Protestantyzm to obok katolicyzmu i prawosławia jeden z największych odłamów chrześcijaństwa. Nazwa tego nurtu powstała w XVI wieku jako znak sprzeciwu wobec zakazu rozwojowi ruchów reformatorskich w tamtych czasach. Ruchy reformacyjne wewnątrz kościoła rzymskokatolickiego w XVI wieku przyczyniły się do powstania protestantyzmu. To druga pod względem wielkości po katolicyzmie rzesza wiernych. Często protestantyzm określa się jako najbardziej dynamiczny w rozwoju odłam chrześcijaństwa.
Kościół protestancki - początki
Powstanie protestantyzmu rozpoczęło wystąpienia Marcina Lutra, który w 1517 r. zaprotestował przeciwko ustanowionym przez kościół katolicki odpustom. Odpusty należało kupić, aby wspomóc finansowo budowę bazyliki św. Piotra. Marcin Luter ogłosił wtedy 95 tez krytykujących samego papieża, a także tego rodzaju praktyki finansowe. Prezentował śmiało swoje poglądy i głosił ogromną potrzebę gruntownej reformy kościoła. Poglądy Marcina Lutra sprowadziły na niego groźbę ekskomuniki, został uznany za heretyka i skazany na banicję. Symboliczna data początku protestantyzmu to właśnie 1517 r., w którym Marcin Luter zaatakował nadużycia kościoła dotyczące nauczania, głoszenia Ewangelii i sakramentu pokuty. Rozpowszechniał się wtedy protestantyzm, a katolicyzm był krytykowany. Do pierwszych i głównych odłamów protestantyzmu zalicza się luteranizm, kalwinizm, anglikanizm i anabaptyzm. Podziały w ramach kościołów protestanckich trwają do dnia dzisiejszego.
Protestantyzm - zasady
Protestantyzm a katolicyzm – czym się różnią co do głównych zasad? Otóż protestantyzm wyróżnia pięć głównych zasad wiary.
- Sola Scriptura (tylko Pismo)
- Tylko Pismo Święte jest podstawą wiary i autorytetem w sprawach praktyki chrześcijańskiej, traktowane jak samowystarczalne źródło wiary chrześcijańskiej. Protestantyzm nie uznaje ustaleń kościoła ani jego tradycji, wszystkie normy są podyktowane normom Pisma Świętego.
- Sola Gratia (tylko Łaska)
- Zbawienie jest niezasłużonym darem, pochodzącym tylko z łaski Boga, a nie jako nagroda. Tylko Bóg jest źródłem łaski, człowiek w żaden sposób nie jest stanie skłonić Boga do ofiarowania mu tej łaski. Zatem niemożliwe jest zapracowanie na łaskę dobrymi uczynkami, bowiem zbawienia to dar boży.
- Sola Fide (tylko Wiara)
- Tylko wiara w Boga może zbawić człowieka, każdy grzesznik uzyskuje przebaczenie tylko poprzez głęboką wiarę, a nie przez dobre uczynki. Dobre uczynki są konieczne do autentycznej wiary, ale tylko wiara usprawiedliwia człowieka przed Bogiem. Z założenia każdy człowiek jest grzeszny i oddzielony od Boga, który przebacza i usprawiedliwia tych, którzy w niego wierzą.
- Sola Christus (tylko Chrystus)
- Jest tylko jeden pośrednik między Bogiem a ludźmi i jest to Jezus. Protestanci odrzucają całkowicie kult świętych czy Maryi, a zbawienie jest możliwe tylko za wstawiennictwem Chrystusa.
- Soli Deo gloria (tylko Bogu chwała)
- Jedynie Bogu należy się wszelka chwała, bo tylko przez niego dokonuje się zbawienie. Nie wolno oddawać czci czy uwielbienia nikomu innemu, dlatego też protestantyzm odrzuca kult świętych czy aniołów, a także nie uznaje relikwii czy wizerunków.
Protestancka grupa wyznaniowa
Powstanie protestantyzmu wiąże się z ogromnym kryzysem w kościele w XV I XVI wieku oraz z potrzebą reformacji. Ten odłam chrześcijaństwa na tle porównania protestantyzm a katolicyzmcechuje:
- podkreślanie ogromnego indywidualizmu religijnego i roli świadomości religijnej każdego pojedynczego wiernego,
- odrzucenie jakichkolwiek pośredników (czyli kapłanów) w kontaktach z Bogiem,
- wprowadzenie spowiedzi zbiorowej, a nie indywidualnej,
- uznanie tylko 2 sakramentów – chrztu i Eucharystii,
- nieuznawanie hierarchii kościelnej i odrzucanie sukcesji apostolskiej,
- odrzucenie celibatu,
- udział wiernych w zarządzaniu organizacją kościelną,
- całkowite odrzucenie dogmatów maryjnych, a oddawanie czci religijnej tylko Bogu,
- odrzucenie odpustów i zakonów,
- nadrzędność języków narodowych w liturgii nad językiem łacińskim,
- swoboda w działaniu poszczególnych zborów.
Protestantyzm – sakramenty
Różnica pomiędzy protestantyzmem a katolicyzmem w zakresie sakramentów jest dość znacząca. Protestanci bowiem uznają tylko 2 sakramenty, które według Biblii zostały ustanowione przez Jezusa Chrystusa:
- sakrament chrztu, który dopuszcza też chrzest tylko dorosłych, jako wyraz samodzielnej decyzji,
- sakrament Eucharystii – protestanci odrzucają pojęcie przeistoczenia i ofiary, a pod postacią chleba i wina Jezus jest obecny tylko podczas samej celebracji.
Protestanci przyjmują tylko dwa z siedmiu sakramentów świętych kościoła katolickiego. Odrzucają sakrament bierzmowania, pokuty i namaszczenia chorych. Uznają na równi małżeństwa kościelne i cywilne, które mogą kończyć się rozwodem. Samo małżeństwo w protestantyzmie nie jest traktowane jako sakrament, ale jako instytucja mająca na celu zespolenie małżonków. U protestantów nie istnieje sakrament kapłaństwa. Pastorzy są przewodniczącymi danej gminy, których powołuje albo zwalnia Rada Wspólnoty. Duchowny protestancki może mieć rodzinę, nie obowiązuje go bowiem celibat. Funkcje kapłanów mogą także pełnić kobiety.
Protestantyzm – święta
Do najważniejszych świąt protestanckich należą:
- Boże Narodzenie – obchodzone podobnie jak u katolików, a jedyną różnicą jest brak nakazu spożywania potraw postnych; u protestantów nie ma Pasterki, a obchodzone są tzw. jutrznie czyli poranne nabożeństwa w dzień narodzin Chrystusa;
- Wielki Piątek – jako najważniejsze święto protestanckie, celebrowane w ciszy i skupieniu;
- Wielka Sobota – w tym dniu jednak protestanci nie święcą pokarmów ani nie malują pisanek, bowiem odrzucają przesądy, zabobony i ludowe tradycje;
- Święto Reformacji – czyli dzień 31 października w którym Marcin Luter przybił do drzwi kościoła w Wittenberdze 95 postulatów dotyczących reformy kościoła;
- Niedziela Palmowa – podczas której wszyscy wspólnie się modlą, bez święcenia palemek;
- Zesłanie Ducha Świętego.
Dokonując porównania pomiędzy protestantyzmem a katolicyzmem można stwierdzić, iż mimo wielu różnic te dwa nurty religijne są jedną religią chrześcijańską. Wspólna jest wiara w podstawach – w Boga i Jezusa Chrystusa, jest to samo wyznanie wiary i jeden chrzest. W świątyniach protestanckich nie ma świętych obrazów i figur, ale nie ma nigdzie wzajemnego wykluczenia i potępienia.
Jolanta Woźniak
Czytaj: