Istnieje kilka sposobów, aby uniknąć przewlekłego stosowania leków. Jeśli jednak musisz przyjmować je na stałe, pamiętaj, że nowoczesne leki obniżające poziom cholesterolu mają coraz mniej działań niepożądanych, oferując pacjentom większe bezpieczeństwo.
Pierwszym krokiem w kierunku normalizacji podwyższonych parametrów cholesterolowych jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Co ważne, dieta ta nie jest bardzo restrykcyjna, wprowadza jedynie odpowiednie, zdrowe produkty oraz przyzwyczajenia, a eliminuje te, które są zbędne i szkodliwe.
Smaczna i łatwa dieta kontra hipercholesterolemia
Wprowadź zmiany w diecie, a szybko zorientujesz się, że stosowanie diety obniżającej poziom cholesterolu nie jest wcale takie uciążliwe. Spożywaj 4-5 regularnych posiłków w mniejszych ilościach niż dotychczas. Zrezygnuj z tłuszczy zwierzęcych na rzecz roślinnych. Zamiast smażenia na smalcu wybierz olej rzepakowy lub oliwę z oliwek. Zdecyduj się na pieczenie w piekarniku lub korzystaj z patelni teflonowej, na której można smażyć bez dodatku tłuszczu. Wybieraj różnego rodzaju tłuszcze, zarówno do smażenia, jak i do doprawiania surówek. Oleje z pestek dyni, orzechów, lnu i sezamu nie tylko dodają potrawie nowych smaków, ale także wzbogacają w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3. Olej kukurydziany, sojowy i słonecznikowy dodatkowo dostarczą kwasów omega-6. Ogranicz jajka, zwłaszcza żółtka, które są bombą cholesterolową. Unikaj podrobów – wątróbki i pasztetów - one także straszą zawartością cholesterolu. Ogranicz tłuste wędliny wieprzowe – w ich miejsce spróbuj ryb morskich, które zawierają duże stężenie kwasów omega 3, niezastąpionych w prawidłowej regulacji zawartości cholesterolu. Warto, aby w Twoim jadłospisie znalazł się łosoś, dorsz, pstrąg czy makrela. Ogranicz spożycie węglowodanów prostych w postaci cukru, ciast, deserów i słodkich napojów, gdyż ich nadmiar podnosi poziom trójglicerydów i cholesterolu we krwi. Zamień je na węglowodany złożone, których obecność w diecie doda Ci energii na cały dzień, a jednocześnie nie pozwoli na magazynowanie tkanki tłuszczowej. Wybieraj zatem obfitujące w błonnik produkty z nieprzetworzonego ziarna np. pieczywo razowe, grube kasze i ryż brązowy. Pamiętaj, aby do każdego posiłku dodawać warzywa lub owoce bogate w błonnik – to właśnie one powinny zająć czołowe miejsca na nowej liście pożądanych produktów spożywczych. Dodatkowo dostarczą Ci potężnej dawki przeciwutleniaczy oraz witamin z grupy B, które odgrywają znaczącą rolę w walce z cholesterolem. Warzywa możesz spożywać bez ograniczeń, a owoce 3 razy dziennie, zastępując nimi słodkie przekąski.
Nie radzisz sobie z wprowadzeniem do diety nowych zasad? Pamiętaj, że na naszym rynku pojawia się coraz więcej produktów, które Ci w tym pomogą. Tzw. „żywność funkcjonalna” jest pozbawiona substancji szkodliwych, a wzbogacona w te o udowodnionym korzystnym działaniu na organizm człowieka. I tak na polskim rynku możesz znaleźć np. margaryny czy jogurty wzbogacone w sterole i stanole roślinne, które obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL we krwi. Skuteczność produktów antycholesterolowych Benecol widoczna jest już po 3 tygodniach ich stosowania, a ich regularne stosowanie gwarantuje trwały efekt. Produkty Benecol (margaryny i jogurty) gwarantują obniżenie cholesterolu o 7-10% po 2-3 tygodniach stosowania. Jednak tylko ich regularne spożywanie w zalecanych ilościach gwarantuje skuteczności. W przypadku zaprzestania stosowania korzystny efekt zanika.
Aktywność fizyczna sposobem walki ze złym cholesterolem
Jeżeli już wiesz, jak zdrowo jeść i stosujesz te zasady w codziennym życiu, pamiętaj, że dodatkowa aktywność fizyczna spowoduje szybsze i trwalsze osiągnięcie pożądanych wartości parametrów cholesterolu. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego z grudnia 2011 roku podkreślają rolę aktywności fizycznej w zwiększaniu poziomu „dobrego” cholesterolu HDL. Aerobowa aktywność fizyczna odpowiadająca 25-30 km szybkiego marszu tygodniowo może wpłynąć na wzrost poziomu cholesterolu HDL o 3,1-6 mg/dl. Nie próbuj jednak od razu zostać sportowcem – metodą małych kroczków, systematycznie zwiększaj ilość czasu poświęcaną na ruch oraz intensywność wysiłku, wszystko zaś oczywiście w granicach zdrowego rozsądku. Pamiętaj, że jeżeli np. masz problemy z kręgosłupem, to nie musisz od razu biegać maratonu – wystarczy, że wyjdziesz na dłuższy spacer. Każda dodatkowa minuta spędzona aktywnie pomaga walczyć z hipercholesterolemią. A może – zamiast samochodem – do pracy możesz dojeżdżać rowerem lub wysiąść z autobusu przystanek wcześniej?
Gdy konieczne są leki
Czasem niestety istnieje konieczność wprowadzenia leków, które w połączeniu z dietą i zwiększoną aktywnością fizyczną spowodują normalizację zawyżonych poziomów cholesterolu. Leki takie dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta. Czynnikami, które lekarz weźmie pod uwagę, wybierając terapię dla Ciebie są: wiek, dodatkowe schorzenia (np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby mięśni), wartości wyjściowe poszczególnych frakcji cholesterolu, płeć i inne, zależne od konkretnej sytuacji.
Mimo że leki są coraz bardziej nowoczesne i mają coraz mniej możliwych skutków ubocznych groźnych dla pacjenta, powinny być stosowane pod stałym nadzorem lekarskim oraz laboratoryjnym. Pamiętaj, żeby co jakiś czas (trzy–sześć miesięcy) kontrolować ich działanie poprzez wykonanie badania poziomu cholesterolu i porównanie jego wyników z poprzednimi. Pamiętaj, że nie wolno samodzielnie rezygnować ani zmniejszać dawki leku. Każda taka decyzja wymaga konsultacji z lekarzem.
Przy odpowiednim postępowaniu dietetycznym oraz prawidłowej aktywności ruchowej w zdecydowanej większości przypadków dochodzi do obniżenia wyjściowo zawyżonych parametrów cholesterolu i tylko w nielicznych sytuacjach konieczne jest wprowadzenie leków. Pamiętaj zatem o właściwej diecie i aktywności fizycznej, a z pewnością znacząco obniżysz u siebie ryzyko chorób wynikających z podwyższonego poziomu cholesterolu. Dodatkowo zyskasz dobre samopoczucie i siłę.
Każdy przypadek jest inny
Każdy człowiek jest obarczony różnymi czynnikami ryzyka. Dlatego podejmując próbę walki z podwyższonym cholesterolem, skonsultuj się z lekarzem , który oceni najlepszą dla Ciebie drogę i zdecyduje czy powinieneś stosować leki. W Polsce korzysta się z tzw. skali SCORE, która powstała, by ułatwić oszacowanie ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, m.in. na podstawie wyników lipidogramu. Ponadto uwzględnia ona wiek, płeć, ciśnienie tętnicze oraz palenie tytoniu. Należy też pamiętać, że dodatkowe czynniki, takie jak np. niski poziom cholesterolu HDL bądź wysoki poziom trójglicerydów zwiększają ryzyko chorób układu sercowo- naczyniowego.
| Ryzyko chorób sercowo-naczyniowych wg SCORE (%) | Stężenia cholesterolu LDL | ||||
| < 70 mg/ dl 1,8 mmol/ l |
70 < 100 mg/ dl 1,8 < 2,5 mmol/ l |
100 < 155 mg/ dl 2,5 < 4 mmol/ l |
155 < 190 mg/ dl 4 < 4,9 mmol/ l |
> 190 mg/ dl > 4,9 mmol/ l |
|
| < 1 małe ryzyko | Bez interwencji dotyczącej lipidów | Bez interwencji dotyczącej lipidów | Zmiana stylu życia | Zmiana stylu życia | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii przy nieuzyskaniu kontroli |
| ≥ 1 i < 5 umiarkowane ryzyko | Zmiana stylu życia | Zmiana stylu życia | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii przy nieuzyskaniu kontroli | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii przy nieuzyskaniu kontroli | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii przy nieuzyskaniu kontroli |
| > 5 i < 10 duże ryzyko | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii (u pacjentów po zawale wprowadzenie leków) | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii (u pacjentów po zawale wprowadzenie leków) | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii |
| ≥ 10 bardzo duże ryzyko | Zmiana stylu życia, rozważenie farmakoterapii (u pacjentów po zawale wprowadzenie leków) | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii | Zmiana stylu życia, niezwłoczne rozpoczęcie farmakoterapii |
Istnieje wiele sytuacji, w których korekta nawyków żywieniowych oraz wprowadzenie aktywności fizycznej, wystarczy aby zredukować ryzyko podwyższonego cholesterolu. Warto to zrobić zanim będzie za późno, a zaawansowany stan choroby zmusi nas do stosowania leków i wprowadzenia drastycznych wyrzeczeń.
Czytaj także:
Dieta śródziemnomorska – dlaczego warto ją stosować?
Co jeść przy wysokim cholesterolu?
Dlaczego warto jeść margarynę?
