Parkinson – choroba, objawy i przebieg. Jak rozpoznać?

Parkinson – co to za choroba? 

Choroba Parkinsona, którą kolokwialnie określa się jako „Parkinson”, to schorzenie polegające na zwyrodnieniu struktur mózgowych. Co to jest Parkinson? Jest to choroba neurodegeneracyjna układu, który odpowiada za ruchy całego ciała, tzw. układu pozapiramidowego. Ma ona charakter postępujący i nieodwracalny. 

Jak do tej pory nie udało się wynaleźć skutecznego leku na tę jednostkę chorobową. Póki co schorzenie leczy się głównie objawowo. Ponadto zaleca się stosowanie diety bogatej w błonnik, aktywność ruchową oraz dobraną do wieku i etapu choroby rehabilitację. 

Początkowo schorzenie to nazywano „drżączką poraźną”. Jako pierwszy formalnego opisu choroby dokonał angielski lekarz, James Parkinson w 1817 roku. Dopiero w latach 60-tych ubiegłego wieku poznane zostało podłoże anatomiczne i biochemiczne schorzenia. 

Szacuje się, że w Polsce na Parkinsona choruje około 60-70 tysięcy osób, a liczba ta będzie wzrastać w związku z procesem starzenia się społeczeństwa. Do zachorowania najczęściej dochodzi u osób będących w wieku około 60 lat. Zdarzają się jednak przypadki wcześniejszej zapadalności na schorzenie określane jako Parkinson. Choroba ta zwykle dotyka mężczyzn, rzadziej – kobiety. 

Jak rozpoznać Parkinsona? 

Skąd wiadomo, że nasz ustrój zaatakował Parkinson? Objawy początkowe są mało charakterystyczne i często wiązane z typowymi dolegliwościami osób będących w starszym wieku. 

Jak rozpoznać Parkinsona? Wczesne symptomy tego schorzenia to np.: 

• zaburzenia węchu, 
• obniżenie nastroju, 
• zaparcia, 
• depresja, 
• problemy ze snem (kłopoty z zaśnięciem, wybudzanie się w nocy, nadaktywność ruchowa w czasie snu połączona np. z krzyczeniem, rzucaniem się, obrażeniami ciała, itp.), 
• zmiana charakteru pisma (chory zaczyna pisać coraz drobniejszymi literami – tzw. mikrografia), 
• zmęczenie, czy osłabienie. 

Niekiedy na tym etapie choroby pacjent skarży się na ból barku, co często tłumaczy się zwyrodnieniem stawów. Może też dochodzić do tymczasowego drżenia ręki, które ustępuje. Poza tym chory niekiedy przestaje poruszać jedną ręką podczas chodzenia (zgina ją wówczas w łokciu, bądź nadgarstku) i/lub zaczepia jedną nogą o nierówności napotkane na podłożu, a jego ruchy są wolniejsze. 

Niestety, wspomniane oznaki rzadko są wiązane z istnieniem schorzenia, jakim jest choroba Parkinsona. Objawy te nie muszą występować jednocześnie, a pacjent może je zaobserwować już na wiele lat przed pojawieniem się typowych syndromów Parkinsona. 

Objawy choroby Parkinsona 

Typowe objawy Parkinsona u starszych osób, na podstawie których zwykle diagnozuje się tę chorobę, to: 

• spowolnienie ruchów (tzw. bradykinezja przejawiająca się wykonywaniem codziennych czynności w zwolnionym tempie, a dotyczy to m.in. ubierania się, chodzenia, a nawet mówienia); 
• drżenie mięśni w czasie spoczynku (owo drżenie najczęściej dotyczy dłoni, czy całych rąk, rzadziej – nóg, brody, czy głowy, kiedy chory nie wykonuje żadnych czynności, w momencie gdy operuje ręką, sięga po coś, itp., drżenie ustępuje; w późniejszym etapie choroby kończyna drży także podczas wykonywania jakiś czynności); 
• sztywność mięśni (może się ona objawiać bólem, trudnościami z poruszaniem się, rozpoczęciem ruchu, które dotyczą kończyn, mięśni tułowia oraz szyi; chory przez tę dolegliwość ma przygarbioną sylwetkę i maskowatość twarzy); 
• brak stabilności (której symptomami mogą być m.in. zawroty głowy, zaburzenia równowagi, które mogą doprowadzić do upadku, a nawet złamań). 

Wymienione wyżej sygnały świadczące o Parkinsonie zazwyczaj pojawiają się po jednej stronie ciała. W ostatniej fazie choroby często pojawiają się także takie oznaki jak np. depresja, stany lękowe, zaburzenia pamięci i psychotyczne, apatia, czy ataki paniki. 

Jakie są przyczyny choroby Parkinsona? 

Niestety, nie wiadomo do końca skąd bierze się Parkinson. Przyczyny tego schorzenia mają prawdopodobnie związek z genetyką oraz czynnikami środowiskowymi niszczącymi układ nerwowy. Chorobę Parkinsona wywołuje powolna i nieodwracalna degradacja komórek nerwowych położonych w tzw. istocie czarnej mózgu, która z biegiem miesięcy i lat postępuje. Istota czarna mózgu to część śródmózgowia systemu pozapiramidowego. Kiedy w wyniku postępu choroby Parkinsona dochodzi do uszkodzenia neuronów istoty czarnej, funkcje ruchowe są zaburzone. Owe neurony są bowiem odpowiedzialne za produkcję dopaminy, która z kolei stanowi główny neuroprzekaźnik między poszczególnymi strukturami mózgu. Kiedy do poszczególnych części mózgu nie docierają odpowiednie sygnały, chory ma problemy z utrzymaniem prostej sylwetki, poruszaniem się, sztywnością mięśni, mówieniem, itp. Według jednej z teorii zagrożenie pojawienia się choroby Parkinsona jest większe u osób narażonych na duże działanie pestycydów. Znane jest też zjawisko nazywane parkinsonizm polekowy, manifestujące się wyżej opisanymi symptomami, które są wywołane przez leki (np. niektóre środki przeciwdepresyjne, czy leki poprawiające perystaltykę jelit). 

Jak przebiega choroba Parkinsona? 

Jak wygląda choroba Parkinsona? Przebieg tego schorzenia dzieli się na kilka faz. 

1. Okres wczesny (przedruchowy, kiedy symptomy wysyłane przez organizm są na tyle niecharakterystyczne, że trudno nazwać je jako zespół parkinsonowski, często błędnie są diagnozowane jako typowe oznaki starzenia). 
2. Okres ruchowy na wczesnym etapie (tutaj można jeszcze zapanować nad chorobą lekami, lekarze określają ten czas „miodowym miesiącem”, który trwa około pięciu lat). 
3. Okres zaawansowany choroby (w którym chory gorzej reaguje na leki, obserwuje się u niego problemy z utrzymaniem równowagi, upadki i inne dolegliwości pozaruchowe). 
4. Okres maksymalnie zintensyfikowanych objawów chorobowych (ostatni etap choroby Parkinsona, podczas którego chory porusza się wyłącznie na wózku inwalidzkim albo nie wstaje z łóżka). 

Kiedy zostanie zdiagnozowany Parkinson, leczenie polega na odpowiednim postępowaniu farmakologicznym (stosowanie preparatów głównie o działaniu objawowym), chirurgicznym oraz rehabilitacyjnym.