Atlas grzybów
W nie tak odległej przeszłości atlas grzybów musiał być wydawnictwem książkowym, a ilość pozycji dostępnych na rynku była mocno ograniczona. Dziś tego typu kompendia wciąż są sprzedawane w księgarniach i to w znacznej ilości, coraz częściej jednak korzystamy z internetowych atlasów grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących. Internet ma tę przewagę, że zapewnia informacje maksymalnie aktualne, ogromne jest też bogactwo treści i ich zróżnicowanie. Niewątpliwym minusem jest natomiast brak jakiejkolwiek kontroli nad informacjami pojawiającymi się w sieci, dlatego zawsze należy korzystać wyłącznie ze sprawdzonych i cieszących się uznaniem stron. Zobaczmy teraz, co rynek oferuje grzybiarzom, zarówno w klasycznym papierowym wydaniu, jak też i w postaci elektronicznej. Dowiedzmy się też, na co zwracać uwagę korzystając z atlasu grzybów.
Wielki atlas grzybów i inne książki
Jeśli chodzi o pozycje książkowe, na rynku dostępnych jest obecnie wiele wydawnictw, w różnym formacie, od kieszonkowych poradników po publikacje encyklopedyczne w twardych oprawach. Wymienić wśród nich można między innymi:
- „Wielki atlas grzybów”. Autor: Pavol Skubla. Dom wydawniczy Elipsa. Książka opisuje ponad 800 gatunków występujących na terenie całej Europy Środkowej, co może mieć o tyle znaczenie, że wielu grzybiarzy z Polski penetruje także lasy naszych sąsiadów – Czech, Słowacji, Niemiec. „Wielki atlas grzybów” prezentuje poszczególne gatunki zgrupowane w 4 kategorie: jadalne, niejadalne, trujące a także rzadkie i objęte ochroną.
- „Encyklopedia grzybów w Polsce”. Autorzy: Malwina Flaczyńska, Wiesław Kamiński, Dom wydawniczy PWN. Opis przeszło 300 gatunków grzybów jadalnych, niejadalnych, trujących oraz chronionych: wygląd, cechy charakterystyczne, miejsca występowania, gatunki podobne i mylące. Zastosowanie w kuchni.
- „Atlas grzybów Polski. Poradnik grzybiarza”. Autor: Marek Snowarski, wydawnictwo Ringer Axel Springer Polska. 108 gatunków grzybów ujętych w małym, kieszonkowym formacie, w sam raz na wyprawę do lasu. Zdjęcia i rysunki poszczególnych gatunków, opis cech charakterystycznych, miejsca oraz kalendarz występowania. Zdjęcia prezentują owocniki w różnym wieku i różnych stadiach rozwoju.
- „Atlas grzybów”.Autor: Patrycja Zarawska, Wydawnictwo SBM. Opis 233 gatunków jadalnych, niejadalnych i trujących, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy. Szczegółowe informacje dotyczące wyglądu grzybów oraz ich występowania, a także możliwości wykorzystania poszczególnych gatunków.
Internetowy atlas grzybów
W obecnych czasach, w dobie powszechnego dostępu do sieci, przy wykorzystaniu smartfonów, coraz bardziej oczywiste staje się korzystanie ze źródeł wiedzy publikowanych w rzeczywistości wirtualnej. Tym bardziej, że pod względem merytoryki, obszerności a przede wszystkim aktualności, mogą one przewyższać materiały książkowe. W Polsce internetowy atlas grzybów oferuje wspomniany wyżej Marek Snowarski, botanik, od kilkunastu lat prowadzący i udoskonalający serwis grzyby.pl. Jest to strona zawierająca wiedzę niemal kompletną, nie tylko na temat wyglądu, budowy i właściwości poszczególnych gatunków. Niezwykle przydatnym narzędziem, z którego korzysta wielu grzybiarzy, jest na bieżącą aktualizowana mapa, swego rodzaju aktualny atlas występowania grzybów, pokazujący gdzie warto wybrać się na poszukiwania w danym momencie. Internetowe kompendium wiedzy na temat poszczególnych gatunków znaleźć można też na innych stronach, między innymi: nagrzyby.pl, grzybland.pl, ekologia.pl.
Atlas grzybów jadalnych – na co uważać?
Korzystając z dowolnego atlasu grzybów jadalnych zwrócić uwagę należy na jakość merytoryczną, rozumianą także jako aktualność podanych informacji. Jest to oczywiście aspekt, który niezwykle trudno samodzielnie zweryfikować. Istotną wskazówką dla nas powinien być jednak rok wydania danej książki lub publikacji treści w Internecie. Wiedza o grzybach nieustannie ewoluuje, a gatunki niegdyś uważane za jadalne, nierzadko w wyniku odkryć naukowych lub analizy przypadków medycznych, uznawane są za niejadalne lub trujące. Dobrym przykładem jest olszówka, która w dawnych opracowaniach występowała jako grzyb jadalny lub niegroźnie niejadalny. Obecnie jednak uważa się ją za trującą, z zaznaczeniem, że konsekwencje spożycia mogą się ujawnić nawet po kilkunastu latach (rozpad czerwonych krwinek, konieczność transfuzji). Inny przykład, najświeższy i najbardziej doniosły, to gąska zielona. Jeszcze kilka lat temu uważana bezsprzecznie za jadalną, dziś przynajmniej traktowana z podejrzliwością a w kilku europejskich krajach zakazana, co ma związek z doniesieniami naukowymi, jakoby jej spożycie mogło powodować groźną, rzadką chorobę skutkującą rozpadem mięśni. Wszystko to pokazuje, że w tej akurat materii nie warto, a wręcz nie należy korzystać z mądrości zawartych w starych książkach – trzymając na półce atlas grzybów sprzed kilkudziesięciu a nawet kilkunastu lat, nie możemy być pewni aktualności zawartych w nim informacji.
Co nam daje atlas grzybów jadalnych i trujących?
W ciągu ostatniego ćwierćwiecza roczna liczba zatruć grzybami w Polsce spadła 20-krotnie, a w porównaniu z danymi sprzed wieku – nawet 100-krotnie. To efekt współistnienia kilku czynników, z których w omawianym kontekście najbardziej interesują nas dwa. Po pierwsze, z roku na rok zwiększa się zakres wiedzy na temat właściwości poszczególnych gatunków, tak w stanie surowym, jak i przetworzonym, co znajduje odbicie w wielu publikacjach, atlasach grzybów, blogach, poradnikach. Po drugie, w znaczący sposób rośnie świadomość i przygotowanie teoretyczne grzybiarzy, co związek ma między innymi z bardzo dużą dostępnością źródeł wiedzy. Szczególną rolę w tej materii odgrywa Internet, który w czasie rzeczywistym reaguje na wszelkie nowości, doniesienia naukowe, sygnały zgłaszane przez placówki medyczne. Nawet więc będąc tradycjonalistą z krwi i kości, z medium tego naprawdę warto korzystać.
Dlaczego atlas grzybów trujących to nie wszystko?
Atlas grzybów jadalnych i trujących stanowi kompendium wiedzy, jest to jednak narzędzie czysto teoretyczne, które stanowi jedynie swego rodzaju bazę. Żaden atlas nie zastąpi bowiem doświadczenia, którego nabiera się przez lata, naocznie oglądając, często dotykając, setek, czy tysięcy grzybów. Oczywiście proces nauki nie jest długi, jeśli ograniczmy się do zbierania kilku podstawowych grzybów rurkowych, takich jak podgrzybki, koźlarze, czy nawet borowiki. Poziom trudności wzrośnie jednak niewspółmiernie w sytuacji, gdy postanowimy zbierać również grzyby blaszkowe, jak kanie, czy rydze. Pamiętajmy, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, z grzyba należy zrezygnować. Drugą ewentualnością jest skonsultowanie wszystkich niepewnych okazów po powrocie z lasu - na przykład w miejscowym sanepidzie.
Czytaj:Grzyby marynowane: sprawdzony przepis. Zalewa octowa