Borowik
Borowik w polskiej kuchni jest jednym z symboli kulinarnych, na wysokim poziomie, zaspokajającym wysublimowane potrzeby smakowe. Z borowików przyrządza się wykwintne zupy, ale też smaży się je na maśle czy dusi w śmietanie. Wiedzieć jednak należy, że stanowią borowiki niejednorodną grupę grzybów, to de facto zbiór kilkudziesięciu różnych rodzajów, o odmiennym wyglądzie, smaku i właściwościach. Co istotne, nie wszystkie borowiki są jadalne, zdarzają się wśród nich takie, które mają silne właściwości toksyczne. Należy do nich choćby borowik szatański. Do rodziny borowikowatych zalicza się też niejadalny goryczak żółciowy, czyli popularny „szatan”, tak często mylony z borowikiem szlachetnym.
Borowik szlachetny
Borowik szlachetny jest jednym z najbardziej znanych z grzybów na półkuli północnej. Nie tak często spotykany, jak powszechny podgrzybek, ale swego pospolitego kuzyna znacznie przewyższający pod względem walorów smakowych. To właśnie borowika szlachetnego nazywamy „prawdziwkiem”. Jego kapelusz osiąga średnicę nawet do 20 - 25 centymetrów, choć u większości okazów rozmiar mieści się w przedziale 5-10 cm. Z zewnątrz ma barwę brązową (rozpiętość od jasnego do ciemnego brązu), od strony spodniej znajduje się natomiast hymenofor składający się z drobnych rurek w kolorze białym lub jasnokremowym (u starszych grzybów może być lekko zażółcony lub zielonkawy). Trzon jest jasny i posiada wyraźną siateczkę. Borowik szlachetny występuje w lasach liściastych i iglastych. Lubi towarzystwo takich drzew, jak dąb, brzoza czy świerk.
Borowik ceglastopory
Borowik ceglastopory jest nieco mniejszy od szlachetnego. Jego kapelusz zazwyczaj ma barwę ciemnobrązową, u młodszych okazów może być lekko „zamszowy”. Spód kapelusza jest żółty, z czasem staje się coraz bardziej rdzawy, a nawet brązowy. Trzon jest żółty, ale pokryty dużymi płatami w kolorze czerwonym, o nieregularnym kształcie. Zarówno nóżka, jak i hymenofor silnie sinieją pod wpływem nacisku. Zaznaczyć należy, że ze względu na wygląd, istnieje możliwość pomylenia tego grzyba z silnie trującym borowikiem szatańskim, dlatego nie zaleca się jego zbierania grzybiarzom amatorom. Borowik ceglastopory występuje dość szeroko, w lasach różnego typu, zarówno iglastych, jak i liściastych, częściej w górach i na pogórzach. Ulubione drzewa, to między innymi: świerk, modrzew, buk, dąb. Jeśli chodzi o smak, borowik ceglastopory jest ceniony, aczkolwiek podkreśla się jego delikatność, która może być zarówno zaletą, jak i wadą.
Borowik amerykański
Borowik amerykański to potoczna nazwa grzyba znanego też jako borowik lub złotak wyniosły. Jest to grzyb jadalny, który jednakże w ostatnich latach wzbudził silny niepokój ekspertów zajmujących się środowiskiem naturalnym w Polsce. Mówi się wręcz o inwazji borowika amerykańskiego, który wywodzi się z USA i który w niewiadomych okolicznościach, przez Litwę, wdarł się szturmem do polskich lasów. Co samo w sobie nie byłoby niczym złym, gdyby nie fakt wysokiej inwazyjności amerykańskiego grzyba, który w błyskawicznym tempie wypiera miejscowe gatunki. Jeśli jednak chodzi o walory smakowe – nie ma powodu do niepokoju. Grzyb jest jadalny i uchodzi za bardzo smaczny. Z wyglądu przypomina nieco podgrzybka. Kapelusz jest brązowy, a znajdujące się pod spodem rurki – żółte. Cechą charakterystyczną jest mocno porowaty trzon.
Borowik ponury
Borowik ponury to grzyb, który znajduje się na granicy dwóch światów. Przez niektórych uznawany jest za jadalny, ale wyłącznie po długiej (minimum 30 minut) obróbce termicznej w wodzie, unicestwiającej drzemiące w nim toksyny. Natomiast surowy jest silnie trujący. Grzybiarze, którzy mają odwagę położyć borowika ponurego na talerzu, mówią że jest smaczny. Grzyb ten wciąż jednak wzbudza kontrowersje. Jeśli chodzi o wygląd, kapelusz ma kolor oscylujący między jasnym brązem a oliwką. Rurki początkowo są żółte, z czasem stają się coraz bardziej oliwkowe. Barwę zmienia też trzon – z żółtej na ostro czerwoną. To sprawia, że dojrzałe okazy także są podobne do silnie trującego borowika szatańskiego. Dlatego też nie jest to grzyb dla amatorów.
Borowik szatański
Borowik szatański ma szary kapelusz, który z czasem może nabierać żółtawego lub zielonkawego odcienia. Rurki są żółte, a następnie czerwone i brązowe. Intensywnie czerwony jest trzon. Borowik szatański przypomina więc swojego jadalnego kuzyna – borowika ceglastoporego. Grzyb ten jednak jest silnie trujący. Oprócz dolegliwości żołądkowo-jelitowych, może wywołać porażenie mięśni, spadek ciśnienia tętniczego a nawet zapaść. Objawy zaczynają się pojawiać około 2 godzin po spożyciu grzyba. Należy jednak pamiętać, że znalezienie, zerwanie i spożycie borowika szatańskiego na zdecydowanym obszarze Polski graniczy z cudem. Grzyb ten występuje tylko w kilku miejscach na południu kraju (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Pogórze Kaczawskie) i w bardzo małych ilościach. Uchodzi z gatunek ekstremalnie zagrożony wyginięciem.
Goryczak żółciowy
Do rodziny borowików należy też goryczak żółciowy, nazywany potocznie „szatanem”. Oprócz nazwy, nie łączy go jednak zbyt wiele z borowikiem szatańskim. Z wyglądu bardziej przypomina prawdziwka, czyli borowika szlachetnego. Jego kapelusz jest brązowy, a rurki i trzon niemal białe, aczkolwiek od spodu kapelusza można dostrzec lekkie różowe zabarwienie. W odróżnieniu od borowików jadalnych, które w smaku są wyśmienite, szatan uchodzi za wyjątkowo niesmaczny. Jest niezwykle gorzki i potrafi zepsuć smak każdej potrawy. W związku z tym uchodzi za grzyb niejadalny. Nie stwierdzono jednak, by był trujący.
Czytaj też: Trufle w Polsce: cena grzybów i przepisy. Gdzie rosną?