Co oznaczają ograniczenia w prawie jazdy?
Co to są ograniczenia w prawie jazdy i jakie mają symbole? Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że można otrzymać prawo jazdy z ograniczeniami. Najczęściej wynikają one ze stanu zdrowia osoby kierującej. Niedomagania zdrowotne nie zawsze dyskwalifikują nas jako kierowców, ale trzeba liczyć się z tym, że pewne schorzenia będą narzucać nam określony sposób prowadzenia samochodu lub będą wymagały wprowadzenia pewnych modyfikacji w samochodzie. Art.13 ust.4 Ustawy z 2011 r. o kierujących pojazdami wyraźnie stwierdza, iż prawo jazdy może zawierać ograniczenia, wynikające ze stanu zdrowia kierowcy bądź z możliwości prowadzenia danego pojazdu. Ograniczenia mogą dotyczyć stosowania korekty lub ochrony wzroku, korekty słuchu bądź zastosowania protezy czy szyny ortopedycznej (art.13 ust.5 ww. ustawy).
Przykładowo, osoba, która ma wadę wzroku, będzie miała wpisane do prawa jazdy ograniczenie w postaci symbolu 01, który oznacza, że w czasie jazdy wymagana jest korekta wzroku za pomocą okularów, soczewek czy szkieł ochronnych. Natomiast osoba z niedosłuchem, będzie miała wpisany do prawa jazdy symbol 02, który obliguje ją do prowadzenia samochodu, mając założony aparat słuchowy. Szczegółowo symbole te opisane są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 2016 r.
Prawo jazdy - granice wiekowe
Wielu seniorów zastanawia się, do jakiego wieku można zapisać się na kurs prawa jazdy. Przepisy nie określają górnej granicy wieku kierowcy, a jedynie dolną granicę. Oznacza to, że po ukończeniu 18. roku życia możemy w dowolnym momencie życia zapisać się na kurs prawa jazdy kategorii B (zgodnie z art.8 ust.1 pkt.3 przedmiotowej ustawy o kierujących pojazdami). Dla niektórych kategorii - na przykład kategorii A1, uprawniającej do jazdy motocyklem o pojemności skokowej do 125 cm sześciennych, dolna granica wieku wynosi 16 lat (art.8 ust.1 pkt.2 ww. ustawy). Żeby zapisać się na kurs prawa jazdy kategorii D, uprawniającej do prowadzenia autobusu, trzeba mieć skończone 21 lat (art.8 ust.1 pkt. 6 ustawy).
Ważne: osoba ubiegająca się o prawo jazdy kategorii B może rozpocząć szkolenie nie wcześniej niż na 3 miesiące przed ukończeniem 18 roku życia. Szkolenie tej osoby może odbywać się tylko za pisemną zgoda rodzica bądź opiekuna (art. 21 ust.1 i 2 ww. ustawy).
Fakt, że przepisy nie określają, do kiedy można zrobić kurs na prawo jazdy, nie oznacza, że każdy, bez względu na stan zdrowia, będzie mógł otrzymać uprawnienia do jazdy samochodem. Aby zapisać się na kurs na prawo jazdy, trzeba przedstawić w autoszkole aktualne badanie lekarskie - tzw. badanie kierowców, które przeprowadza lekarz medycyny pracy posiadający odpowiednie uprawnienia. W czasie badania będzie sprawdzany nie tylko wzrok i słuch. Lekarz oceni ogólny stan zdrowia fizycznego i psychicznego, a następnie stwierdzi, czy istnieją przeciwwskazania do prowadzenia pojazdów. Należy pamiętać, że wszelkie uzależnienia dyskwalifikują nas jako kierowców. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz może skierować kandydata na kierowcę do specjalisty lub psychologa (art. 79 wskazanej powyżej ustawy). W przypadku innych schorzeń, na przykład jeśli lekarz stwierdzi wadę wzroku, która ma wpływ na prowadzenie samochodu, wpisze to do zaświadczenia. W przypadku otrzymania prawa jazdy, wada, a właściwie konieczność jej skorygowania, będzie widniała w prawie jazdy jako ograniczenie.
Ważne: nie może być szkolona osoba, która nie posiada orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem (art. 22 Ustawy o kierujących pojazdami)
Do kiedy można być kierowcą?
Przepisy nie regulują także do jakiego wieku można prowadzić samochód. Wszyscy kierowcy, którzy zdobyli prawo jazdy przed 21 stycznia 2013 roku, otrzymywali dokument bezterminowo. Osoby, które zdały egzamin na prawo jazdy kat. B po tym terminie, otrzymują dokument co do zasady na 15 lat. Okres ten może być krótszy, jeśli wynika to z orzeczenia lekarskiego (art. 13 ustawy o kierujących pojazdami). Aby przedłużyć ważność prawa jazdy należy wykonać badania kontrolne. Jeśli badania wykażą, że stan zdrowia nie pogorszył się, prawo jazdy będzie wydłużone o 15 lat. W przypadku problemów ze zdrowiem, prawo jazdy jest wydawane na krótszy okres. W przypadku pogorszenia zdrowia, lekarz w orzeczeniu napisze na jaki okres dokument powinien zostać wydany i z jakimi ograniczeniami.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, stare prawa jazdy (czyli te wydane przed 21 stycznia 2013 r. jako bezterminowe) w latach 2028-2033 roku muszą zostać wymienione na nowe, terminowe, ale bez konieczności przeprowadzenia badań lekarskich. Szczegółowo te kwestie reguluje rozdział 19 powoływanej ustawy, opisujący zasady wymiany praw jazdy.
Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa pracuje obecnie nad zmianą przepisów dotyczących obowiązkowych badań dla kierowców seniorów. Nowe przepisy mają nałożyć na kierowców, którzy ukończyli 60 lat, obowiązek przeprowadzania badań kontrolnych.
Ważne: od marca 2019 prawa jazdy będą wydawane bez zamieszczania informacji o adresie. Nie będzie jednocześnie konieczności wymiany dotychczasowych dokumentów.
Jakie symbole mają ograniczenia w prawie jazdy?
Jeśli lekarz wykonujący badanie wpisze w orzeczeniu, że kandydat na kierowcę posiada wadę wzroku i zobliguje go do jazdy w okularach, to taka osoba otrzyma prawo jazdy z ograniczeniem. Ograniczenie w postaci symbolu 01.01 lub 01.06 zostanie wpisane w rubryce numer 12 prawa jazdy. Symbole ograniczeń w prawie jazdy informują, jakie warunki muszą być spełnione, by kierowca mógł prowadzić samochód. Przykładowo kod 01.01 oznacza okulary, a kod 01.06 okulary lub soczewki kontaktowe.
W czasie kontroli drogowej, policjant z pewnością sprawdzi, czy kierowca ma prawo jazdy z ograniczeniem. Pełną listę symboli ograniczeń w prawie jazdy można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 20 maja 2016 roku w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami. Pełna lista liczy 46 kodów wraz z subkodami. W polach kolumny na dokumencie prawa jazdy, oznaczonej liczbą 12 umieszczane są właśnie liczbowe oznaczenia kodów lub subkodów, określających poszczególne ograniczenia.
Dla przykładu kod 01 oznacza “wymaganą korektę wzroku lub ochronę wzroku”. Kod 01 jest podzielony na 5 subkodów. Subkod 01.01 oznacza okulary, 01.02. - soczewki kontaktowe, 01.05. przepaskę na oczy, 01.06. okulary lub soczewki, a 01.07 indywidualną korektę lub ochronę wzroku.
W czasie kontroli drogowej, policjant jest zobowiązany sprawdzić, czy kierujący posiada uprawnienia do jazdy samochodem. W przypadku posiadania prawa jazdy z ograniczeniem, policjant musi ocenić, czy kierowca spełnia wymagania oznaczone w rubryce 12. Jeśli kierowca ma wpisany do prawa jazdy kod 01.01, a w czasie kontroli drogowej nie ma okularów na nosie, może otrzymać mandat w wysokości 500 złotych oraz 10 punktów karnych.
Autoryzacja merytoryczna prawnik Jolanta Woźniak
Czytaj jeszcze:
- Senior za kółkiem
- Okulary do samochodu
- Okulary fotochromowe
- Seniorze, przesiądź się na rower
- Senior na drodze - odpowiedzialny i doświadczony kierowca