiedy miażdżyca osiąga poziom bardziej zaawansowany, niezbędne jest leczenie farmakologiczne. Leki co prawda nie eliminują powstałej już blaszki miażdżycowej, jednak pomagają zatrzymać postęp choroby. Zaleca się przede wszystkim przyjmowanie:

• leków obniżających poziom ciśnienia tętniczego krwi,
• leków obniżających poziom cholesterolu we krwi,
• leków regulujących poziom glukozy.

Kiedy zwężenie naczyń osiąga poziom krytyczny (przekracza 75%), niezbędne może okazać się leczenie chirurgiczne. Zabiegi, którymi skutecznie zwalcza się zmiany miażdżycowe to:

• endarterektomia– chirurgiczne usuwanie blaszki miażdżycowej ze ścian tętnicy,
• by-passy– ominięcie zwężonego lub zablokowanego fragmentu tętnicy tzw. pomostem naczyniowym,
• angioplastyka/ plastyka endowaskularna – poszerzanie zwężonych naczyń krwionośnych za pomocą stentu – małej sprężynki wstawianej do tętnicy za pomocą cewnika.

Skutki nieleczonych zmian miażdżycowych mogą być bardzo poważne. Zablokowanie naczyń tętnicowych wiodące do całkowitego niedotlenienia ważnych organów wewnętrznych może być przyczyną zawału serca, udaru niedokrwiennego mózgu czy martwicy (głównie w przypadku miażdżycy nóg), a te z kolei w konsekwencji mogą doprowadzić nawet do śmierci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i niwelowanie czynników ryzyka (redukcja masy ciała, właściwa dieta itd.).

Kiedy jednak pojawiają się pierwsze objawy choroby, należy niezwłocznie udać się do lekarza celem wykonania badań diagnostycznych i podjęcia ewentualnego leczenia.

Czytaj:

• Miażdżyca – sprawdź, czy jesteś narażony na miażdżycę
• Poprawne odżywianie w miażdżycy
• 4 wrogów cholesterolu, których naprawdę polubisz