Co to są roraty?
Roraty to msze wotywne (w intencji) do Najświętszej Maryi Pannie, praktykowane w obrzędowości Kościoła Rzymsko-Katolickiego w czasie adwentu. Symbolizują radosne oczekiwanie narodzin Jezusa Chrystusa. Nazwa „roraty” ma charakter potoczny i zaczerpnięta została ze słów intronitu, czyli pieśni otwierającej nabożeństwo, rozpoczynającej się od słów: „Rorate caeli desuper, et nubes pluant iustum; aperiatur terra, et germinet Salvatorem”, co w tłumaczeniu z łaciny na polski oznacza: „niebiosa, spuśćcie Sprawiedliwego jak rosę, niech jak deszcz spłynie z obłoków, niech się otworzy ziemia i zrodzi Zbawiciela”. Warto wiedzieć, że jest to cytat z biblijnego proroctwa Izajasza.
Skąd się wzięły roraty?
Tradycja nabożeństw zwanych roratami liczy przynajmniej kilka, a najprawdopodobniej – nawet kilkanaście wieków. Niektórzy badacze wywodzą roraty ze zwyczaju świętowania Zwiastowania Pańskiego w okresie adwentu, który to zwyczaj we wschodnim chrześcijaństwie znany był już w V wieku. Współczesne roraty w większym stopniu nawiązują jednak do nabożeństw odprawianych kilka wieków później na zachodzie Europy – tak zwanych złotych mszy lub mszy rorate. Przez kilkaset lat przeszły one znaczną ewolucję. W różnych krańcach świata i w różnych latach odprawiane były zarówno przez 9 ostatnich dni przed Bożym Narodzeniem, jak i przez cały rok, jak też przez cały adwent. W Polsce roraty zaczęto odprawiać w XIII wieku – wszystko wskazuje na to, że trafiły na nasze ziemie z Węgier za sprawą błogosławionej Kingi, żony księcia Bolesława Wstydliwego. W XVI wieku roraty stały się tak popularne, że w katedrze na Wawelu, przy tłumnym udziale wiernych, odprawiano je przez cały rok.
Jak wygląda msza roratnia?
Msza roratnia ma szczególną oprawę. Wierni, a w szczególności dzieci, przychodzą na nią ze specjalnymi lampionami. Stanowią one jedyne źródło światła w ciemnym kościele, napełniając jego wnętrze wyjątkową, ciepłą poświatą (kościelne światła zapalane są zaś dopiero na sam koniec mszy). Tradycja ta wprost nawiązuje do spisanej przez św. Mateusza przypowieści Jezusa o pannach roztropnych, z płonącymi pochodniami oczekujących na Oblubieńca. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że szczególna rola dzieci w mszach roratnich nie sprowadza się wyłącznie do tego, że dzierżą one w dłoniach świece. Najmłodsi parafianie składają też przy ołtarzu karteczki ze spisanymi postanowieniami na czas Adwentu – to kolejny z wyjątkowych zwyczajów związanych z roratami.
Kiedy są roraty?
Kiedy są roraty? Tak jak wspomnieliśmy wyżej, na przestrzeni wieków zwyczaje mocno się zmieniały. Obecnie roraty odbywają się wyłącznie w czasie adwentu, od pierwszego jego dnia, aż do Bożego Narodzenia. Przy czym, od czasów Soboru Watykańskiego, odprawiane są jedynie w dni powszednie (od poniedziałku do soboty). W związku z tym, termin rorat jest ruchomy, zależy od tego, w jaki dzień wypada Wigilia. Generalnie jednak można przyjąć, że msze te odbywają się od końca listopada do trzeciej dekady grudnia – aż do Wigilii, jeśli nie wypada ona w niedzielę. Kalendarz na najbliższe lata wygląda w tym względzie następująco:
- 2019 r. – od 2 do 24 grudnia,
- 2020 – od 30 listopada do 24 grudnia,
- 2021 – od 29 listopada d0 25 grudnia.
Ile trwają roraty?
Ile trwają roraty? Jeśli chodzi o czas liczony na kartkach kalendarza – zazwyczaj około 3-4 tygodni (po 6 mszy w jednym tygodniu). Jeśli natomiast pytanie tyczy długości mszy – jest ona nieco krótsza, niż zwykłe nabożeństwo. Zazwyczaj trwa 30-35 minut, w sporadycznych przypadkach czas ten rozciąga się do 40 minut. Decydują o tym względy nie tylko liturgiczne, ale też praktyczne – udział szybko nudzących się dzieci, a także poranny pośpiech, dotyczący zarówno dzieci spieszących się do szkoły, jak i dorosłych udających się do pracy. Wiedzieć bowiem należy, że roraty odbywają się (a przynajmniej, zgodnie z tradycją powinny się odbywać), bardzo wcześnie rano.
O której są roraty?
O której są roraty? Tradycja stanowi, że o godzinie 6.00 lub 6.30 rano. Grudniowa noc jest tak długa, że o tej porze w kościołach panuje jeszcze całkowita ciemność, którą rozświetla jedynie światło lampionów. Z kolei kiedy wierni wychodzą z Kościoła, na zewnątrz właśnie robi się jasno, co również ma określoną symbolikę. To jednak, co sprawdzało się w dawnych czasach, nie wytrzymuje konkurencji z wymaganiami współczesnego świata. Praca, szkoła, poranny pośpiech – wszystko to negatywnie wpływa na frekwencję porannych rorat. Dlatego coraz częściej nabożeństwa tego typu przenoszone są na późne popołudnie – godzinę 17.30, 18, 18.30.
Lampiony na roratę
Lampiony na roratę mają niezwykle prostą budowę. Można je kupić w sklepach (m.in. parafialnych czy z dewocjonaliami), są również rozdawane przez redakcję Małego Gościa Niedzielnego. Lampion na roratę to w rzeczywistości niewielkich rozmiarów świeczka, umieszczona w czworoboku. Konstrukcja może być wykonana ze szkła – wówczas jej boki często zdobią witraże. Wykorzystać do tego celu można słoik lub inne naczynie o czworobocznych ścianach, starą latarenkę lub inny przedmiot o zbliżonym kształcie. Najprostszy i najtańszy lampion wykonać można ze sztywnego kartonu, aczkolwiek należy wówczas zachować wyjątkową ostrożność, jeśli chodzi o zamocowanie świeczki i jej transport.
Pytania roratnie
W Polsce wielowiekowa tradycja mszy roratnich połączona została współcześnie ze swego rodzaju zabawą przeznaczoną dla najmłodszych parafian. Od lat redakcja Małego Gościa Niedzielnego przygotowuje zestawy pytań roratnich, które odczytywane są przez kapłanów w czasie nabożeństw (po trzy pytania roratnie na jedną mszę). Dotyczą one wiedzy religijnej i życia duchowego. W 2018 roku dzieci musiały przypomnieć sobie między innymi:
- 7 darów Ducha Świętego (mądrości, rozumu, rady, męstwa, umiejętności, bojaźni Bożej, pobożności),
- owoce Ducha Świętego wymienione w Liście do Galatów (miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie).
- Co to jest bojaźń Boża? (dar miłości do Boga i nieobrażania Boga)
- Kogo zadziwili apostołowie Piotr i Jan pełni bojaźni Bożej? (swoich prześladowców)
I wiele, wiele innych.
Roraty – odpowiedzi
Odpowiedzi na roratowe pytania dzieci zapisują na karteczkach, które następnego dnia składane są w Kościele. Spośród nich ksiądz losuje kilka – ich autorzy otrzymują drobne upominki. Poprawne odpowiedzi na pytania roratowe są powszechnie dostępne, co roku publikują je dziesiątki portali internetowych, wystarczy w wyszukiwarkę wpisać zapytanie „odpowiedzi na roraty”, czy „pytania roratnie”. Jest to jeden z zabiegów (podobnie, jak przeniesienie mszy na popołudniową godzinę), mających na celu zwiększenie uczestnictwa najmłodszych parafian w mszach roratnich. Dodatkową korzyścią jest walor edukacyjny.
Czytaj też:
- Ciekawe zwyczaje bożonarodzeniowe z innych krajów
- 5 rzeczy, które chcesz wiedzieć w te Święta
- Piękne świąteczne widoki