Ból serca - co oznacza?
Ból serca może oznaczać zawał – i tego zazwyczaj się boimy, czując kłucie w klatce piersiowej. Ale też przyczyny obserwowanych objawów mogą być zupełnie inne, nie zawsze kardiologiczne. Kłucie serca pojawia się nie tylko w przypadku ostrych zespołów wieńcowych, ale też w dusznicy bolesnej. Serce może boleć z powodu niewydolności, w związku z migotaniem przedsionków i innymi arytmiami, a także przy zapaleniu osierdziai tamponadzie.
Ból serca może mieć też podłoże nerwicowe- wówczas przyczyną nie są zaburzenia układu krążenia, lecz dysfunkcje psychiczne o charakterze lękowym. Istnieje także znaczna grupa objawów, które pacjent odbiera jako ból serca, a które z narządem tym nie mają nic wspólnego. Tak dzieje się w przypadku zwyrodnień kręgosłupa i związanych z tym przeciążeń układu mięśniowo-szkieletowego oraz zaburzeń przewodzenia nerwowego.
Często z bólem serca mylone są dolegliwości towarzyszące refluksowi żołądkowo-przełykowemu, które również umiejscowione są w obrębie klatki piersiowej, w okolicy zamostkowej. Ponadto nieprzyjemnych symptomów mogą dostarczyć: nadmierny wysiłek, palenie papierosów, picie alkoholu kawy.
Jak rozpoznać i wyróżnić wśród nich ból serca, który faktycznie oznacza zawał?
Ból serca i lewej ręki
Ból serca w czasie zawału jest charakterystyczny: silny, palący, odczuwany na środku klatki piersiowej, promieniujący do barków i lewej ręki, a także do żuchwy. Towarzyszą mu nie mniej charakterystyczne objawy dodatkowe:
- uczucie duszności, kaszel spłycony oddech,
- kołatanie serca, tachykardia (częstoskurcz),
- niemożność wykonania ruchu,
- napad paniki, silny lęk przed śmiercią lub o nieustalonym charakterze,
- zaczerwienienie, pocenie się, uczucie gorąca,
- możliwa utrata przytomności.
Większość tego typu objawów w różnym stopniu i nasileniu może wystąpić przy innych schorzeniach serca. Jak je odróżnić od zawału? W innych przypadkach ból zazwyczaj ma mniejsze natężenie i nie utrudnia w takim stopniu pacjentowi wykonywania najmniejszych choćby ruchów. W przypadku zapalenia osierdzia czy tamponady, ból serca nasila się w pozycji leżącej, a zmniejsza – w siedzącej.
Nerwobóle serca
Ból serca bardzo często ma podłoże emocjonalne. Mówimy w takim przypadku o nerwicy serca. Jest to dysfunkcja klasyfikowana jako jedno z zaburzeń lękowych o charakterze wegetatywnym. Istotą nerwicy serca jest występowania objawów w obrębie układu krążenia które jednakże mają źródło w zupełnie innym obszarze, a mianowicie w psychice.
Najczęściej nerwica serca powodowana jest patologiczną wrażliwością i troską o własne zdrowie i życie. Zaburzenie najczęściej wyrasta na gruncie traum z przeszłości (związanych z problemami zdrowotnymi, ale nie tylko), zwłaszcza u osób o osobowości hipochondrycznej.
Mechanizm, w wyniku którego zaburzenia emocjonalne przekładają się na konkretne objawy somatyczne, przyrównywany jest do błędnego koła. Początek spirali zazwyczaj stanowi pojedyncze, nawet niewiele znaczące zdarzenie, takie jak drobne zakłucie w klatce piersiowej.
Osoba mająca skłonność do zaburzeń lękowych, zaczyna od tego momentu chłonąć wszystkie sygnał płynące z okolic serca, zarówno faktyczne, jak i te indukowane przez psychikę. Uruchamia to reakcję obronną organizmu, który zaczyna się szykować do walki lub ucieczki przed zagrożeniem.
Dochodzi do wydzielania hormonów stresu, w tym adrenaliny i noradrenaliny, które w istocie mogą powodować lekkie dolegliwości sercowe. Pamiętajmy jednak, że nerwica serca jest zupełnie niegroźna, jeśli chodzi o układ krążenia. Jedyne zagrożenie polega na możliwości pogłębienia zaburzeń emocjonalnych, w tym – rozwoju depresji. W odróżnieniu od zawału – ból ustępuje po uspokojeniu się pacjenta.
Ból w okolicy serca – to może być kręgosłup
Boli mnie serce – mówimy często, chwytając się przy tym za klatkę piersiową. Niektórzy po środku, inni po lewej stronie. Jeśli boli nas z boku, to z pewnością nie jest serce. To bowiem, wbrew potocznym przekonaniom, nie znajduje się po lewej stronie, lecz położone jest centralnie.
Oznacza to, że wiele objawów utożsamianych z mięśniem sercowym w rzeczywistości oznacza wyłącznie ból „w okolicy serca”. A to kategoria pojemna i myląca. W przedniej części klatki piersiowej odczuwać można dolegliwości związane nawet z kręgosłupem, którego zwyrodnienia i dysfunkcje przenoszone są poziomo po linii żeber.
Jeśli winny jest kręgosłup, pacjent może odczuwać również lekkie drętwienie lewej ręki.
Ból serca przy wdechu
To co nazywamy bólem serca, a w rzeczywistości jest dolegliwością związaną z układem mięśniowo-szkieletowym, zazwyczaj przybiera na sile, gdy pacjent bierze głęboki wdech. Powinno to być sygnałem uspokajającym dla osób, które są przewrażliwione na punkcie swojego zdrowia i panicznie obawiają się zawału.
Kłucie w klatce piersiowej, błędnie utożsamiane z bólem serca, pojawia się też przy wdechu w sytuacji, gdy dojdzie do zakwasów. Jest to sytuacja typowa dla osób, które przeciążyły organizm forsownymi ćwiczeniami.
Szczególnie dotkliwe objawy w okolicach serca i żeber mogą wystąpić w przypadku ćwiczeń na siłowni.
Ból serca po alkoholu
Ból serca bardzo często występuje też po alkoholu. Dolegliwość ta związana jest z zaburzeniami rytmu serca, do których dochodzi w wyniku odwodnienia pacjenta po alkoholu, a także wypłukania cennych elektrolitów, w tym stabilizujących pracę serca potasu i magnezu.
Dodatkowymi czynnikami stymulującymi mogą być inne używki, współwystępujące z alkoholem – papierosy i narkotyki, które podnoszą ciśnienie. Złą dla serca mieszkankę uzupełniają ciężkostrawne potrawy, stanowiące żelazny zestaw imprezowy, w tym mięso z grilla, frytki czy chipsy.
Leczenie i domowe sposoby na ból serca
Postępowanie w przypadku nagłego i silnego bólu serca jest precyzyjnie zdefiniowane: należy jak najszybciej wezwać karetkę pogotowia. Jeśli doszło do zawału serca albo tamponady, minuty na nawet sekundy będą decydować o tym, czy pacjent przeżyje.
Pamiętajmy, że skuteczna pomoc może być udzielona wyłącznie w warunkach szpitalnych– obecnie większość pacjentów z zawałem leczona jest metodą inwazyjną, w czasie zabiegów koronarografii oraz angioplastyki, czyli poszerzenia tętnic. W przypadku tamponady natomiast, chirurg musi dokonać natychmiastowej punkcji w celu odprowadzenia cieczy gromadzącej się w jamie osierdzia.
Jeśli ból serca (lub to, co nazywamy bólem serca), ma inne podłoże, postępowanie zależne jest od faktycznych przyczyn występujących objawów. Zupełnie inne procedury stosuje się w przypadku schorzeń kręgosłupa, układu trawiennego, czy zaburzeń emocjonalnych. Bez dokładnego rozpoznania, pacjenci niewiele mogą zrobić, by uśmierzyć ból serca domowymi sposobami, chyba że jest on związany ze lekkimi stanami nerwicowymi.
W takich sytuacjach należy zadbać o ukojenie systemu nerwowego (melisa i inne zioła uspokajające, spacer na świeżym powietrzu etc.). Jednak w przypadku poważniejszej nerwicy i tak nie obędzie się bez psychoterapii a nawet leczenia farmakologicznego.
