Ból szyi
Szyja w anatomii człowieka pełni niepoślednią rolę. Mając zaledwie 35-45 centymetrów obwodu mieści w sobie jeden z trzech odcinków kręgosłupa (7 kręgów szyjnych, z których dwa – dźwigacz i obrotnik – odpowiadają za ruchy pionowe i poziome głowy).
W szyi znajduje się tarczyca, czyli jeden z kluczowych gruczołów wydzielania wewnętrznego, wytwarzający hormony odpowiedzialne za gospodarkę wapniowo-fosforową (trójjodotyroninę, czyli T3 oraz tyroksynę, czyli T4). Przez szyję przebiega również górna część układu pokarmowego (przełyk) oraz oddechowego (krtań).
Mnogość różnego typu struktur o tak istotnym znaczeniu przekłada się wprost na wielość potencjalnych zagrożeń: urazów, zwyrodnień, zaburzeń, chorób, których konsekwencją jest ból szyi.
Skąd się bierze ból w szyi?
Możliwe przyczyny bólu szyi, to między innymi:
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa na odcinku szyjnym, w szczególności kręgów 3, 4 i 5;
- urazy kręgosłupa szyjnego, zwłaszcza kręgów 1 i 2;
- trwałe przeciążenia mięśni stabilizujących szyję, w tym mięśnia czworobocznego;
- drobne, incydentalne przeciążenia wynikające z niewłaściwej pozycji w czasie pracy lub spania;
- choroby tarczycy, w tym stany zapalne, ale też nowotwory;
- lekkie, miejscowe porażenia nerwów w wyniku przewiania chłodnym powietrzem;
- neuralgia trójdzielna – porażenie jednego z nerwów twarzoczaszki, promieniujące do szyi;
- zapalenie ślinianek przyusznych, czyli popularna świnka;
- schorzenia przełyku i krtani, a także promieniujący ból gardła i migdałków;
- promieniujący ból ucha.
Ból w szyi z lewej i prawej strony
Ból szyi asymetrycznie lub symetrycznie po lewej lub (i) prawej stronie szyi, może być konsekwencją przeciążenia mięśnia czworobocznego, występującego parzyście, dużego, rozłożystego łączącego podstawę czaszki z obojczykami i kręgami piersiowymi. W takiej sytuacji ból występuje z jednej strony, jest nagły, silny, może mieć charakter postrzałowy.
Nasila się przy wykonywaniu mocniejszych ruchów głową. Schorzenie to nosi nazwę zespołu mięśnia czworobocznego, a najczęstszą przyczyną tego typu przeciążenia jest wypoczynek w niewygodnej, niefizjologicznej pozycji (na przekład leżąc na boku, przez wiele godzin podpierając głowę dłonią).
Ból szyi z lewej i prawej strony może być też efektem zwykłego przewiania, przy czym nie chodzi w tym przypadku o efekt w postaci przeziębienia, lecz podrażnienie zakończeń nerwowych znajdujących się w obrębie szyi. Jednostronny ból bywa też konsekwencją tak zwanej neuralgii, która praktycznie zawsze występuje z lewej lub prawej strony i która jest wynikiem ucisku na jeden z nerwów.
Ból szyi po spaniu
Pacjenci uskarżający się na ból szyi, często dziwią się, że dolegliwości są wzmożone po przebudzeniu się, a więc po kilku godzinach odpoczynku. W istocie to, co jest odpoczynkiem dla mózgu i wielu innych narządów ciała, nie zawsze stanowi czas relaksu dla kręgosłupa. Nieprawidłowy materac, niewłaściwa poduszka oraz zła pozycja, to triada, która odpowiada zarówno za trwałe, kształtowane przez lata zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, jak też incydentalne przeciążenia. Pamiętajmy, że:
- materac do spania powinien być stabilny, ale niezbyt twardy. Polecane osobom cierpiącym na schorzenia kręgosłupa materace z pianki termoplastycznej dopasowują się pod wpływem ciepła do kształtu ciała osoby leżącej, dzięki czemu podparcie znajduje nie tylko głowa i barki, ale też szyja.
- poduszka powinna być niezbyt twarda i niezbyt wysoka. Dobrym rozwiązaniem są poduszki ortopedyczne, podobnie jak materace, wykonane w pianki termoplastycznej.
- poduszki ortopedyczne należy układać pod głową w taki sposób, by zapewniały podparcie dla odcinka szyjnego kręgosłupa. Podkładanie tego tupu poduszki wyłącznie pod głowę przyniesie efekt odwrotny do zamierzonego. Uwaga: poduszki ortopedyczne przeznaczone są do spania na wznak, albo na boku. Decydując się na określony model, przestrzegajmy zaleceń producenta.
Leczenie bólu szyi
Ból szyi jest kategorią tak szeroką i nieostrą, że trudno mówić o jednym konkretnym antidotum. W przypadku urazów i schorzeń ortopedycznych, w zależności od charakteru i natężenia objawów, podstawą są takie działania, jak:
- profilaktyka, a więc zmiana trybu życia z siedzącego na aktywny, a także przyjmowanie właściwych, fizjologicznych postaw w czasie siedzenia, leżenia i chodzenia;
- leczenie objawowe – łagodzenie bólu za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ewentualnie przyjmowanie zastrzyków sterydowych;
- fizjoterapia – mobilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa, przywrócenie elastyczności nadmiernie napiętym i usztywnionym mięśniom szyi i wiele innych czynności, w zależności od zdiagnozowanego schorzenia;
- lekkie ćwiczenia fizyczne przeznaczone do wykonywania w domu, będące uzupełnieniem fizjoterapii;
- zabiegi operacyjne, ortopedyczne, neurochirurgiczne.
W przypadku innych schorzeń, leczenie uzależnione jest ściśle od ich charakteru.
