Czym są choroby dietozależne?
Nie od dziś wiadomo, iż odpowiednie żywienie pozwala zachować dobry stan zdrowia. Uwzględnienie wszystkich potrzeb organizmu podczas komponowania diety jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania naszych narządów i układów. Warto zadbać o to jak najwcześniej, by działać prewencyjnie, zamiast po fakcie.
Schorzeń, u podłoża których znajduje się nieprawidłowe odżywianie, jest ponad 80. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:
- otyłość,
- nadciśnienie tętnicze,
- osteoporozę,
- sarkopenię,
- cukrzycę typu II,
- nowotwory.
Pierwsze z nich – otyłość – spowodowane jest przewlekłym dostarczaniem zbyt dużej ilości energii wraz z dietą, a co za tym idzie, wzrostem masy ciała (zwłaszcza ilości tkanki tłuszczowej). Terapia tej choroby opiera się przede wszystkim na zastosowaniu diety o zmniejszonej energetyczności (deficyt energetyczny). Dzięki temu organizm chorego zaczyna korzystać ze zmagazynowanych w tkance tłuszczowej źródeł energii, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia masy ciała.
Nadmierna masa ciała jest także czynnikiem ryzyka w innej chorobie – nadciśnieniu tętniczym. Dieta redukcyjna zastosowana u osoby z otyłością lub nadwagą jest często zalecana obok farmakoterapii. Podobnie jest z aktywnością fizyczną, która uprawiana regularnie wspiera układ krążenia.
Podczas terapii nadciśnienia przydatne jest także kontrolowanie podaży tłuszczu (zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego) oraz sodu wraz z dietą. Sód, jako składnik naszej diety obecny jest przede wszystkim w soli kuchennej (NaCl) dodawanej do potraw domowych, w dużych ilościach stosowany także w produktach wysokoprzetworzonych. Osoby, które narażone są na zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia, powinny zredukować ilość spożywanej soli do około 5 gramów na dobę.
Osteoporoza, która kojarzona jest przede wszystkim z osobami starszymi, dotyka coraz częściej młodsze osoby. Kontrola ilości spożywanego wapnia, obok odpowiedniej dawki ruchu, pozwala zminimalizować ryzyko jej powstania. Włączenie do diety od dwóch do trzech porcji produktów mlecznych zapewni odpowiednią podaż tego składnika mineralnego. Przydatna może okazać się także suplementacja witaminy D3, która odpowiada między innymi za gospodarkę wapniowo-fosforanową naszego organizmu, poprawiając mineralizację kości.
Osoby w wieku podeszłym narażone są na upadki. Powodem tego jest przede wszystkim zanik mięśni postępujący wraz z wiekiem – sarkopenia. Zbilansowana dieta, która bogata jest w pełnowartościowe białko, w połączeniu z codzienną aktywnością fizyczną przyczynia się do znacznego zmniejszenia częstotliwości upadków, dzięki zachowaniu prawidłowej masy i siły mięśniowej.
Cukrzyca typu II to kolejna choroba, która dotyka coraz więcej osób. U jej podłoża leżą nieprawidłowe reakcje metaboliczne organizmu, czemu sprzyja nadmierna konsumpcja wysokoprzetworzonych produktów bogatych w węglowodany proste. Terapia tego schorzenia prowadzona jest do końca życia i polega na stosowaniu diety opartej o produkty z niskim indeksem glikemicznym i potraw o niskim ładunku glikemicznym. Tak skomponowana dieta pozwala na normalizację poziomu glukozy we krwi.
Niektóre nowotwory również powiązane są z nieprawidłowym odżywianiem. Produkty działające prozapalnie (zwiększające ilość wolnych rodników w organizmie) mogą zwiększać ryzyko zachorowania, choć nie jest to jedyny mechanizm nowotworzenia. Przykładem nowotworu, którego występowanie jest silnie skorelowane z nieprawidłową dietą, jest nowotwór jelita grubego. W tym przypadku ryzyko zwiększa dieta bogata w przetworzone czerwone mięso czy niskie spożycie błonnika pokarmowego, występującego głównie w warzywach, owocach, strączkach czy pełnoziarnistych zbożach. Komponując dietę „anty-nowotworową”, warto umieścić w niej przede wszystkim substancje o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, które znajdziemy w ww. produktach.
Jak walczyć z chorobami dietozależnymi? Jaką dietę wybrać?
Przykładem diety, która przyczyni się do zminimalizowania ryzyka wielu wymienionych wyżej chorób, jest dieta śródziemnomorska. Oparta jest ona na dużej ilości świeżych warzyw oraz zmniejszonym spożyciu czerwonego mięsa i produktów wysokoprzetworzonych. Dzięki wysokiej zawartości składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały czy polifenole obserwuje się zmniejszenie szkodliwego działania stanu zapalnego, który przyczynia się między innymi do nadciśnienia tętniczego oraz nowotworów.
Szczególnie zalecane jest także uprawianie codziennej aktywności fizycznej, która utrzymuje masę mięśniową, mineralizację kości oraz układ krwionośny w dobrym stanie.
Należy jednak pamiętać, iż obecność którejkolwiek z wyżej wymienionych chorób wiąże się z zastosowaniem zindywidualizowanego jadłospisu dla danego przypadku. Większość schematów znalezionych w internecie nie będzie zatem odpowiednia, ponieważ nie bierze pod uwagę indywidualnych potrzeb, preferencji kulinarnych, branych leków. Przed wprowadzeniem modyfikacji w diecie warto zatem skonsultować się ze specjalistą - dietetykiem.
Przydatnym źródłem informacji może okazać się także forum dostępne pod https://kcalmar.com/zapytaj-dietetyka/choroby-dietozalezne/, na którym osoby zajmujące się dietetyką odpowiadają na pytania osób cierpiących na którąś z chorób dietozależnych.