Co to jest geriatria?
Geriatria to dziedzina medycyny, która dotyczy leczenia osób starszych i podchodzi do tematu ich zdrowia holistycznie. To stosunkowo świeża specjalizacja, która w Polsce wciąż musi się przepychać łokciami. Zgodnie z danymi z 2018 roku szacuje się, że w naszym kraju jest zaledwie 417 lekarzy geriatrów. Póki co funkcjonuje kilka ośrodków geriatrycznych, z czego największe i najwięcej takich placówek jest zlokalizowanych na Śląsku.
Skąd w ogóle potrzeba wyodrębnienia specjalizacji jaką jest geriatria? Co to jest za dziedzina medycyny? Lekarze argumentują, że skoro pediatria doczekała się specjalnego traktowania i nikogo nie dziwi, że dzieci mają dedykowanego im lekarza pediatrę, podobnie powinna wyglądać sytuacja osób starszych, którzy powinni mieć zapewniony dostęp do geriatry. Jednak realia wyglądają tak, że w niektórych województwach nie ma ani jednego lekarza tej specjalizacji, jak to się dzieje np. w województwie warmińsko-mazurskim. W Polsce na jedną starszą osobę przypada około 0,8 lekarza geriatry.
Odpowiadając na pytanie: „co to jest geriatria?” trzeba podkreślić, że jest to hybryda rozmaitych specjalizacji medycznych, takich jak choćby kardiologia, ortopedia, psychologia, neurologia, diabetologia, farmakologia, laryngologia, interna oraz rehabilitacja.
Co leczy geriatria?
Czym zajmuje się geriatria? Właściwie niemal każdą „dyscypliną” medyczną, ponieważ straszy człowiek, nad którym pieczę roztacza geriatria, cierpi niejednokrotnie na wiele rozmaitych schorzeń (co najmniej 2-3), przyjmuje dużo leków na różne dolegliwości i choroby. Aby odejść od schematu błędnego koła, w którym starszy chory musi brać leki, aby mógł przyjąć inne medykamenty, powstała właśnie geriatria.
Geriatria leczy zatem przede wszystkim takie choroby jak m.in. nadciśnienie tętnicze, zwyrodnienia stawów, depresję starczą, demencję, otępienie, majaczenia, osteoporozę, cukrzycę, choroby układu sercowo-naczyniowego, schorzenia dotyczące układu ruchu i układu krążenia. Wśród zainteresowań geriatrii znajdują się również takie dolegliwości jak nietrzymanie moczu, niedożywienie oraz przewlekły ból.
Geriatria podchodzi więc do leczenia starszych ludzi całościowo, nie pochylając się wyłącznie nad jednym problemem zdrowotnym, ale obejmując ogólny stan zdrowia i kondycję chorego.
Kim zajmuje się lekarz geriatra?
Lekarz geriatra zajmuje się leczeniem i profilaktyką zdrowotną osób, które ukończyły 65 rok życia. Obecnie jednak osoby w tym wieku często cieszą się jeszcze dobrym zdrowiem i zadowalającą lub dobrą formą fizyczną oraz psychiczną. Najwięcej pacjentów geriatrycznych przyjmuje się w wieku od około 75 lat wzwyż.
Kim jest geriatra? Czym się zajmuje? Lekarz o tej specjalizacji powinien znać się zarówno na chorobach wewnętrznych, jak i na schorzeniach neurologicznych, psychicznych, kardiologicznych, ortopedycznych i innych, które najczęściej dotykają osoby w podeszłym wieku.
Geriatra ocenia stan zdrowia pacjenta poprzez ogólne badanie, analizę wyników badań, wypisów ze szpitala, stosowanych przez niego leków, itp. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu z pacjentem proponuje konkretne postępowanie. Może też konsultować się z lekarzami innych specjalizacji lub wysłać pacjenta do medyka z innej dziedziny medycyny.
Geriatra powinien też odznaczać się szczególnymi cechami osobowościowymi, takimi jak cierpliwość, wyrozumiałość, łatwość w komunikowaniu się, opanowanie, itp.
Do geriatry jest wymagane skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz tej profesji współpracuje z ośrodkami oraz innymi specjalistami, którzy sprawują opiekę nad osobami starszymi chorującymi na nieuleczalne schorzenia.
Jak wygląda wizyta u geriatry?
Podczas wizyty u geriatry należy się spodziewać dokładnego wywiadu lekarskiego. Lekarz będzie chciał poznać dolegliwości, z którymi przyszliśmy do niego, choroby, na jakie cierpimy, listę i dawkowanie preparatów leczniczych, jakie przyjmujemy (także tych nie na receptę, jak leki przeciwbólowe, nasenne, suplementy diety i zioła). Ponadto powinniśmy zabrać ze sobą na wizytę wszystkie wyniki badań, wypisy szpitalne, itp.
Geriatra dokonuje ogólnego badania pacjenta, może też zlecić badania laboratoryjne i/lub obrazowe. Jeśli lekarz uzna to za korzystne dla pacjenta, może go skierować na leczenie sanatoryjne albo uzdrowiskowe.
Po dogłębnej analizie stanu zdrowia pacjenta lekarz wprowadza stosowne leki (nierzadko eliminując te, które pacjent dotychczas przyjmował), zabiegi lecznicze i zaleca odpowiednie postępowanie profilaktyczne.
Na taką wizytę powinniśmy przyjść dobrze przygotowani. Warto wcześniej naszykować pytania do lekarza, które w trakcie spotkania z geriatrą mogą umknąć.
Czym jest opieka geriatryczna?
Pod pojęciem opieki geriatrycznej rozumie się jak najwcześniejsze wykrywanie czynników ryzyka, które mogą uniemożliwić samodzielne funkcjonowanie osoby starszej, a także wprowadzenie w odpowiednim momencie takiego sposobu leczenia oraz profilaktyki, który ogranicza niesprawność pacjenta oraz jego uzależnienie od opiekunów. Chodzi o to, by jak najdłużej utrzymać ludzi będących w starszym wieku w jak najlepszej kondycji zdrowotnej.
Myśląc o narzędziach, jakimi posługuje się opieka geriatryczna należy wymienić takie bazowe składniki jak geriatria, pielęgniarstwo geriatryczne, fizjoterapia, psychologia, a także odpowiednia edukacja opiekunów pacjenta i samego pacjenta.
Geriatria to wciąż kiełkująca specjalizacja medyczna, jednak dzięki propagowaniu tej idei w mediach m.in. przez Jerzego Owsiaka, który wraz z fundacją Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy przekazuje sprzęt medyczny na rzecz ośrodków geriatrycznych, ma ona szansę stać się równie dumną gałęzią medycyny co pediatria.