Brokuły
Podnoszą odporność i przeciwdziałają nowotworom.
Należą do warzyw krzyżowych (ich kwiaty mają cztery symetrycznie rozmieszczone płatki tworzące kształt krzyża). Uznawane są za najzdrowsze, bo mają unikalny skład chemiczny – zawierają związki siarki i obfitują w składniki mineralne.
Gdy je kroimy, zachodzi reakcja chemiczna, w której wyniku powstają izotiocyjaniny (ITC). Naukowcy udowodnili, że znacząco podnoszą one odporność, bo stymulują układ immunologiczny podczas ataku wirusów i bakterii (nawet odpornych na antybiotyki). Związki ITC zawarte w brokułach mają naturalne przeciwbakteryjne właściwości, które podwyższają stopień odporności na tak niebezpieczną bakterię jak Streptoccocus pneumoniae, która wywołuje zapalenie opon mózgowych, płuc i ucha środkowego.
Warzywa krzyżowe zaliczane są do antynowotworowych. Brokuły jako jedyne z nich zawierają odmianę ITC zwaną sulforafanem. Dzięki temu przeciwdziałają różnym rodzajom raka, ponieważ aktywują enzymy chroniące komórkę przed następstwami uszkodzeń DNA. Sulforafan usuwa toksyny z organizmu i sprawia, że komórki rakowe same się zwalczają. Najwięcej korzyści odnosimy, jedząc brokuły na surowo, bo gotowanie ich (także na parze) może zniszczyć wchodzący w ich skład enzym mirozynazę, który chroni komórki. Dlatego gotujmy je tylko 3–5 minut (do uzyskania pierwszego aromatu). To pozwoli też zachować właściwości antynowotworowe tego warzywa.
Inne warzywa krzyżowe
zielonolistne: jarmuż, kapusta głowiasta i ogrodowa, brukselka, rukola.
niezielone: kalafior, rzodkiewka, rzepa, rzeżucha, chrzan.
Cykoria i endywa Kędzierzawa
Usprawniają pracę wątroby i dróg żółciowych oraz wspomagają trawienie.
Zawarte w cykorii substancje – laktucyna i laktukopikryna – decydują o gorzkim smaku, pobudzają apetyt i wpływają korzystnie na wątrobę, stymulując ją do wydzielania większej ilości żółci. Warzywo usprawnia wytwarzanie czerwonych krwinek, poprawia trawienie i wspiera pracę nerek. Zawiera też inulinę, która jest naturalnym prebiotykiem.
Endywia kędzierzawa, popularnie nazywana fryzowaną sałatą, jest odmianą cykorii. Ma sztywne, soczyste, postrzępione liście (jasnozielone, żółtawe, czerwone). Ceniona jest nie tylko za dekoracyjny wygląd i pikantny smak, ale także wyjątkowo wysoką zawartość witaminy C, która wynosi
40–50 mg/100 g. Dla porównania inne rodzaje sałaty mają jej do 30 mg/100 g. Endywia obfituje też w witaminy z grupy B. Jedzmy tę sałatę na surowo, bo wtedy w pełni zachowuje wartości odżywcze.
Zarówno endywia, jak i cykoria, dzięki zawartej w nich intybinie, pobudzają uwalnianie żółci z pęcherzyka żółciowego, co zapobiega jej zastojowi i może stać się przyczyną powstawania kamieni. Przy kłopotach zdrowotnych z pęcherzykiem żółciowym cykorię i endywię należy jadać jak najczęściej jako dodatek do dań. Można też je gotować na parze, a potem skropić oliwą i sokiem z cytryny.
Najlepsza cykoria
Starajmy się szukać jak najbielszych główek – zzieleniałe listki świadczą o tym, że warzywo pod wpływem światła (cykoria uprawiana jest bez dostępu do niego) nabrało goryczy. Im mniejsza główka i bardziej przylegające listki – tym lepszy, bardziej wyrazisty smak.
Seler naciowy i korzeniowy
Zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych i pobudza przemianę materii.
Warzywa te jednocześnie usuwają szkodliwe produkty uboczne tego procesu, m.in. kwas moczowy. Seler ma również właściwości moczopędne, co pomaga wypłukać kamienie z układu moczowego, oraz rozkurczające, dzięki którym łagodzi ból. Ułatwia trawienie i likwiduje zaparcia. Odtruwa organizm, ponieważ pomaga trawić tłuszcze, oraz działa moczopędnie, co poprawia pracę nerek. Wpływa korzystnie na serce i koi nerwy. Ponadto ma właściwości wychładzające dzięki czemu sprawdza się w upalne dni. Jest też naturalnym afrodyzjakiem
Leczniczy seler
Seler pomaga przy problemach z nerkami. Warto codziennie pić szklankę soku z tego warzywa. To złagodzi ból i zapobiegnie tworzeniu się nowych kamieni. Stosować można też wywar z nasion selera. Pity codziennie pomaga pozbyć się kamieni nerkowych powstałych na skutek odkładania się kwasu moczowego.
Karchoch
Obniża poziom cholesterolu i pomaga trawić tłuszcze.
Ze względu na te właściwości warzywo to od wieków podawano jako przystawkę do obfitych mięsnych posiłków.
Karczoch zawiera zestaw substancji czynnych, które pobudzają pracę wątroby, zaś jej prawidłowe funkcjonowanie przekłada się na odpowiedni poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Za obniżanie ich stężenia odpowiada zawarta w karczochach cynaryna. Potrafi ona obniżyć poziom cholesterolu nawet o 20 procent.
Ekstrakt z liści lub korzeni karczochów przyczynia się do regeneracji wątroby, poprawia jej ukrwienie oraz wspomaga proces usuwania toksyn z organizmu. Wyciąg z tego warzywa działa też leczniczo na serce i naczynia krwionośne. Lecznicze preparaty z karczocha można kupić w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością. Zalecana dzienna dawka to 6 gr suszonych rozdrobnionych listków.
Przyrządzanie karczocha
Trzymając kwiat za płatki, odcinamy łodygę, która znajduje się nad nasadą. Usuwamy zewnętrzne, twarde liście oraz przycinamy zdrewniałe końcówki bocznych. Odcinamy czubek kwiatostanu na wysokości ok. 1/3. Na koniec kroimy warzywo na pół i za pomocą nożyka usuwamy wewnętrzną część uważając, by pociąć przy tym „serca”. Oczyszczonego karczocha wkładamy do zimnej wody z dodatkiem kilku kropel cytryny (dzięki temu nie straci koloru). Następnie lekko solimy i gotujemy aż zmięknie (35–40 minut).
konsultacja: Katarzyna Uścińska, dietetyczka
