Rehabilitacja po udarze mózgu w ośrodkach NFZ i w domu

Rehabilitacja po udarze mózgu to istotny element powrotu do zdrowia. Udar mózgu w dużym stopniu wywołuje niepełnosprawność. Jest też jedną z pierwszych przyczyn zgonów. To bardzo poważna choroba. Jednak nie zawsze oznacza brak powrotu do normalnego życia z pełną sprawnością i samodzielnością. Dlatego tak ważna jest szybko wdrożona rehabilitacja. Pozwala ona skutecznie ograniczać następstwa udaru. Jak wygląda taka rehabilitacja w ośrodkach NFZ i w domu?
Pacjentka w trakcie rehabilitacji po udarze mózgu
źródło:123RF
Spis treści

Udar mózgu 

Udar mózgu to naprawdę niebezpieczna choroba. Pojawia się nagle, uszkadzając mózg i powodując obumarcie jego tkanek. Przyczyną tak niebezpiecznego stanu jest zatrzymanie dopływu krwi do tkanki mózgowej. Taki stan może wywołać ogromne spustoszenie w organizmie i pozbawić chorego umiejętności wykonywania większości funkcji życiowych. Rehabilitacja po udarze ma kluczowe znaczenie. Zwiększa szanse na odzyskanie sprawności (ruchowej i intelektualnej), zmniejszając znacznie ryzyko możliwych powikłań. 

Rehabilitacja po udarze 

Rehabilitacja po udarze mózgu, wdrożona odpowiednio szybko, w ogromnym stopniu ogranicza niepełnosprawność. Początkowo odbywa się w szpitalu, później w warunkach ambulatoryjnych lub domowych. Wiele ośrodków w ramach NFZ oferuje ten szczególny rodzaj rehabilitacji. Pacjent w pierwszej fazie trafia do szpitala. Najważniejsze w tym momencie jest zadbanie o przywrócenie czynności życiowych chorego. W zależności od rodzaju i rozmiaru udaru, niekiedy konieczny jest zabieg operacyjny, niekiedy podłączenie do respiratora, w innych przypadkach podanie kroplówki i odpowiednich leków. Sama rehabilitacja to kolejny etap, kiedy pacjent jest zdrowotnie ustabilizowany i nic nie zagraża jego życiu. Rehabilitacja po udarze ma na celu zlikwidowanie następstw udaru. Do najpoważniejszych obszarów działań rehabilitacyjnych nalezą: 

  • niedowłady mięśni twarzy, 
  • niedowłady lub osłabienia kończyn (górnych i dolnych), 
  • zaburzenia mowy, 
  • zaburzenia koordynacji ruchów, 
  • problemy z równowagą, 
  • zaburzenia widzenia. 

Komórki mózgu w czasie udaru są mocno niedotlenione, szybka interwencja medyczna jest bardzo konieczna. Ale pierwsze działania szpitalne to tylko początkowy etap. Kluczowe znaczenie ma rehabilitacja po udarze mózgu, która tak naprawdę decyduje o jakości życia pacjenta. 

Udar mózgu – rehabilitacja 

Udar mózgu drastycznie zmniejsza sprawność pacjenta. Bardzo często zwykłe czynności, takie jak mycie, ubieranie czy przygotowanie jedzenia stają się niemożliwe. I tutaj rozpoczyna się ogromna rola rehabilitacji po udarze mózgu. Ten rodzaj rehabilitacji podzielony jest 2 główne grupy: 

  • rehabilitacja wczesna, 
  • rehabilitacja wtórna. 

Rehabilitacja wczesna rozpoczyna się już w szpitalu, na oddziale neurologicznym. Są to pierwsze działania, podejmowane po ustabilizowaniu pacjenta. Odpowiednie ćwiczenia, mające na celu odzyskanie podstawowej sprawności prowadzone są pod nadzorem lekarza i fizjoterapeuty. Rehabilitacja wtórna kontynuowana jest na oddziale rehabilitacyjnym, w przychodni, a także w domu chorego. Wszystkie kompleksowe działania obejmują fizjoterapię, neuropsychoterapię, terapie zajęciową i mowy oraz indywidualnie dostosowaną opiekę pielęgnacyjną. 

Intensywna terapia poudarowa prowadzona jest aż do momentu poprawy podstawowych umiejętności pacjenta. O rodzaju rehabilitacji i podejmowanych ćwiczeniach decyduje personel medyczny. Zasady postępowania w rehabilitacji poudarowej obejmują: 

  • szybkie rozpoznanie udaru, 
  • odpowiednią hospitalizację, 
  • podjęcie właściwego natychmiastowego leczenia, 
  • określenie rodzaju rehabilitacji i działań terapeutycznych, 
  • wdrożenie rehabilitacji po udarze mózgu. 

Rehabilitacja po udarze – NFZ 

Rehabilitacja po udarze mózgu może być finansowana ze środków NFZ. Warunkiem koniecznym jest posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego. Jest to uprawnienie każdego chorego, który może z niego skorzystać na zasadach określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (z póź. zm.) w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej. Każdy pacjent ma prawo do świadczeń rehabilitacyjnych w warunkach: 

  • ambulatoryjnych - skierowanie na tego typu rehabilitację wystawia lekarz POZ lub lekarz rehabilitant (w zależności od rozmiaru powikłań).Czas tego typu rehabilitacji wynosi 10 dni zabiegowych, nie więcej niż 5 zabiegów dziennie, a rodzaj zabiegów ściśle określa uprawniony lekarz, 
  • domowych - skierowanie na ten rodzaj rehabilitacji uzyskują pacjenci, którzy nie poruszają się samodzielnie i nie są w stanie dotrzeć do jakiejkolwiek placówki medycznej. Tutaj czas rehabilitacji wynosi 80 dni zabiegowych i nie więcej niż 5 zabiegów dziennie, 
  • ośrodka lub oddziału dziennego - ten rodzaj rehabilitacji zlecany jest chorym, którym stan zdrowia nie pozwala na rehabilitacje ambulatoryjną, ale tez nie wymagają całodobowej opieki lekarskiej. Czas trwania rehabilitacji w tych warunkach może wynosić do 120 dni zabiegowych w roku kalendarzowym, 
  • stacjonarnych - rehabilitacja w warunkach stacjonarnych dotyczy chorych, którzy wymagają kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych, a także całodobowego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego. W tym zakresie rehabilitacja neurologiczna może trwać nawet do 16 tygodni, jeśli lekarz potwierdza występowanie chorób współistniejących. 

Wszystkie wymienione powyżej formy świadczeń rehabilitacyjnych są bezpłatne dla pacjenta, ponieważ finansuje je Narodowy Fundusz Zdrowia. Refundowaniu ze strony NFZ podlega także sprzęt rehabilitacyjny, taki jak stabilizatory, ortezy, wózki czy urządzenia wspomagające rehabilitacje. Wykazu tego sprzętu należy szukać na stronach NFZ lub w oddziałach wojewódzkich. 

Każde skierowanie, uprawniające do skorzystania z różnych form rehabilitacji ważne 30 dni od daty wystawienia i w tym czasie powinno być zarejestrowane. Należy też zawsze pamiętać, iż o wynikach rehabilitacji poudarowej ogromne (a pewnie i największe) znaczenia ma czas. 

Ośrodki rehabilitacji po udarze mózgu 

Rehabilitacja po udarze mózgu ma kluczowe znaczenie przy powrocie do pełnej sprawności psychoruchowej. I to nie podlega żadnej wątpliwości. Im szybciej podjęta, tym większe szanse na pełna samodzielność. Na terenie całego kraju, w każdych większych miastach funkcjonuje wiele ośrodków, które oferują profesjonalną pomoc medyczną i fizjoterapeutyczną w rehabilitacji poudarowej. Zaletą takiego ośrodka jest kompleksowa opieka wielu specjalistów – neurologów, neurologopedów, fizjoterapeutów, terapeutów zajęciowych. Taki zespół medyczny jest w stanie opracować indywidualny program postepowania rehabilitacyjno-leczniczego, dostosowany idealnie do potrzeb konkretnego chorego. 

Ośrodki Rehabilitacji Neurologicznych zapewniają kompleksowa opiekę każdemu pacjentowi. Leczą nie tylko zaburzenia mowy, niedowłady czy inne dolegliwości ruchowe, ale też zajmują się zaburzeniami depresyjnymi po udarze. Lekarze podkreślają, iż takie holistyczne (całościowe) podejście do pacjenta przynosi najlepsze efekty. 

Rehabilitacja po udarze w domu 

Zadaniem rehabilitacji po udarzew domu jest jak najszybsze przywrócenie sprawności choremu. Ćwiczenia są podstawą jakichkolwiek działań medycznych w sytuacji poudarowej. Jeśli stan chorego pozwala na przebywanie w domu, to osoba po przebytym udarze mózgu nie może biernie czekać. Bardzo ważne jest, aby zaakceptować swój stan poszpitalny i podejmować działania w celu poprawy samodzielności. Fizjoterapeuci zlecają szereg ćwiczeń, możliwych do samodzielnego wykonywania w domu lub pod opieką któregoś z domowników. Jest to bardzo ważne, aby samodzielnie wykonywać tylko te ćwiczenia fizyczne, których doboru dokonał specjalista. Jeśli jednak stan zdrowia chorego pozwala na większą aktywność, bardzo ważne jest, aby chory angażował się w codzienne prace i niewielkie obowiązki domowe. Są to bardzo proste czynności, a idealnie wspierają profesjonalną rehabilitację. Do takich działań zaliczane są:

  • ścieranie kurzu, 
  • zmywanie naczyń, 
  • odkręcanie i zakręcanie kurków z wodą, 
  • samodzielne mycie, 
  • samodzielne ubieranie, 
  • próby pisania i czytania, 
  • rozwiązywanie krzyżówek, 
  • prostowanie i zginanie kończyn, 
  • próby przejścia kilku metrów. 

Chory powinien wykonywać nie tylko ćwiczenia fizyczne, ale także ćwiczenia umysłowe. Bardzo ważne dla powodzenia wszystkich działań rehabilitacyjnych jest wzbudzanie w chorym poczucia niezależności. Ta sfera psychiczna ma także ogromne znaczenie w dochodzeniu do pełnej sprawności. 

Czytaj również

Bibliografia

  • Załącznik do zarządzenia nr 24/2006 Prezesa NFZ „Szczegółowe materiały informacyjne o przedmiocie postepowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: rehabilitacja lecznicza”,
  • K. Kałużny, A. Kałużna, B. Kochański i inni „wpływ rehabilitacji neurologicznej na funkcjonowanie pacjentów”, Katedra i Klinika Rehabilitacji, Uniwersytet w Toruniu,
  • „Usprawnienia po udarze mózgu”, Poradnik dla terapeutów i pracowników POZ,
  • P. Laidler „Rehabilitacja po udarze mózgu”.
Więcej z kategorii Rehabilitacja
Rehabilitacja kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego NFZ
Pacjent w trakcie rehabilitacji kręgosłupa
Choroba Parkinsona – rehabilitacja. Zalecane ćwiczenia
Kobieta cierpiąca na chorobę Parkinsona w czasie rehabilitacji
Rehabilitacja kolana – zabiegi po operacji lub urazie
Pacjent w trakcie rehabilitacji kolana
Powiązane artykuły
Pacjent na rehabilitacji po endoprotezie biodra
Rehabilitacja po endoprotezie biodra – jak długo trwa?
Mężczyzna w czasie rehabilitacji barku
Rehabilitacja barku – ćwiczenia po artroskopii stawu
Laska do chodzenia - na co warto zwrócić uwagę przy wyborze?
Pacjentka w trakcie rehabilitacji ogólnoustrojowa
Rehabilitacja ogólnoustrojowa w warunkach stacjonarnych
Pacjentka na rehabilitacji stawu skokowego
Rehabilitacja stawu skokowego po skręceniu i złamaniu