Środowiskowy dom samopomocy (ŚDS) - czym jest?

Środowiskowy dom samopomocy – definicja

Środowiskowy dom samopomocy (ŚDS) to miejsce, którego zadaniem jest budowanie sieci oparcia społecznego, przygotowanie do życia w społeczeństwie i funkcjonowania w lokalnym środowisku przez osoby chore psychicznie i upośledzone intelektualnie. Środowiskowy dom samopomocy jest jednostką Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, działającą jednak na zasadach zadania zleconego samorządom, albo – za pośrednictwem samorządów – fundacjom i stowarzyszeniom.

Środowiskowe domy samopomocy

• ŚDS typu A - dla osób przewlekle psychicznie chorych;
• ŚDS typu B - dla osób upośledzonych umysłowo;
• ŚDS typu C - dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych.

Przy czym jeden ŚDS może pomagać osobom zaliczanym do więcej niż jednej kategorii. W praktyce często spotykamy się z określeniem „środowiskowy dom samopomocy typu ABC” – jest to ŚDS w którym mogą przebywać osoby ze wszystkimi typami zaburzeń.

Środowiskowy dom samopomocy – zadania

Co oferują środowiskowe domy samopomocy w ramach swoich zadań? Tak jak powiedzieliśmy, ŚDS te mają za zadanie włączyć osoby chore psychicznie i upośledzone umysłowo do funkcjonowania w społeczeństwie na tyle, na ile tylko jest to możliwe. Przykładowo, pierwszy łódzki środowiskowy dom samopomocy, otwierając swoje podwoje, zaproponował podopiecznym:

• hipoterapię,
• naukę gotowania,
• haftowania i wyszywania,
• zajęcia komputerowe,
• zajęcia malarskie,
• zajęcia techniczne,

a także swoisty trening w dziedzinie racjonalnego planowania wydatków oraz zażywania leków o wyznaczonych przez lekarza porach.

Środowiskowy dom samopomocy – z mieszkaniem

Zajęcia w środowiskowych domach samopomocy odbywają się w ciągu dnia, ale są też ośrodki, które oferują opiekę całodobową. Na przykład jeden z warszawskich środowiskowych domów samopomocy ma w swoich zasobach całodobowe mieszkanie terapeutyczno-readaptacyjne dla 4 osób. Pobyt w nim ma przywrócić zdolność do samodzielnej egzystencji osobom, które taką zdolność utraciły na przykład wskutek choroby psychicznej. Pobyt w lokalu ŚDS jest tymczasowy – do czasu osiągnięcia zdolności do powrotu do własnego mieszkania.

Rozporządzenie w sprawie środowiskowych domów samopomocy

Zasady funkcjonowania ŚDS reguluje rozporządzenie w sprawie środowiskowych domów samopomocy, wydane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Liczba miejsc w środowiskowym domu samopomocy, usytuowanym w jednym budynku nie może być mniejsza niż 15 i większa niż 60. Jeżeli środowiskowy dom samopomocy prowadzony jest w kilku budynkach, może w nim przebywać jednorazowo do 120 osób.

Środowiskowy dom samopomocy powinien działać przynajmniej przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie. W tym czasie, przez minimum 6 godzin dziennie powinny być prowadzone zajęcia z uczestnikami, pozostały zaś czas przeznacza się na czynności porządkowe, przygotowanie zajęć, a także zapewnienie opieki uczestnikom na czas transportu, jeśli są oni do ośrodka przywożeni lub z niego odwożeni. Jeżeli mamy do czynienia z całodobowym środowiskowym domem samopomocy, w którym pensjonariusze przebywają na stałe, powinno im się zapewnić 10 godzin wypoczynku w ciągu doby.

ŚDS – jak się dostać?

Rozporządzenie w sprawie środowiskowych domów samopomocy stanowi, że wniosek o skierowanie do ŚDS na pobyt dzienny lub całodobowy składa się do ośrodka pomocy społecznej w swojej miejscowości. Ubiegający się o miejsce w środowiskowym domu samopomocy powinni dołączyć zaświadczenie lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę lub lekarza neurologa, o występujących zaburzeniach psychicznych oraz zaświadczenie lekarza rodzinnego o stanie zdrowia i o braku przeciwwskazań do uczestnictwa w zajęciach domu. Wymagane jest też dostarczenie orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile osoba starająca się o miejsce w ŚDS takie posiada.

Według rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy skierowanie do ŚDS na pobyt całodobowy następuje „w przypadku wystąpienia potrzeby spowodowanej sytuacją życiową lub rodzinną osoby albo w przypadku realizacji całodobowego treningu samoobsługi i umiejętności społecznych w ramach indywidualnego planu postępowania wspierająco-aktywizującego”.

Środowiskowe domy samopomocy – opieka

Zajęcia w środowiskowych domach samopomocy w dużej mierze wykorzystują do realizacji swoich zadań relacje interpersonalne między podopiecznymi, nie mniej ŚDS muszą zatrudniać wykwalifikowaną kadrę, która planuje, prowadzi, moderuje zajęcia.

Według rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy, ŚDS powinien zatrudniać odpowiednio do potrzeb:

• psychologa;
• pedagoga;
• pracownika socjalnego;
• instruktora terapii zajęciowej;
• asystenta osoby niepełnosprawnej;
• inne osoby o wykształceniu specjalistycznym, które będzie odpowiadać rodzajowi i zakresowi usług świadczonych w domu.

Zobacz:

• Grupa wsparcia – dla osób samotnych i w depresji
• Dom dziennego pobytu – dla osób starszych. Jak otworzyć?
• Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą – jak uzyskać, komu przysługuje?