Badanie na osteoporozę
Osteoporoza to bardzo często występująca choroba, która przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Dlatego warto, będąc w okresie okołomenopauzalnym lub po osiągnięciu 65 roku życia, raz na dwa lata (chyba że lekarz zaleci inaczej) wykonać badanie na osteoporozę, szczególnie jeśli znajdujemy się w grupie osób zagrożonych wystąpieniem tego schorzenia układu kostnego.
Za najwartościowsze badanie tego typu uznaje się badanie gęstości kości. Densytometria, bo o nim mowa, to rodzaj badania rentgenowskiego, podczas którego prześwietla się jakąś część układu kostnego pacjenta (najczęściej szyjkę kości udowej lub odcinek lędźwiowy kręgosłupa), by ocenić stan jego kośćca.
Badanie na osteoporozę z krwi polega natomiast na pobraniu od pacjenta na czczo krwi, dzięki czemu można ocenić metabolizm kości oraz rozpoznać choroby będące przyczyną osteoporozy.
Innymi badaniami, które pomagają stwierdzić czy mamy do czynienia z procesem odwapniania kości są ultrasonografia kości piętowej lub paliczków dłoni oraz badanie radiologiczne. Jednak nie są to badania pozwalające w dokładny sposób oszacować występowanie osteoporozy. Z pewnością natomiast nie można się w ten sposób dowiedzieć czy mamy już osteopenię, czyli stan przed osteoporozą.
Kto powinien wykonywać badanie na osteoporozę?
Badanie densytometryczne oraz inne badania, w wyniku których można oszacować ewentualny stan chorobowy oraz ryzyko zachorowania na osteoporozę, powinny wykonywać m.in. takie osoby:
- kobiety po klimakterium;
- starsi mężczyźni (65 lat i więcej);
- osoby obarczone czynnikami ryzyka osteoporozy (np. leczące się glikokortykosteroidami, chorujące na nadczynność tarczycy, schorzenia nerek, czy u których osteoporoza występuje w rodzinie, itd.);
- osoby, które przeszły tzw. niskoenergetyczne złamanie kości (upadając z wysokości swojego ciała, po niewielkim urazie, czy podczas wykonywania zwyczajnych czynności, takich jak np. siadanie, schylanie się, czy dźwignięcie jakieś przedmiotu);
- osoby z niską masą ciała;
- osoby z niedoborem wapnia oraz witaminy D w diecie;
- osoby mało aktywne fizycznie;
- osoby palące papierosy oraz nadużywające alkoholu;
- osoby, które już leczą się na osteoporozę, aby skontrolować postępy terapii.
Densytometrię wykonuje się z reguły nie częściej niż raz na dwa lata, chyba że lekarz zaleci inne postępowanie.
Czym jest osteoporoza?
A czym jest w ogóle osteoporoza? Mówiąc o badaniach szacujących poziom gęstości mineralnej kości oraz ryzyko pojawienia się osteoporozy w bliższej lub dalszej przyszłości nie sposób nie przybliżyć tematu samej choroby.
Osteoporozą określa się chorobę szkieletu, która charakteryzuje się upośledzoną wytrzymałością kości. Skutkuje to częstymi złamaniami kości, nierzadko z błahych powodów. Zdarza się, że jednym z symptomów osteoporozy jest właśnie takie złamanie niskoenergetyczne. Ponadto na kłopoty z gęstością mineralną kości może wskazywać także znaczne obniżenie wzrostu. Wraz z wiekem malejemy (około pół centymetra rocznie), ale zbyt szybkie postępowanie tego procesu powinno nas zaalarmować. Dlatego warto wykonywać regularne (np. dwa razy do roku) pomiary wzrostu.
Innym objawem, na który warto „mieć oko” jest pojawienie się tzw. wdowiego garbu, czyli wypukłości na plecach na wysokości odcinka piersiowego kręgosłupa.
Jednak dopiero wykonanie badania densytometrycznego pozwala z całą pewnością stwierdzić czy mamy do czynienia z osteoporozą, osteopenią, czy możemy spać spokojnie. Lekarz, także pierwszego kontaktu, może skierować na badanie na osteoporozę. Cena takiego badania, w przypadku gabinetu prywatnego, wynosi ok 40 zł. Ale ze względu na to, że badanie to jest w pełni refundowane przez NFZ, idąc do placówki świadczącej usługi medyczne w ramach kontraktu możemy liczyć na całkowitą nieodpłatność tego badania.
Jak wygląda badanie na osteoporozę?
Jak wygląda badanie na osteoporozę? Do densytometrii nie trzeba się rozbierać, wystarczy położyć się na specjalnym stole pomiarowym w ubraniu, a urządzenie rentgenowskie za pomocą wysięgnika umieszczonego nad badaną częścią ciała dokona pomiaru mineralnego kości. Jeśli zaś mamy na sobie biżuterię, pasek, odzież z zamkami, elementami metalowymi, wówczas trzeba je zdjąć.
Badanie densytometryczne trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut. Jest to badanie nieinwazyjne i bezbolesne. W czasie wykonywania badania należy leżeć bez ruchu. Najczęściej wykonuje się pomiar na biodrze lub na odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Rzadziej stosuje się mierzenie kości przedramienia (wówczas pacjent siedzi podczas badania).
Nie trzeba się specjalnie przygotowywać do densytometrii. Przed badaniem można jeść i pić. Jednak dzień przed nie należy przyjmować preparatów z wapniem, gdyż mogłoby to zaburzyć wyniki badania.
Wyniki badania densytometrycznego
Zgodnie z normami podanymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wyniki badania densytometrycznego ocenia się w następujący sposób:
- +1.0 do -1.0 – norma;
- -1.0 do -2.4 – osteopenia (wstępne stadium osteoporozy);
- -2.5 – osteoporoza;
- -2.5 oraz jedno lub więcej złamań – ciężka osteoporoza.
Gdzie zrobić badanie na osteoporozę?
Zastanawiając się nad tym gdzie zrobić badanie na osteoporozę warto dowiedzieć się w jakiej placówce są wykonywane takie badania za darmo oraz jakiej rangi sprzęt jest tam stosowany. Jeśli zdecydujemy się na dany ośrodek, to każde kolejne badanie powinniśmy wykonywać na tym samym sprzęcie lub chociaż na urządzeniu tej samej firmy co ostatnio.
Gdzie można zrobić badanie na osteoporozęjeśli np. nie chcemy czekać w kolejkach, czy zależy nam na aparacie do densytometrii o konkretnej klasie i jakości? M.in. w prywatnych klinikach, przychodniach oraz gabinetach lekarskich. Warto zasięgnąć w tym wypadku języka u osób, które już przeszły to badanie.
Orientacyjny koszt takiego badania w jednej lokalizacji (np. szyjki kości udowej) wynosi około 40 zł. Za więcej lokalizacji, w tym badanie densytometryczne szyjki kości udowej i części lędźwiowej kręgosłupa zapłacimy natomiast około 60 zł. W przypadku gdy zgłaszamy się na densytometrię do placówki, która świadczy usługi medyczne w ramach NFZ ze skierowaniem, nie ponosimy kosztów tego badania.
