Rehabilitacja po endoprotezie kolana
Zwyrodnienia stawu kolanowego to dość poważna i uciążliwa dolegliwość zdrowotna. Zanik chrząstki stawowej powoduje duże dolegliwości bólowe. Kości zaczynają się wzajemnie trzeć, pogarsza się stabilność stawu. W miarę czasu leczenie przestaje być wystarczające, a jedyna poprawę może przynieść operacja. Założenie endoprotezy to pierwszy etap. Drugi, nie mniej istotny, to rehabilitacja. A ta decyduje o sprawności i ruchomości kolana. Warto przeprowadzać ją w sposób profesjonalny i odpowiedzialny. Tym bardziej, że jest świadczeniem refundowanym w ramach NFZ.
Zasady rehabilitacji po endoprotezie kolana
Rehabilitacja po endoprotezie kolana jest świadczeniem przeznaczonym dla osób, które potrzebują zastosowania pełnego zakresu świadczeń rehabilitacyjnych po operacji kolana. Jej podstawowym celem jest przywrócenie maksymalnie najlepszej sprawności po chorobie, a tym samym umożliwienie powrotu przynajmniej do części wcześniej wykonywanych obowiązków. Czym ogólnie charakteryzuje się każda rehabilitacja, w tym i ta po endoprotezoplastyce? Podstawowy model rehabilitacji zakłada, iż powinna być:
● wczesna- wcześniejsze wprowadzenie działań medycznych daje większe szanse na odzyskanie dawnej sprawności i samodzielności,
● powszechna- każdy, kto potrzebuje wsparcia medycznego, może z niej skorzystać w ramach NFZ,
● kompleksowa- obejmująca dziedziny wielu specjalistów i tworzona indywidualnie, w zależności od potrzeb konkretnej osoby,
● ciągła- stanowiąca proces, który trwa w określonym czasie, niezbędnym do uzyskania zadowalającego stanu zdrowia.
Ten rodzaj rehabilitacji kierowany jest do osób, którym wstawiono endoprotezę, bo staw kolanowy był już na tyle „zużyty”, że inne metody leczenia nie przynosiły żadnych rezultatów. Ci pacjenci potrzebują zastosowania jednocześnie wielu działań i terapii. Chorzy, kierowani na rehabilitację po endoprotezie kolana wymagają działań terapeutycznych, profilaktycznych, diagnostycznych i edukacyjnych.
Cechy rehabilitacji po endoprotezie stawu kolanowego
Prawidłowo wykonany zabieg wszczepienia endoprotezy, bez jakichkolwiek komplikacji to tylko połowa sukcesu. Skutecznie przeprowadzona rehabilitacja po endoprotezie kolana jest dopiero gwarantem pełnej sprawności i powrotu do codziennych obowiązków. Dolegliwości bólowe przy tego typu schorzeniach są na tyle silne, iż nie ma możliwości przejścia pierwszego etapu bez środków przeciwbólowych. Działania rehabilitacyjne przy usprawnianiu stawu kolanowego można podzielić na 2 etapy:
● Etap I – przedoperacyjny: już przed zabiegiem operacyjnym należy zapoznać się z podstawowymi technikami codziennych czynności, które zupełnie inaczej wyglądają po operacji. Do takich czynności zaliczane są: wstawanie z łóżka, wstawanie z krzesła, właściwe używanie kul czy balkonika. Warto zakupić wcześniej wymagane przyrządy do rehabilitacji. Dobrze robić to wszystko z osobą bliska, która będzie pomagać w pierwszych dniach po opuszczeniu szpitala;
● Etap II – pooperacyjny:na ten etap składają się zestawy ćwiczeń, wykonywane początkowo w szpitalu, pod okiem rehabilitanta, a później w oddziałach rehabilitacyjnych i w domu. Delikatne ćwiczenia usprawniające mogą być już wykonywane w drugiej dobie po zabiegu, ale pacjent może wstać z łóżkadopiero w 4 dobie.
W pierwszych dniach po wstawieniu endoprotezy chory ćwiczy z fizjoterapeutą, który wskazuje, jak wykonywać ćwiczenia, aby prawidłowo rozruszać staw. Pierwszymi zadaniami fizjoterapeutycznymi dla chorego są nauka siadania, wstawania z łóżka i chodzenie o kulach. Ćwiczenia mają charakter wzmacniający mięśnie, ale bardzo ważne są ćwiczenia przeciwzakrzepowe. Te wykonywane jeszcze w łóżku polegają na napinaniu mięśni łydek, pośladków, ud czy unoszeniu ud do góry.
Rehabilitacja kolana po endoprotezie – ćwiczenia
Podstawowym celem wszystkich ćwiczeń w ramach rehabilitacji po endoprotezie jest walka z zesztywnieniem stawu, przy jednoczesnym nie obciążaniu kolana. Pierwszymi ćwiczeniami są tak zwane ćwiczenia bierne (na szynach). Są to ćwiczenia, które wykonuje za chorego rehabilitant, podnosząc i odpowiednio zginając nogę w stawie kolanowym. Obejmują one także naukę technik wykonywania wszystkich innych ćwiczeń. Jest to bardzo przydatne w domu.
Kolejnym etapem są ćwiczenia, wykonywane już samodzielnie przez pacjenta. Oto kilka przykładów ćwiczeń, wykonywanych w pozycji leżącej:
- napinanie łydki poprzez poruszanie stopą ,
- napinanie mięśni uda z dociskaniem okolicy kolana do podłoża,
- napinanie i unoszenie pośladków do góry,
- podłożenie wałka pod kolano, unoszenie stopy do góry i napinanie mięśni uda,
- zginanie operowanego kolana i podciąganie piętyw kierunku pośladka.
Niektóre ćwiczenia można wykonać w pozycji siedzącej, tak zwane ćwiczenia czynne zgięcia i wyprostu kolana na krześle. Podstawowe polegają na zginaniu operowanego kolana i podciąganiu pięty pod krzesło. Po kilku sekundach należy kolano wyprostować, prostując jednocześnie nogę.
Każdy rodzaj aktywności fizycznej należy skonsultować z fizjoterapeutą.
Rekonwalescencja po endoprotezie stawu kolanowego
Proces dochodzenia do zdrowia po zabiegu endoprotezy kolana trwa do 6 miesięcy. Niektórzy pacjenci odczuwają znacząca poprawę i swobodę ruchów dopiero po roku. Przez pierwsze 6 tygodni pacjent nabiera sił, ale wymaga odpoczynku w ciągu dnia i wcześniejszego położenia spać. Pod koniec 3 miesiąca rehabilitacji po endoprotezie kolana można powrócić do swoich wcześniejszych obowiązków. W 6 miesiącu od zabiegu pacjent odczuwa wyraźną poprawę samopoczucia, nabiera jeszcze więcej sił i pewnie opiera się na operowanej kończynie. Jednak przez cały okres rehabilitacji należy wzmacniać mięśnie uda i łydki. Pacjenci z endoprotezą powinni unikać sportów, znacznie obciążających stawy kolanowe. Pewną trudność w okresie 6 miesięcy może stwarzać wsiadanie i wysiadanie z samochodu. Dlatego też należy siadać bokiem i przenosić obie nogi do samochodu.
Prawidłowa i systematyczna rehabilitacja oraz nowoczesne implanty pozwalają cieszyć się aktywnością fizyczną i bezbolesnym chodem przez wiele lat.
