Odkażanie ran to czynność, o której nie można zapominać w trakcie opatrywania. Środek dezynfekujący powinno się zastosować niezwłocznie po zranieniu. Dopiero na oczyszczoną ranę zakłada się opatrunek osłaniający. Jaki warto zastosować płyn antyseptyczny? Dlaczego nie zaleca się używania wody utlenionej na rany?
Odkażanie ran - dlaczego jest tak ważne?
Rana to przerwanie ciągłości skóry, a często także tkanek podskórnych. Poprzez uszkodzone tkanki do wnętrza organizmu mogą dostać się drobnoustroje i wywołać zakażenie. Przykładowo, do rany powstałej na skutek upadku mogą dostać się drobnoustroje bytujące w glebie. W wielu przypadkach drobnoustroje wnikają do rany już w chwili zranienia. Ma to miejsce w przypadku urazów mechanicznych powstałych na skutek zranienia brudnym narzędziem. Niektóre rany uchodzą za bardziej podatne na zakażenie. Do takich ran należą rany szarpane i tłuczone.
Zakażenie rany początkowo objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem, ropną wydzieliną. Jeśli rana nie zostanie w porę odkażona, może dojść do zakażenia uogólnionego, które objawia się gorączką, osłabieniem, powiększeniem węzłów chłonnych. Drobnoustroje mogą wywołać różne rodzaje zakażenia. Do najgroźniejszych należy:
- tężec,
- zgorzel gazowa
- i wścieklizna.
Tężec to zakażenie wywołane przez laseczki tężca, które bytują w glebie. Zgorzel gazowa jest wywołana przez bakterie gnilne. Wścieklizna natomiast powstaje wskutek pogryzienia przez chore zwierzę. Aby uchronić ranę przed tymi groźnymi dla zdrowia i życia zakażeniami, należy niezwłocznie po zranieniu użyć środka antyseptycznego.
Czytaj także: Opatrywanie ran – rodzaje opatrunków i zmiana opatrunku na ranie
Środek dezynfekujący - czym odkażać rany?
Z każdą raną należy obchodzić się nieco inaczej. Jeśli po zranieniu wystąpiło krwawienie, to w pierwszej kolejności należy je zatamować. Dopiero po zatamowaniu krwawienia należy przystąpić do oczyszczania rany. W tym celu należy użyć środka dezynfekującego, a następnie zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem. Jaki środek dezynfekujący będzie odpowiedni?
W aptekach możemy znaleźć całe mnóstwo płynów antyseptycznych:
- wodę utlenioną,
- spirytus salicylowy,
- chlorheksydynę,
- oktenidynę,
- kwas borowy,
- etakrydynę (rivanol).
Specjaliści zalecają odkażanie ran za pomocą środków antyseptycznych na bazie oktenidyny. Są one skuteczne w zwalczaniu drobnoustrojów, a przy tym nie podrażniają skóry i tkanek podskórnych. Dodatkowo mogą wspomagać proces gojenia się rany.
Woda utleniona na rany
Woda utleniona uchodzi za skuteczny środek do odkażania ran. Tymczasem okazuje się, że nie jest ona tak skuteczna w odkażaniu ran jak powszechnie się wydaje. Woda utleniona wykazuje słabe działanie bakteriobójcze - niszczy niewiele szczepów bakterii i wirusów, a dodatkowo może podrażniać uszkodzoną skórę i wpływać negatywnie na proces gojenia się rany. Zdaniem specjalistów może powodować oddzielanie się nowego nabłonka od ziarniny, czyli nowo powstałej tkanki łącznej. Wodę utlenioną można stosować na niewielkie otarcia naskórka, na przykład na zdarte kolana. Piana, która się tworzy po polaniu rany wodą utlenioną, skutecznie oczyści tego typu otarcia z martwych komórek i zabrudzeń. Po oczyszczeniu takiej rany wodą utlenioną, dobrze jest zastosować inny środek do dezynfekcji skóry.
Zobacz: Pielęgnacja rany pooperacyjnej – opatrunki pooperacyjne
Spirytus salicylowy do odkażania ran
Spirytus salicylowy, to drugi po wodzie utlenionej, najczęściej widywany w polskich domach środek dezynfekujący. Co prawda spirytus skuteczniej zwalcza drobnoustroje niż woda utleniona, ale w jeszcze większym stopniu podrażnia skórę i dodatkowo ją wysusza. Nie powinno się go stosować na otwarte rany, gdyż powoduje denaturyzację białek, a dodatkowo sprawia ból podczas przemywania.
Czym przemyć ranę?
Jeśli się zraniliśmy i nie mamy pod ręką środka dezynfekującego, to ranę należy oczyścić pod bieżącą wodą. Do czyszczenia rany można też użyć roztworu soli fizjologicznej. Generalnie każdą ranę powinno się w pierwszej kolejności przemyć pod bieżącą wodą lub roztworem soli fizjologicznej, a dopiero później użyć środka dezynfekującego.
Opatrunki do dezynfekcji ran
Czym odkażać rany, jeśli nie środkiem dezynfekującym? Poza płynem do przemywania ran, można użyć specjalistycznych opatrunków o działaniu antybakteryjnym. Na rynku są dostępne na przykład opatrunki Hydro Clean plus, czyli hydroaktywne opatrunki zawierające antydrobnoustrojową substancję PHMB (chlorowodorek poliheksametylenu biguanidyny). Taki opatrunek niszczy drobnoustroje budujące biofilm oraz obniża poziom pH. Opatrunek Hydro Clean plus nie wymaga opatrunku wtórnego. Należy go zamocować za pomocą plastra lub opaski mocującej.
Inny opatrunek o właściwościach antybakteryjnych to Atrauman Ag - jałowy opatrunek wykonany z hydrofobowej siatki poliamidowej pokrytej srebrem metalicznym. Wysięk z rany sprawia, że z opatrunku wydzielają się jony srebra, które wykazują działanie antybakteryjne. Wydzielina z rany wraz z bakteriami nie jest zatrzymywana w opatrunku, ale przedostaje się do opatrunku wtórnego, dlatego ten opatrunek wymaga założenia dodatkowego opatrunku, na przykład jałowego kompresu.
Sprawdź: Wyposażenie apteczki – co zabrać ze sobą na wakacje?