Badania endoskopowe przewodu pokarmowego i w urologii

Czym jest badanie endoskopowe? 

Endoskopia to szerokie pojęcie, pod którym kryją się procedury diagnostyczne i terapeutyczne. A dokładnie co to jest endoskopia? To rodzaj badania, które polega na umieszczeniu we wnętrzu ciała pacjenta specjalnej sondy – endoskopu, która oświetla diagnozowany organ i rejestruje obraz z tej części ciała dzięki kamerze znajdującej się na końcu przyrządu. Przy pomocy endoskopu można też wykonać zabiegi oraz operacje wewnątrz organizmu, a także pobrać wycinek do badania histopatologicznego, cytologicznego lub innego (np. bakteriologicznego). 

Badanie endoskopowe posiada długą historię. Pierwsze wzmianki na temat stosowania tego sposobu diagnozowania pacjentów pochodzą z czasów starożytnych. Jednak za ojca endoskopii uznaje się Filipa Bozzini’ego, który na początku XIX wieku używał już światła lampy gazowej, by oświetlić badane narządy. Najczęściej badano wówczas tą metodą pochwę, odbytnicę oraz gardło. Przez lata badania endoskopowe się rozwijały, obecnie obejmują one m.in. takie układy jak: pokarmowy, oddechowy, czy wydalniczy. Ponadto endoskopia pozwala również na dotarcie np. do stawu kolanowego (artroskopia), pochwy i szyjki macicy (kolposkopia), pęcherza moczowego, cewki moczowej i prostaty (cystoskopia), wewnętrznych struktur oka, czy zastawek serca (endoskopia igłowa). 

Jakie są rodzaje endoskopii? 

Wymienia się rozmaite rodzaje badań endoskopowych. 

• Gastroskopia – najpopularniejszy rodzaj endoskopii. Dotyczy badania górnego odcinka przewodu pokarmowego. Te badania endoskopowe przewodu pokarmowego dotyczą przełyku, żołądka i dwunastnicy. 
• Bronchoskopia– badanie układu oddechowego, a ściślej wnętrza tchawicy i oskrzeli. Podczas tej odmiany endoskopii można też dokonać pobrania wycinków błony śluzowej do dalszych badań diagnostycznych oraz wydzielinę z oskrzeli. 
• Kolonoskopia – to badanie pozwalające na ocenę błony śluzowej jelita grubego. 
• Cystoskopia– to wziernikowanie pęcherza moczowego, cewki moczowej oraz moczowodów i prostaty u mężczyzn. 
• Endoskopia igłowa– obrazuje struktury wewnętrzne np. oka, czy zastawek serca. 
• Artroskopia– polega na wziernikowaniu stawu, najczęściej kolanowego. 
• Laparoskopia– walczy o popularność z gastroskopią. To badanie oceniające wnętrze jamy otrzewnej, czyli m.in. żołądka, wątroby, czy żeńskich organów płciowych. Ten typ endoskopii wykonuje się przez nacięcie w brzuchu. 
• Endoskopia kapsułkowa– alternatywa dla osób, które boją się lub z jakiś względów nie mogą mieć przeprowadzonej „zwykłej” endoskopii. Wystarczy połknąć specjalną kapsułkę, która w czasie przemieszczania się układem pokarmowym wykonuje zdjęcia (około 50 tysięcy), widoczne na aparaturze przymocowanej do brzucha pacjenta. Niestety to drogie badanie, szacuje się je na około 2500 zł. Kapsułka jest wydalana wraz kałem. 

Badanie endoskopowe przewodu pokarmowego 

Endoskopowe badanie przewodu pokarmowego obejmuje zarówno górny jak i dolny odcinek przewodu pokarmowego. W tym wachlarzu mieści się kilka badań. 

1. Gastroskopia – określana też jako panendoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Wskazaniami do wykonania tego badania są m.in. utrzymująca się dłużej niestrawność, niedokrwistość, nagły spadek masy ciała, wymioty, problemy z połykaniem, krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, a także potrzeba usunięcia polipów błony śluzowej, czy niedużych ciał obcych oraz zaopatrzenie krwawienia i żylaków przełyku. 
2. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna – stanowi połączenie technik endoskopowych i rentgenowskich. Dzięki temu badaniu można ustalić występowanie żółtaczki, raka dróg żółciowych, czy jatrogennych uszkodzeń dróg żółciowych. 
3. Rektoskopia – polega na ocenie błony śluzowej jelita grubego, a przede wszystkim odbytnicy i esicy. 
4. Kolonoskopia – polega na diagnozie wnętrza jelita grubego. Wykonuje się ją m.in. w przypadku pojawienia się symptomów, które są kojarzone z rakiem jelita grubego, nieswoistymi schorzeniami zapalnymi jelita grubego, czy z niedokrwistością z niedoboru żelaza. 
5. Rektosigmoidoskopia – dzięki temu badaniu jest możliwa ocena morfologicznej powierzchni błony śluzowej końcowego odcinka jelita grubego. 
6. Endoskopia kapsułkowa – podczas tego badania szczegółowiej opisanego powyżej nie pobiera się wycinków do badań histopatologicznych. Aby to zrobić, trzeba wykonać „normalną” endoskopię. 

Endoskopia w urologii 

Badania endoskopowe w urologii to przede wszystkim cystoskopia, czyli badanie diagnozujące od wewnątrz stan pęcherza moczowego, cewki moczowej, moczowodów, a także prostaty u panów. Badanie to polega na wprowadzeniu przez cewkę moczową specjalistycznego wziernika, tzw. cystoskopu, dzięki któremu można ocenić samą cewkę, pęcherz moczowy, moczowody, czy prostatę. Badanie to pozwala także na pobranie do dalszych analiz wycinków ze ścian pęcherza moczowego oraz wykonanie drobnych zabiegów. Ten rodzaj endoskopii przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. 

Drugim badaniem, które pomaga zdiagnozować, a także leczyć problemy urologiczne jest laparoskopia. Ma ona szeroki zakres oddziaływania, jednak m.in. wymienia się laparoskopię jako metodę skuteczną w diagnozowaniu i terapii gruczołu krokowego. Laparoskopia polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia jamy brzusznej, najczęściej w okolicy pępka i wprowadzenie do jamy otrzewnej laparoskopu. Dzięki temu badaniu można obejrzeć wybrane narządy, wykonać biopsję, a także rozbić złogi, czy przeprowadzić zabieg usunięcia chorych narządów (np. macicy). 

Jak przygotować się do endoskopii? 

Kiedy już wiadomo na czym będzie polegała endoskopia, jak się przygotować do zabiegu – to kolejne zagadnienie, które stanowi istotną wiedzę na temat badań endoskopowych. 

Nieco inne będą przygotowania do różnych rodzajów endoskopii. I tak przykładowo przed przystąpieniem do gastroskopii nie powinno się jeść, ani pić przez co najmniej 8 godzin. Dodatkowo osoby uzależnione od nikotyny ostatniego papierosa mogą wypalić na 4 godziny przed badaniem. To samo dotyczy żucia gumy. Jeszcze surowsze są wymagania przed podejściem do kolonoskopii. Już na 3 dni przed tym badaniem powinno się jeść zgodnie z zaleceniami diety lekkostrawnej. Poza tym nie można spożywać warzyw oraz owoców pestkowych. Ostatnim posiłkiem jest śniadanie dzień przed tym zabiegiem. Popołudniu tego dnia wypija się 4 torebki specjalnego płynu. Potem nie można już niczego jeść, ani pić. Natomiast przed bronchoskopią nie powinno się jeść i pić przez minimum 6 godzin. 

Przed badaniami endoskopowymi nie można oczywiście pić alkoholu, przyjmować innych używek, nie powinno się także palić papierosów.