Dieta przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i innych chorobach zapalnych jelit

Choroby jelit dotykają coraz częściej mieszkańców krajów wysokorozwiniętych. Szacuje się, że na nieswoiste zapalenie jelita cierpi około 3 mln Europejczyków. Liczba pacjentów z tym schorzeniem wzrasta zwłaszcza w krajach Europy Wschodniej i Południowej, choć dotychczas najwięcej przypadków notowano na zachodzie i północy naszego kontynentu. Polscy eksperci szacują, że w naszym kraju liczba chorych może sięgać nawet 50-100 tys. osób (w tym 10-20 tys. z chorobą Leśniowskiego-Crohna, a z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego cztery razy więcej). Jednym słowem choroby jelit stają się już chorobami cywilizacyjnymi.

Dieta przy chorobach jelit

Najcięższe schorzenia jelit to choroby autoimmunologiczne, w których nasz własny układ odpornościowy atakuje błonę śluzową jelit. Dlaczego tak się dzieje? Przyczyny chorób jelit nie są do końca znane, ale nie bez znaczenia są zmiany w mikroflorze jelitowej, które powstają na skutek coraz bardziej sterylnych warunków życia, częstego przyjmowania antybiotyków czy spożywania przetworzonej żywności. W wyniku tego u pacjentów dochodzi do stałego zapalenia jelit, któremu towarzyszą:

• utrata łaknienia,
• wymioty i nudności,
• przewlekłe krwawienie,
• zaburzenia trawienia i wchłaniania,
• uporczywa biegunka,
• zwiększony metabolizm,
• niedokrwistość niedobarwliwą,
• niedobory mikro- oraz makroelementów.


•  

Wszystkie te objawy sprawiają, że bardzo często chorobom jelit towarzyszy niedożywienie pacjentów. I tak dla przykładu niedożywienie wśród osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna dotyka około 75 proc. pacjentów hospitalizowanych, a 60-80 proc. pacjentów z tą chorobą cierpi na anemię^[2].

Czytaj też: Dieta przy nowotworze – jelita grubego, wątroby, płuc oraz prostaty

Zapalenie jelit – jak żywić pacjenta?

Leczenie pacjentów cierpiących na nieswoiste choroby zapalne jelit, którego nieodłącznym elementem jest odpowiednia dieta, ma nie tylko poprawić jakość życia pacjenta, ale także zapobiec niedożywieniu i możliwie jak najdłużej utrzymać remisję choroby, oraz zapobiec rozwojowi groźnych powikłań. Pamiętajmy jednak, że dieta w okresach remisji i nasilenia objawów choroby jest różna. Warto też wiedzieć, że u osób ze średnionasilonymi objawami choroby żywienie dojelitowe dietami przemysłowymi może być równie skuteczne jak steroidy^[3]. Wykazano, że żywienie dojelitowe ogranicza nie tylko stan zapalny oraz poprawia odżywienie pacjentów, zmniejszając tym samym ryzyko rozwoju powikłań niedożywienia^[4].

Diety płynne, aby były skuteczne, muszą być całkowicie pozbawione błonnika i zupełnie wchłonąć się w górnej części układu pokarmowego, co związane jest ze znaczącym uspokojeniem układu pokarmowego.

Zobacz także: Dieta przy chemioterapii i po chemioterapii – jak żywić się podczas leczenia raka?

Jelito drażliwe – żywienie po zaostrzeniu choroby

Dieta przy zapaleniu jelit, zwłaszcza po zaostrzeniu choroby powinna być łatwostrawna (5-6 małych posiłków), ubogotłuszczowa (do 40 g tłuszczu na dobę) i bogatobiałkowa (80–120 g białka/dobę). Nie zaleca się podawania dużych ilości błonnika, cukru i laktozy.

Nie zaleca się także roślin wzdymających, takich jak warzywa kapustne i rośliny strączkowe. W zależności od nasilenia objawów z diety eliminuje się też: laktozę, fruktozę, sorbitol i włókna kolagenowe.

Gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi spodziewanych efektów warto sięgnąć po tzw. dietę przeciwzapalną (IBD-AID), która kieruje się kilkoma zasadami i polega na:

• ograniczeniu/wykluczeniu laktozy, cukrów rafinowanych i przetworzonych, węglowodanów złożonych),
• spożywaniu węglowodanów prostych (monosacharydów),
• spożywaniu pre- i probiotyków (np. rozpuszczalny błonnik, mleczne produkty fermentowane),
• modyfikacji składu kwasów tłuszczowych w pożywieniu,
• pokryciu zapotrzebowania na składniki mineralne i witaminowe
• obserwacji organizmu w celu rozpoznania nietolerancji pokarmowych,
• zmianie tekstury żywności (np. blendowanie)^[5].


•  

Sprawdź, jak żywić się podczas leczenia raka.

Zapalenie jelit – żywienie w remisji choroby

Dieta w remisji chorób jelit powinny być indywidualnie układana dla danego pacjenta. Na pewno powinno się z takiej diety wyeliminować potrawy tłuste i ciężkostrawne, nasiona roślin strączkowych, warzywa kapustne, posiłki, które długo zalegają w żołądku, potrawy ostro przyprawione, w większych ilościach przetwory owocowe na cukrze i miodzie, surowe owoce, a także mocną kawę, herbatę i alkohol.

Warto za to włączyć do jadłospisu większą ilość białka, produkty bogate w witaminy i składniki mineralne. W jadłospisie pacjenta mogą się znaleźć:

• warzywa (najlepiej w postaci gotowanej, rozdrobnionej lub w formie soków, mogą też być ziemniaki i marchewka purée)
• mięso (gotowane mielone: drobiowe, cielęce, z chudych ryb: dorsz, pstrąg, mintaj)
• jajko na miękko
• słaby rosół
• biały ryż
• sucharki i bułka pszenna
• napoje: słaba herbata, napar z rumianku, mięty
• nabiał, ale w postaci kefiru, jogurtu, serka twarogowego (trzeba je wykluczyć w okresie nawrotu objawów choroby).


•  

Uchyłki jelita grubego - dieta

Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko pojawienia się tzw. uchyłkowatość jelita grubego, która także wymaga specjalnej diety. Gdy choroba ma postać zapalną zaleca się w pierwszym etapie choroby stosowanie diety bezresztkowej, lekkostrawnej i pozbawionej błonnika. Dozwolone są w tym czasie:

• sucharki
• produkty z mąki pszennej
• chude mięsa i wędliny
• chude ryby
• chudy nabiał
• jajka gotowane
• masło i oliwę z oliwek.


•  

Taką dietę powinno się stosować przez około 2 tygodnie. Potem można stopniowo wprowadzać dania ubogoresztkowe, ale ilość błonnika nie powinna przekraczać 10 g dziennie.  Z diety należy wyeliminować całkowicie owoce z małymi pestkami (truskawki, maliny, figi).

Dieta przy chorych jelitach – dieta cud nie istnieje

Bardzo często pacjenci np. z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego decydują się na różne diety, które mają przynieść cudowne efekty (dieta marchewkowa, optymalna). Choć początkowo diety takie rzeczywiście mogą przynieść ulgę, w dłuższej perspektywie mogą być groźne dla zdrowia i prowadzić do niedoborów pokarmowych. Dlatego każdą modyfikację diety powinno się konsultować z lekarzem.