Bankowość elektroniczna - bezpieczeństwo i zagrożenia

Bankowość elektroniczna to wygoda, szybkość, pewność i bezpieczeństwo. Pod warunkiem, że potrafimy z niej korzystać. Co zrobić, by bankowość internetowa, terminalowa czy telefoniczna wiązała się wyłącznie z korzyściami i nie generowała zagrożeń?
Mężczyzna siedzi przed laptopem
źrodło:123RF
Spis treści

Czym jest bankowość elektroniczna?

Bankowość elektroniczna jest pojęciem o coraz szerszym zakresie znaczeniowym, obejmującym ogół produktów i usług finansowych realizowanych na odległość, bez osobistego kontaktu klienta z obsługą banku. Segment bankowości elektronicznej obejmuje takie pola działania, jak:

●      Bankowość terminalowa – na świecie rozwijana już od lat 60. XX wieku. Nazywana też samoobsługową. Jej istotą jest umożliwienie samodzielnego dostępu i wykorzystania środków znajdujących się na koncie, za pomocą indywidualnie przypisanych kart debetowych lub kredytowych. Narzędziami służącymi do tego celu są przede wszystkim:

o  bankomaty iwpłatomaty,

o  terminale płatnicze w sklepach i punktach usługowych,

o  kioski multimedialne.
 

●      Bankowość internetowa– intensywnie rozwijająca się od początku XXI wieku. Umożliwia samodzielną obsługę konta za pomocą komputera lub urządzenia mobilnego, przy wykorzystaniu łącza internetowego, w tym między innymi:

o  wykonywanie przelewów,

o  ustalanie zleceń stałych,

o  zaciąganie niewielkich, prostych pożyczek,

o  Sprawdzanie konta przez internet, monitorowanie stanu finansów.
 

●      Bankowość mobilna – to zaawansowane, a jednocześnie uproszczone rozwinięcie usług internetowych. Dostęp do konta zapewniony jest za sprawą intuicyjnych aplikacji na telefony komórkowe. Nowoczesny smartfon coraz częściej służy też jako karta płatnicza.
●   Bankowość telefoniczna –każdy bank umożliwia klientowi wykonanie określonych operacji także poprzez kontakt z infolinią. Rozwiązanie to jest jednak zdecydowanie mniej wygodne, niż bankowość elektroniczna z użyciem internetu.

Płatności elektroniczne

Realny papierowy pieniądz jest coraz rzadziej wykorzystywany. Ogromna ilość transakcji odbywa się we współczesnym świecie w sposób bezgotówkowy. Płatności elektroniczne realizujemy na wiele sposobów, wyróżnić w tym kontekście można m.in.:

  • płatności kartą debetową, kredytową, przedpłaconą – bezdotykowo lub dotykowo w terminalach płatniczych, a także w coraz częściej w Internecie;
  • przelewy realizowane z konta przez Internet lub zlecane telefonicznie;
  • wpłacanie pieniędzy na konto określonego odbiorcy, możliwe w niektórych wpłatomatach.

Specjaliści dzielą płatności elektroniczne pod względem czasu realizacji usługi. I tak:

  • płatności w czasie rzeczywistym wykonywane są z konta bankowego i nie mogą przekroczyć sumy na nim zgromadzonej, ewentualnie powiększonej o limit debetowy. W wielu przypadkach większe transakcje z konta nie są też możliwe, jeśli nie zmienimy ustawień dotyczących dziennych limitów transferu pieniędzy.
  • Płatności przedpłacowe, stosunkowo rzadko stosowane, realizowane ze specjalnego konta, do kwoty, którą zostało ono zasilone.
  • Płatności elektroniczne płacone post factum, zazwyczaj dopisywane do innych rachunków. Jako przykład podać można opłatę zaponadstandardowe smsy, czy połączenia międzynarodowe, która nie jest pobierana z konta natychmiast i bezpośrednio, lecz doliczana do comiesięcznego rachunku wystawianego przez operatora telefonii komórkowej. 

Przelewy elektroniczne

Przelewy elektroniczne każdy posiadacz konta może wykonywać na dwa proste sposoby – logując się do systemu bankowego na własne konto internetowe lub do aplikacji mobilnej. W przypadku konta internetowego, które jest bardziej zaawansowane, dostęp zapewniony jest przez stronę www danego banku. Zazwyczaj, aby się na nie zalogować, należy podać numer klienta oraz ustalone wcześniej przez siebie hasło. Po wejściu na konto, możliwe są takie przelewy elektroniczne, jak:

  • przelew jednorazowy,
  • przelew zdefiniowany, na konto zapisanego wcześniej odbiorcy,
  • zlecenie stałe – ustawienie kwoty i rachunku, na który w regularnych odstępach czasu mają być przelewane pieniądze,
  • przelew do urzędu skarbowego.

Przelewy elektroniczne wykonywane przez aplikację mobilną wykonuje się jeszcze prościej i szybciej. W tym przypadku do zalogowania zazwyczaj wystarcza krótki numer PIN. Uproszczony jest też mechanizm wpisywania danych odbiorcy. Ceną za wygodę użytkowania jest nieco mniejszy poziom bezpieczeństwa oraz wyraźnie niższe limity dzienne dopuszczalnych transakcji.

Pożyczki online

Za pośrednictwem konta internetowego wiele banków udziela też pożyczki online. Są to proste i niewielkie kredyty konsumenckie (do kilku tysięcy złotych), w obecnej sytuacji rynkowej oprocentowane na około 8-12 procent w skali roku. W większości przypadków wymagane jest od klienta absolutne minimum formalności (brak dowodu osobistego – potwierdzeniem tożsamości jest fakt posiadania konta oraz dokumenty złożone przy jego zakładaniu). 

Cechą charakterystyczną pożyczek online jest wysoki poziom samoobsługowości – wiele czynności należy wykonać bez jakiegokolwiek kontaktu z pracownikiem banku. Wadą tego rozwiązania może być niedostateczny poziom poinformowania odnośnie tego, czym jest kredyt konsumencki i jakie są rzeczywiste warunki jego spłaty. W związku z bardzo ograniczoną weryfikacją możliwości finansowych konsumenta, większe jest też ryzyko zaciągnięcia pożyczki, na spłatę której nie będzie nas stać.

Bezpieczeństwo bankowości elektronicznej

Wbrew obawom wielu osób, zwłaszcza starszych, bezpieczeństwo bankowości elektronicznej określane jest jako wysokie, pod jednym warunkiem – że korzystająca z niej osoba ma podstawową przynajmniej zdolność rozumienia jej istoty oraz umiejętność posługiwania się jej narzędziami, takimi jak konto internetowe oraz karta płatnicza. Pamiętaj zatem, najważniejsze zasady, jeśli chodzi o bezpieczeństwo bankowości elektronicznej, to:

  • Zakładając konto internetowe w oddziale banku, zasięgnij na wstępie wszystkich interesujących cię informacji. Upewnij się, że rozumiesz wszystkie pojęcia i że udzielono ci dokładnej instrukcji, jak postępować ze swoim kontem i przypisaną do niego kartą.
     
  • Nigdy i pod żadnym pozorem nie ujawniaj nikomu, także pracownikowi banku, haseł i numerów PIN stanowiących zabezpieczenie dostępu do konta.
     
  • Nigdy nie stosuj do zabezpieczenia konta hasła, które wykorzystujesz w innych serwisach internetowych (e-mail, Facebook, konto abonenta telefonii komórkowej itd.).
     
  • Nie ustalaj haseł, które nawet dla średnio wprawnego cyber-przestępcy mogą być łatwe do odszyfrowania, typu: data urodzenia, imię małżonka, prosty ciąg cyfr (1234) czy następstwo liter (abcde, qwerty itd.)
     
  • Logując się na konto internetowe, upewnij się, że na pewno jesteś na stronie www swojego banku.
     
  • Nie loguj się na konto korzystając z ogólnodostępnego, niezabezpieczonego wi-fi w miejscach publicznych, nie pozwalaj też, by osoby postronne patrzyły ci na ręce, gdy wpisujesz dane do logowania.
     
  • Dokonując samodzielnego przelewu dokładnie sprawdź, czy poprawnie został wpisany numer konta odbiorcy i jego dane osobowe oraz teleadresowe. Upewnij się też, że przelew został należycie i czytelnie zatytułowany (np. w przypadku zakupów internetowych należy podać numer zamówienia).
     
  • Jeśli nie dokonujesz właśnie świadomych zakupów czy innych transakcji, nigdy nie klikaj w przychodzące pocztą elektroniczną niespodziewane linki przekierowujące cię do twojego konta bankowego z prośbą o wykonanie przelewu.
  • Na komputerze, z którego korzystasz do obsługi konta, zawsze miej zainstalowane dobre i aktualne oprogramowanie antywirusowe.
  • Wypłacając lub wpłacając pieniądze w bankomacie, upewnij się, że urządzenie nie jest uszkodzone, a także – że nikt cię nie obserwuje. Dla bezpieczeństwa, wpisując kod na PIN-padzie zasłoń palce drugą ręką, na wypadek gdyby przestępcy zainstalowali w urządzeniu kamerę.

Wady i zalety bankowości elektronicznej

Reasumując – wymienić można liczne wady i zalety bankowości elektronicznej. Jeśli chodzi o korzyści, są one niezaprzeczalne. To przede wszystkim:

  • Wygoda i oszczędność czasu, zarówno w przypadku obsługi przelewów z konta, jak też codziennych transakcji w sklepie. Pamiętajmy, że większość terminali obsługuje dziś karty bezdotykowo, co oznacza, że wystarczy zbliżyć kartę, by uiścić należność. Zajmuje to kilka sekund.
  • Brak konieczności noszenia ze sobą większych ilości gotówki, przeliczania, odliczania, przyjmowania i chowania wydanej reszty itd.
  • Możliwość kontroli stanu swoich finansów, w tym salda konta, wpływów na konto oraz wykonanych przelewów, o każdej porze dnia i nocy przez siedem dni w tygodniu.

Wady bankowości elektronicznej, zagrożenia które generuje, związane są głównie z nieumiejętnym posługiwaniem się dostępnymi narzędziami (karta płatnicza, bankomat, konto internetowe), a także cyber-przestępczością. Włamania na konta bankowe zdarzają się, aczkolwiek jak przekonują specjaliści, ryzyko by spotkało to ostrożnego i dobrze zabezpieczonego użytkownika indywidualne, jest minimalne. 

Korzystanie z bankowości elektronicznej przez osoby nieodpowiedzialnie zarządzające swoimi finansami, może też zwiększać ryzyko nieuzasadnionych wydatków ponad stan (nie żałujemy i nie szczędzimy pieniędzy, których nie mamy fizycznie w ręku), a także ryzykownych zachowań związanych z zaciąganiem samoobsługowych pożyczek.

Czytaj również

Bibliografia

  • Bartłomiej Chinowski, Elektroniczne metody płatności. Istota, rozwój, prognoza, Komisja Nadzoru Finansowego, https://www.knf.gov.pl
  • Karolina Wawryniuk, Olga Rusak, Bankowość elektroniczna – usługa XXI wieku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, https://repozytorium.uph.edu.pl
  • Mariola Szewczyk-Jarocka, Bankowość mobilna i terminalowa jako przykład usług bankowości elektronicznej zagrożonej bezpieczeństwem w opinii klientów banków spółdzielczych – badania własne, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku, www.ne.pwszplock.pl