Zatrucie grzybami
Zatrucie grzybamijest efektem działania zawartych w nich toksyn. Najczęściej dochodzi do niego w wyniku:
- błędnego rozpoznania gatunków, skutkującego zebraniem grzybów trujących, zamiast podobnych do nich jadalnych. Typowe pomyłki tego typu zdarzają się w parach borowik ceglastopory – borowik szatański, czy kania – muchomor sromotnikowy;
- niewłaściwego przygotowania grzybów do konsumpcji. Pamiętać należy, że obróbki termicznej, ewentualnie suszenia, wymaga większość gatunków jadalnych. Wiele z nic zawiera bowiem toksyny, których działanie neutralizowane jest dopiero pod wpływem temperatury;
- niewłaściwego transportu grzybów, na przykład w plastikowych wiadrach czy foliowych reklamówkach;
- zbierania grzybów zbyt starych i zepsutych.
Podkreślić należy, że przypadków zatruć grzybami w Polsce jest z roku na rok coraz mniej. O ile w dwudziestoleciu międzywojennym notowano 2-3 tysiące tego typu sytuacji rocznie, a na początku lat dziewięćdziesiątych około 500-600, o tyle w ostatniej dekadzie skalę zjawiska udało się ograniczyć do 10-100 przypadków w ciągu całego roku i w skali całego kraju. Po raz pierwszy zdarzyły się też lata, gdy z powodu zatrucia grzybami nie odnotowano ani jednego zgonu. To niewątpliwy dowód znacznego wzrostu świadomości osób zbierających grzyby.
Objawy zatrucia grzybami
Objawy zatrucia grzybami są niezwykle zróżnicowane i nie ograniczają się bynajmniej do dolegliwości żołądkowych. W ramach szerokiego spektrum symptomów, u pacjentów zatrutych grzybami wystąpić mogą między innymi:
- biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha,
- ból głowy, ból mięśni,
- zaburzenia wzroku, omamy, halucynacje,
- zaburzenia świadomości, pogorszenie nastroju,
- zaburzenia układu nerwowego, drżenie mięśni, paraliż,
- spadek lub wzrost ciśnienia tętniczego, poty, uderzenia gorąca, kołatanie serca,
- suchość w ustach, nadmierne ślinienie się,
- uszkodzenie wątroby i nerek,
- uszkodzenie czerwonych krwinek.
Efektem słabego zatrucia grzybami będzie co najwyżej kilkudniowa niedyspozycja. W najcięższych przypadkach konsekwencją może być śmierć, na przykład wskutek nieodwracalnego zniszczenia wątroby, do czego dochodzi po zjedzeniu muchomora sromotnikowego. To grzyb, którego należy się wystrzegać w sposób szczególny. Mylony jest z kanią, a w dodatku uchodzi za smaczny, a więc nie wyczuwalny w czasie konsumpcji. Dodatkowo pierwsze objawy zatrucia grzybem sromotnikowym pojawiają się po upływie 12-24 godzin, gdy działanie toksyn i poczynione przez nie szkody są już bardzo zaawansowane. Z tego powodu śmiercią kończy się 30-50 proc przypadków zatrucia sromotnikiem. Choć w ostatnich latach niemal się to nie zdarza, to biorąc do ręki zagregowane dane z ostatnich 3 dekad możemy się pokusić o twierdzenie, że 90-95 procent wszystkich zgonów z powodu zatrucia grzybami, powodowanych jest właśnie przez muchomory sromotnikowe.
Zatrucie grzybami jadalnymi
Choć w pierwszej chwili brzmi to niedorzecznie, możliwe jest też zatrucie grzybami jadalnymi. Nie tak poważne, ale z pewnością nieprzyjemne. Co więcej, istnieje podejrzenie, że grzybami jadalnymi Polacy obecnie trują się częściej, niż tymi, które są uważane za toksyczne, aczkolwiek trudno o miarodajne dane w tej kwestii, z uwagi na niespecyficzność i stosunkowo łagodny przebieg poszczególnych incydentów. Jak to możliwe, że grzyby jadalne trują? To wina kilku pospolitych grzechów.
- Grzech pierwszy – zbieranie grzybów starych, zniszczonych, zarobaczywionych. W tego typu okazach może się znajdować toksyna zwana muskaryną, która powstała wskutek chemicznej przemiany choliny, i która ma bardzo silne właściwości trujące.
- Grzech drugi – zbieranie grzybów do nieprzewiewnych wiader lub torebek foliowych. Pamiętajmy, że po wyjęciu z ziemi, grzyby przez długi czas wciąż „żyją”. Zagrzane, pozbawione dostępu do powietrza, wytwarzają duże ilości wody i szkodliwego dwutlenku węgla.
- Grzech trzeci – próbowanie grzybów na surowo. Wprawdzie błąd ten popełnia coraz mniej osób, nie mniej zdarzają się i takie sytuacje. Pamiętajmy zatem, że grzyby powinno się solidnie wygotować, nawet jeśli docelowo mają być poddane na przykład marynowaniu.
Zatrucie grzybami - pierwsza pomoc
Co robić, jeśli podejrzewasz zatrucie grzybami? Pierwsza pomoc dzieli się na dwa etapy. Po pierwsze, należy wezwać pogotowie, dzwoniąc na numer alarmowy 999 lub 112. Pacjent musi jak najszybciej trafić na badania i ewentualną detoksykację w warunkach szpitalnych. Po drugie, w czasie oczekiwania na karetkę, warto detoksykację przeprowadzić na własną rękę, prowokując wymioty (dobra jest każda metoda, nawet najbardziej prymitywna, jak umieszczenie palca w gardle). Pamiętajmy, aby wymiociny zabezpieczyć, zarówno w celu ochrony osób postronnych, jak też w charakterze materiału do badań. Uwaga – w żadnym razie nie wolno w takiej sytuacji przyjmować alkoholu oraz mleka, które przyspieszają wchłanianie trucizny.
Zatrucie grzybami – leczenie
W przypadku zatrucia grzybami, leczenie polega przede wszystkim na płukaniu żołądka. Dodatkowo pacjenci otrzymują węgiel aktywny. W związku z możliwymi biegunkami i wymiotami, istotne jest uzupełnianie powstających szybko niedoborów wody oraz elektrolitów w organizmie. W razie konieczności, stosuje się też adekwatne leczenie objawowe. Bardzo rzadko pacjenci są przyjmowani w warunkach laboratoryjnych, zazwyczaj muszą się poddać hospitalizacji na oddziale toksykologicznym. Leczenie zatrucia grzybami trwa od kilku dni do nawet kilkunastu tygodni i nie zawsze okazuje się skuteczne, przy czym – powtórzmy jeszcze raz – większość przypadków śmiertelnych związanych jest ze spożyciem jednego konkretnego grzyba, jakim jest muchomor sromotnikowy.
Czytaj: