Emerytura po 40 latach pracy bez względu na wiek – zasady

Emerytura po 40 latach pracy – na razie to wciąż niemożliwe. Wprawdzie od 1 października 2017 roku obowiązuje niższy wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65), w nowelizacji ustawy emerytalnej zabrakło jednak postulowanych zapisów o możliwości otrzymania emerytury po 40 latach pracy bez względu na wiek. Czy sprawa jest jednak zamknięta? Czym są wcześniejsze emerytury po 40 latach pracy? Czy w 2020 roku zacznie obowiązywać wcześniejsza emerytura po 35 lub 40 latach pracy?
Spis treści

Emerytura po 40 latach pracy

Jaka emerytura po 40 latach pracy? Jak przejść na emeryturę? Obywatelski projekt ustawy emerytalnej zakłada zasłużony odpoczynek po 40 latach pracy. Jest to postulat systematycznie wracający do debaty publicznej. W maju 2016 roku został złożony obywatelski projekt ustawy dotyczącej wcześniejszej emerytury. Zakłada on, iż będzie można przejść na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego lub właśnie po przepracowaniu 40 lat. W rzeczywistości jednak jest on firmowany przez Polskie Stronnictwo Ludowe (jako projekt „Dobra emerytura, 40 lat stażu pracy”), które zebrało 100 tysięcy podpisów w tej sprawie. Zaproponowano w nim zmiany w kilku ustawach regulujących kwestię emerytur. I tak:

  • w odniesieniu do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 1998 roku zapisano: ubezpieczeni, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, mogą przejść na emeryturę po 40 latach pracy,
  • w odniesieniu do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z 1990 roku, znalazł się zapis: ubezpieczonym, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, przysługuje emerytura rolnicza, jeśli podlegali ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres wynoszący przynajmniej 40 lat.

Zgodnie z tym projektem do stażu pracy liczyłoby się zatrudnienie w różnych formach – praca etatowa, umowy zlecenia czy własna działalność gospodarcza. Zasadność takiego zapisu tłumaczono koniecznością wsparcia osób, które w młodym wieku rozpoczęły pracę i nadal ciężko pracują ( np. 18-letni mężczyzna ciężko pracując przez 40 lat nie osiąga wieku emerytalnego po tym czasie).

Co z emeryturami po 40 latach pracy?

Co istotne, projektodawcom chodziło o 40 lat składkowych, ważne jest też, że projekt ten nie rozróżniał w tym miejscu płci ubezpieczonego. Zatem świadczenie to, miałoby przysługiwać zarówno kobietom, jak i mężczyznom, którzy chcą przejść na emeryturę. Autorzy optymistycznie założyli, a przynajmniej taki zapis zawarto w projekcie ustawy, iż wejdzie ona w życie 1 stycznia 2017 roku. Tak się jednak nie stało.

Co nowego w emeryturach po 40 latach pracy?

Ale póki co, emerytura ta pozostaje mrzonką. Jeszcze w lipcu 2016 roku odbyło się pierwsze czytanie wspomnianego obywatelskiego projektu w Sejmie. Po czym został on skierowany do dalszych prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. I jak można sprawdzić na stronie internetowej Sejmu (sejmowy druk nr 680), prace nad ustawą dotyczącą emerytury po 40 latach, utknęły w tym właśnie punkcie. Wspomniany druk nr 680, który zakłada zmiany ustawy o emeryturach i rentach, potwierdza inicjatywę obywateli w tym zakresie. Jednak zmiany te w nie weszły w życie (a sam projekt zakładający możliwość przejścia na emeryturę po 40 latach pracy, składkowych, wpłynął do Sejmu już 13 maja 2016 r.). Być może politycy uznali, że wystarczy obniżenie wieku emerytalnego i nie ma ekonomicznego sensu dalsze nadwyrężanie systemu emerytalnego.

Emerytura po 40 latach pracy bez względu na wiek 2019 i 2020

A o tym, że postulat wcześniejszej emerytury po 40 latach pracy jest postulatem obciążającym, mówiła choćby analiza ZUS, dokonana na potrzeby prac nad tym właśnie projektem. Wynikało z owej analizy, że w najbliższych latach trzeba byłoby się liczyć ze zwiększeniem wydatków na emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rzędu 9 miliardów złotych rocznie (około 0,4 proc. PKB), dopiero po 2020 roku koszty te znacznie by spadły.

Emerytura po 35 latach pracy dla kobiet

Jeszcze dalej szły postulaty związków zawodowych, z NSZZ „Solidarność” na czele, które domagały się wprowadzenia emerytur:

  • po 40 latach pracy dla mężczyzn,
  • po 35 latach pracy dla kobiet.

Związkowcy chcieli, żeby stosowne zapisy znalazły się w przygotowywanym przez urzędników prezydenta Andrzeja Dudy, projekcie ustawy o emeryturach, obniżającej wiek emerytalny do 65 (mężczyźni) i 60 (kobiety) lat. Jak wiadomo, postulat ten nie został spełniony. Mimo to, Piotr Duda, szef Solidarności, już po przyjęciu ustawy wyrażał w mediach nadzieję, że samo obniżenie wieku emerytalnego to jedynie początek drogi. Modelem docelowym jest danie Polakom wyboru: albo praca do 65/60 roku życia, albo praca przez 40/35 lat.

Emerytura po 40 latach a obniżenie wieku emerytalnego

Jak duża może to być różnica? Niech świadczy przykład osoby, który zaczynała pracę w wieku 19 lat. Mężczyzna w tym przypadku nabyłby prawo do emerytury po 40 latach pracy na swoje 59 urodziny. Natomiast kobieta przeszłaby na emeryturę w wieku 54 lat.

Oczywiście należy pamiętać o skutkach finansowych takiego wyboru. W polskim systemie emerytalnym wysokość świadczenia zależy bowiem od wyniku dzielenia podstawy obliczenia emerytury (składki na ubezpieczenie emerytalne, zwaloryzowany kapitał początkowy, pieniądze zewidencjonowane na indywidualnym subkoncie) przez tzw. średnie dalsze trwanie życia. Mówiąc inaczej – im ktoś krócej pracował i im dłużej (przynajmniej w statystyce i teorii) będzie przebywać na emeryturze, tym świadczenie będzie niższe.

Wydaje się, iż aktualne odejście od zasady systematycznego podwyższania wieku emerytalnego (który docelowo miał wynosić 67 lat dla mężczyzn w 2020 r., a dla kobiet w 2040 r.) i wprowadzenie „stałego” wieku emerytalnego zawiesi dalsze prace nad nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach w tym zakresie.

Za prawem do emerytury po 35 i 40 latach pracy opowiada się prezydent Andrzej Duda. Podobno taką propozycję ma przedstawić w trakcie kampani wyborczej w 2020 roku.

Autoryzacja merytoryczna prawnik Jolanta Woźniak

Czytaj też: