Muchomor sromotnikowy
Muchomor sromotnikowy spośród wszystkich grzybów spotykanych w polskich lasach budzi największy lęk i nie ma w tym za grosz przypadku. Wysoka śmiertelność (nawet do 50 procent) związana z omyłkowym spożyciem muchomora sromotnikowego w pełni predestynuje go do miana najbardziej trującego grzyba występującego w naszych szerokościach geograficznych. Zawarte w nim substancje są niezwykle toksyczne dla człowieka (choć nieszkodliwe dla wielu zwierząt i owadów), dlatego jego spożycie implikuje bezpośrednie zagrożenie dla życia, nawet w przypadku natychmiastowego wdrożenia zaawansowanego leczenia w warunkach szpitalnych. Jak rozpoznać muchomora sromotnikowego? Czym różni się od podobnych, popularnych grzybów jadalnych? Co dzieje się z organizmem człowieka po jego omyłkowym zjedzeniu?
Zatrucie muchomorem sromotnikowym
Zatrucie muchomorem sromotnikowym to niemal wyrok śmierci. Szacuje się, że śmiertelność związana ze spożyciem tego grzyba wynosi do 30 procent u osób dorosłych i aż 50 procent u dzieci. Wśród zaś wszystkich zgonów spowodowanych zatruciem grzybowym, aż 95 procent przypada właśnie na muchomora sromotnikowego (dane: T. Ferenc i inni, Zatrucia muchomorem sromotnikowym). Toksyczne właściwości związane są z działaniem zawartej w grzybieα-amanityny, będącej inhibitorem polimerazy RNA II. Efektem jej działania jest zahamowanie procesu biosyntezy białek strukturalnych i enzymatycznych w komórkach. Powoduje to nieodwracalne uszkodzenie wątroby i innych narządów wewnętrznych. Za dawkę śmiertelną α-amanityny uznaje się porcję 0,1 mg/kg m.c. Do jej przekroczenia wystarczy zjedzenie połowy owocnika. Dodatkowym problemem jest fakt, że pierwsze objawy zatrucia pojawiają się dopiero po 12-24 godzinach od spożycia grzyba i pierwotnie nie są szczególnie charakterystyczne (ból brzucha, biegunka, wymioty). To sprawia, że większość pacjentów trafia na oddział toksykologiczny już w zaawansowanym stadium zatrucia.
Muchomor sromotnikowy – opis
Muchomor sromotnikowy to nazwa, która utarła się jeszcze w XIX wieku. W ostatnich latach naukowcy coraz częściej proponują stosowanie nazwy alternatywnej – muchomor zielonkawy. Póki co, nie przyjęła się ona w powszechnym odbiorze, z pewnością jednak trafniej odnosi się ona do wyglądu grzyba. W przypadku muchomora sromotnikowego opis, który należy wdrukować sobie w świadomość przed wyjściem do lasu, można streścić w następujących punktach:
- kolor kapelusza: zielonkawy, z odcieniami bieli lub oliwki,
- wielkość kapelusza: 5 do 12 centymetrów średnicy,
- kształt kapelusza: u młodych okazów dzwonkowo-wypukły, później coraz bardziej płaski,
- blaszki: cienkie, głęboko osadzone, w kolorze białym, u starszych okazów żółtawo-zielonkawe,
- trzon: długi (do 15 cm) i cienki (1-2,5 cm), bulwiasty u nasady, z charakterystycznym pierścieniem na górze. Kolor biały, z seledynowym odcieniem.
Muchomor sromotnikowy – zdjęcia
Oczywiście opis nie wystarczy, aby uniknąć ryzyka przypadkowego zerwania muchomora sromotnikowego. Zdjęcia są nieodzownym elementem edukacji. Znajdziemy je w każdym atlasie grzybów, tak wydanym w formie książkowej, jak i zamieszczonym w formie elektronicznej, na jednej z licznych stron internetowych. Aby odnaleźć właściwą ilustrację w sieci, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę odpowiednie zapytanie, na przykład „muchomor sromotnikowy zdjęcia”.
Trzecim istotnym elementem edukacji, oprócz opisów i ilustracji zdjęciowych, jest praktyka. Dobrze jest w tej materii skorzystać z wiedzy bardziej doświadczonych grzybiarzy. Zdecydowanie na pierwsze wyprawy do lasu zaleca się wybierać w towarzystwie osób, które mają bogatą wiedzę, ugruntowaną praktycznie. Pamiętajmy, że z muchomorem sromotnikowym absolutnie nie ma żartów.
Muchomor sromotnikowy a kania
Nie jest możliwe przypadkowe zerwanie muchomora sromotnikowego przez osoby poszukujące borowików, podgrzybków czy kurek – w takiej sytuacji nawet kompletny laik ominie sromotnika szerokim łukiem. Inaczej sytuacja wygląda, jeśli ktoś postanowi zapolować na grzyby, które wyglądem mogą przypominać muchomora. Jednym z nich jest popularna czubajka kania. Tu o pomyłkę niezwykle łatwo, szczególnie jeśli chodzi o młode osobniki (dlatego też nawet wytrwani grzybiarze odpuszczają zrywanie młodych kani). Jak odróżnić od siebie oba grzyby? Jakie są różnice między muchomorem sromotnikowym a kanią?
- Kapelusz muchomora sromotnikowego jest niemal gładki. Natomiast na powierzchni kapelusza kani zauważalne są wyraźne, odstające łuski.
- Kapelusz muchomora jest zdecydowanie bardziej zielonkawy, kani zaś brązowy.
- Pierścień wokół trzonu u muchomora jest przyrośnięty i w związku z tym nieruchomy, u kani zaś daje się swobodnie obracać.
- Znajdująca się u dołu trzonu bulwa u muchomora ma swego rodzaju pochwę, u kani zaś jest jej pozbawiona.
Czytaj też: