15 kobiet, których odkrycia zmieniły bieg historii. Cz. 1

Kobiety od stuleci miały istotny wkład w rozwój nauki. W tym cyklu trzech wpisów chcemy przybliżyć Państwu 15 kobiet i odkryć, których one dokonały. Biologia, archeologia, chemia, fizyka i astronomia – to dziedziny, od których zaczynam cykl wpisów. Czy domyślają się już Państwo, kim są bohaterki pierwszego z nich?
Spis treści

Maria_Sibylla_Merian_portrait_from_500DM_banknote

Maria Merian (1647 – 1717)

Zanim niemiecka przyrodniczka i naukowa malarka zaczęła studiować cykl życiowy motyli, większość ludzi wierzyła, że owady te dosłownie „rodzą się z błota” i wychodzą z ziemi. Maria Merian uważana jest za pierwszą w historii entomolożkę. Maria od wczesnej młodości zgłębiała biologię owadów z prawdziwą pasją, dotąd niespotykaną. Nic dziwnego. W XVII wieku większość ludzi uważała owady za „obrzydliwe i odrażające”. Oczywiście owady nie były wówczas warte chwili uwagi, a co dopiero studiowania. Maria Merian jako pierwsza w historii zaczęła obserwować zachowanie, zwyczaje i cykle życiowe owadów. Swoje odkrycia spisywała w ojczystym języku, nie w łacinie, która była wówczas oficjalnym językiem naukowym, co sprawiło, że jej dorobek został zignorowany przez większość ówczesnych naukowców.

Maria Merian sfinansowała i zorganizowała także naukową wyprawę naukową do Surinamu, podczas której opisała wiele nieodkrytych do tej pory gatunków owadów i roślin. Znaczna część opisów sporządzonych przez Marię jest aktualna do dziś. Rysunki jej autorstwa, wiernie oddające rzeczywisty wygląd roślin, zwierząt i owadów, były podziwiane i doceniane przez wieki.

Mary_Anning

Mary Anning (1799 – 1847)

Mary Anning uznawana jest za jedną z pierwszych paleontolożek i kolekcjonerek skamieniałości. Mary zaczęła zbierać skamieniałości na klifach w angielskim Dorset, by podreperować swój budżet. Jednak w wieku 12 lat dokonała dwóch odkryć, które wstrząsnęłyby światem nauki. Wstrząsnęłyby, gdyby ktoś uznał je wówczas za wartościowe. Co takiego odkryła Mary Anning? Znalazła pierwszą skamielinę z dobrze zachowanym ichtiozaurem i dwa pierwsze szkielety plezjozaura. Mary Anning dokonała jeszcze wielu podobnych odkryć i obserwacji, które zrewolucjonizowałyby rozumienie świata i życia prehistorycznych zwierząt.

Niestety, Mary nie mogła w pełni uczestniczyć w życiu świata nauki ze względu na swoją płeć. Mary nie została przyjęta w poczet członków Towarzystwa Geologicznego w Londynie, mimo że jej odkrycia dałyby solidną podstawę do późniejszej teorii ewolucji Darwina. Musiało minąć wiele lat, by jej odkrycia zostały uznane i docenione przez naukowców. W 2010 roku Towarzystwo Królewskie  - okrzyknęło Mary Anning jedną z najważniejszych kobiet w historii brytyjskiej nauki.

Sklodowska

Maria Skłodowska Curie (1867 – 1934)

Jako pierwsza w historii kobieta – laureatka Nagrody Nobla i jedyna osoba, która otrzymała dwie Nagrody Nobla w dwóch różnych dziedzinach naukowych (chemia i fizyka), Maria Skłodowska Curie jest jedną z pierwszych postaci, które przychodzą do głowy większości ludzi, gdy myślą o kobietach w nauce. Gdy Maria i jej mąż, Pierre Curie, odkryli radioaktywność, zmienił się sposób postrzegania świata: nagle okazało się, że energia może pojawiać się ot tak, jak za pomocą magii.

Maria odkryła także dwa pierwiastki, polon i rad. Zorganizowała pierwsze na świecie studia poświęcone leczeniu guzów za pomocą promieniowania i założyła Instytut im. Marii Skłowodskiej Curie w Paryżu i w Warszawie. Oprócz oczywistych osiągnięć naukowych, Maria Curie zainspirowała kolejne pokolenia kobiet i pokazała im, że warto marzyć o karierze naukowej i wdrażać swoje marzenia w życie.

Leavitt

Henrietta Leavitt (1868 – 1921)

Dziś komputer jest maszyną, ale w czasach Henrietty Leavitt termin ten odnosił się do grupy kobiet zajmujących się astronomią, które analizowały dane z harwardzkiego obserwatorium. Zadaniem Henrietty Leavitt było obserwowanie gwiazd, które na przemian rozbłyskały jasnym światłem, na przemian przygasały, a zmiany te zachodziły w ściśle określonych, przewidywalnych odstępach czasu.

Na podstawie dostarczonych danych Henrietta zidentyfikowała ponad 2400 gwiazd i odkryła, że istnieje między nimi pewne podobieństwo. I tak Henrietta Leavitt odkryła cefeidy, czyli gwiazdy zmienne pulsujące, nazywane olbrzymami, których jasność zmienia się z okresem od 1 do 50 dni. cefeidy to wyjątkowo jasne, nawet tysiąc lub dziesięć tysięcy razy jaśniejsze od Słońca gwiazdy. Okrycie to zmieniło sposób, w jaki naukowcy postrzegają wszechświat. Przede wszystkim – umożliwiło dokładniejszą ocenę odległości między odległymi galaktykami.

Lise-Meitner

Lisa Meitner (1878 – 1968)

Lisa Meitner, austriacka fizyczka, przyczyniła się do wielkich odkryć w fizyce jądrowej, ale nie dostała Nagrody Nobla za swoje osiągnięcia. Jako pierwsza w historii niemieckiej nauki kobieta – profesor fizyki, pracowała w zespole z Otto Hahn’em, chemikiem. Nawet podczas drugiej wojny światowej, gdy Lisa zmuszona była opuścić Niemcy i kontynuować badania w Holandii, współpracowała z Hahn’em korespondencyjnie.

Gdy eksperymenty Hahna wykazały, że nukleony uranu mogą ulegać rozpadowi, to właśnie Meitner udowodniła za pomocą fizyki, na czym polega zjawisko – na rozszczepieniu jądra atomu. Jednak Komitet Nagrody Nobla przyznał tytuł noblisty tylko Hahn’owi. Odkrycie Lisy Meitner zostało docenione dopiero po jej śmierci. Naukowczyni otrzymała wiele wyróżnień, a na jej cześć nazwano 109. pierwiastek w układzie okresowym, z grupy metali przejściowych.

Czytaj również