Rejestr dłużników
W Polsce nie działa jeden zintegrowany, państwowy lub prywatny rejestr dłużników. Istnieje natomiast kilka niezależnych od siebie platform wymiany informacji gospodarczych, zbierających i udostępniających dane na temat zadłużenia różnego typu podmiotów, zarówno firm, jak też osób prywatnych. Są to:
- ERIF Biuro Informacji Gospodarczej,
- BIG InfoMonitor,
- Krajowy Rejestr Długów BIG,
- Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG),
- Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT).
Mają one status tak zwanych Biur Informacji Gospodarczej, w skrócie BIG (nie mylić z BIK, czyli Biurem Informacji Kredytowej) i działają na podstawie ustaw:
- o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych,
- o ochronie danych osobowych.
Czym dokładnie zajmują się tego typu rejestry dłużników, jak funkcjonują, a także jakie dają uprawnienia dłużnikom oraz ich wierzycielom?
KRD
Rejestr dłużników wiele osób w Polsce utożsamia z nazwą KRD. W istocie jest to duże uproszczenie. KRD, czyli Krajowy Rejestr Długów, nie jest państwową, nadrzędną instytucją, lecz jednym z pięciu wymienionych wyżej, prywatnych Biur Informacji Gospodarczej, działającym na podobnych zasadach, jak pozostałe. Nazwa KRD najszerzej jednak zafunkcjonowała w świadomości społecznej, stając się zwyczajowym określeniem dla wszystkich tego typu platform. Wpływ na to miało kilka czynników. Po pierwsze, jest to pierwszy BIG otwarty w Polsce – spółka została powołana we Wrocławiu w roku 2003. Po drugie, KRD prowadzi szeroko zakrojoną działalność marketingową i PR-ową, przez lata budując bardzo wysoką rozpoznawalność. Po trzecie, na wiele osób działa magia dobrze skrojonej nazwy, z przymiotnikiem „krajowy” w roli głównej.
Jak działają bazy dłużników?
Bazy dłużników gromadzą informacje na temat płatniczej nierzetelności podmiotów instytucjonalnych i prywatnych. Na podstawie umów zawartych z poszczególnymi BIG-ami, dane o swoich dłużnikach zamieszczać mogą w ich rejestrach między innymi:
- dostawcy usług telekomunikacyjnych (operatorzy sieci komórkowych, telewizji kablowych, internetu etc.),
- dostawcy energii elektrycznej i gazu, przedsiębiorstwa komunalne dostarczające wodę i ogrzewanie,
- banki i inne instytucje finansowe,
- firmy świadczące usługi komunikacji zbiorowej (spółki kolejowe, miejskie spółki przewozowe),
- wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, administracje nieruchomości gminne i prywatne,
- kontrahenci biznesowi, klienci, konsumenci indywidualni – firmy i osoby poszkodowane w obrocie towarami i usługami.
Wpis do bazy dłużników coraz częściej traktowany jest jako szybsza i skuteczniejsza droga odzyskania należności, aniżeli tradycyjna procedura windykacyjna czy ścieżka sądowa. Zgłoszenie danego podmiotu (np. nieuczciwego kontrahenta) do rejestru dłużników stanowić bowiem może dla niego na tyle dużą uciążliwość, iż zdecyduje się on uregulować dług w trybie natychmiastowym. Należy pamiętać, że osoby i firmy widniejące na liście KRD oraz innych BIG-ów, mogą z tego tytułu mieć kłopot z uzyskaniem pożyczki czy podpisaniem umowy z operatorem kablówki. Innymi słowy, jest to problem, którego za wszelką cenę lepiej unikać.
Osoby prywatne w krajowym rejestrze dłużników
Choć KRD i inne tego typu firmy są biurami informacji gospodarczej, w ich rejestrach znaleźć się może i w praktyce bardzo często znajduje przeciętny Kowalski nieprowadzący jakiejkolwiek działalności produkcyjnej czy usługowej. Wystarczy nieopłacony i przed dłuższy czas niewyegzekwowany mandat za jazdę bez ważnego biletu miejskim autobusem, czy dwie spóźnione raty kredytu. Pamiętaj zatem: osoby prywatne do Krajowego Rejestru Długów i podobnych BIG-ów trafić mogą w sytuacji, gdy:
- mają zobowiązania wynikające z „określonego stosunku prawnego”, na przykład umowy o kredyt, czy nieterminowych płatności za usługi telekomunikacyjne lub dostarczanie mediów (prąd, gaz, woda),
- ich łączne zadłużenie wynosi przynajmniej 200 złotych,
- zwlekają z uregulowaniem należności ponad 30 dni,
- otrzymały uprzednią informację od wierzyciela o zamiarze zgłoszenia do rejestru dłużników.
Jeśli chodzi natomiast o firmy, warunki wpisu są podobne, przy czym minimalna kwota należności wynosi 500 złotych, a od momentu poinformowania o zamiarze wpisania do BIG-u listem poleconym, minął miesiąc.
Wgląd do krajowego rejestru dłużników
Każda osoba i firma ma zapewniony wgląd do Krajowego Rejestru Dłużników i innych tego typu baz. Na określonych zasadach można:
- sprawdzić siebie lub swoją firmę (czy nie zostaliśmy przez kogoś wpisani do KRD),
- sprawdzić swojego kontrahenta lub klienta, zanim podpiszemy z nim umowę, udzielimy mu pożyczki itd.,
- sprawdzić, kto i kiedy pobierał raport na nasz temat,
- zobaczyć, czy ktoś nie wyłudził kredytu korzystając w nieuprawniony sposób z naszych danych,
- dopisać swojego dłużnika do rejestru.
Jak sprawdzić, czy jestem dłużnikiem?
Aby osoba prywatna mogła skorzystać z wyżej wymienionych opcji, w tym możliwości sprawdzenia, czy nie jej nazwisko nie widnieje na liście, musi utworzyć w BIG-u swoje internetowe konto i się na nie zalogować. W związku z konieczną szczegółową weryfikacją danych osobowych, założenie konta może potrwać nawet kilkanaście godzin lub dłużej. Pierwszy raport na swój temat otrzymamy online i całkowicie bezpłatnie, kolejne darmowe informacje będą nam przysługiwać co 6 miesięcy. Jeśli z jakiegoś powodu chcemy swoją sytuację monitorować częściej, za dostęp do danych będziemy musieli zapłacić.