Żałoba po mężu
Żałoba po mężu jest pojęciem, które ma dwa znaczenia – psychologiczne oraz kulturowe. W ujęciu psychologicznym jest specyficznym stanem umysłu, swego rodzaju duchową raną, której zabliźnienie wymaga czasu i niemal zawsze przebiega według określonego schematu, z wyraźnie wyodrębnionymi etapami. W ujęciu natomiast kulturowym, żałoba jest zewnętrzną manifestacją smutku i żalu, wyrażoną noszeniem czarnych ubrań, powstrzymywaniem się od hucznych zabaw, śmiechu, picia alkoholu etc.
Fazy żałoby
Żałoba w potocznym rozumieniu utożsamiana jest z głębokim smutkiem. W rzeczywistości jednak jest żałoba zjawiskiem znacznie bardziej złożonym, na które składają się nie tylko smutek i żal, ale też takie emocje, jak wyparcie, gniew, zawiść, lęk, a na sam koniec – akceptacja. Akceptacja, która jest punktem docelowym każdej żałoby i punktem początkowym „nowego życia”. Uwzględniając następstwo występowania typowych emocji i stanów psychofizycznych, psychologowie wyróżniają 5 faz żałoby po mężu i innych bliskich osobach.
1 faza – zaprzeczenie
Szczególnie w sytuacji, gdy śmierć męża była niespodziewana, psychika reaguje szokiem. To pierwsza faza żałoby, która rozpoczyna się wraz z powzięciem informacji o tym, że odeszła bliska osoba i która trwa zazwyczaj kilka dni. W tym czasie pojawia się specyficzne otępienie, przełączenie myślenia i działania w tryb mechaniczny. Bardzo częstym elementem jest wyparcie - osoba bliska nie dopuszcza do siebie myśli o śmierci męża. Paradoksalnie jednak mechanizmy te pozwalają przetrwać najtrudniejsze pierwsze dni.
2 faza - dezorganizacja
Kończy się pogrzeb, stypa, żałobnicy rozchodzą się każdy w swoją stronę, wdowie zaś pozostaje powrót do pustego domu, który nie jest i nigdy już nie będzie taki sam. Powraca trzeźwość myślenia, lecz myśli które pojawiają się w głowie, nie dają normalnie żyć. Psychika i ciało zaczynają się sypać. Wystąpić mogą zaburzenia snu, łaknienia, koncentracji. Przychodzą też stany lękowe, rozdrażnienie, przygaszenie, niemożność uporania się z prostymi czynnościami.
3 faza - bunt
Po pewnym czasie wdowa wkracza w fazę agresywną. Pojawia się żal o taki a nie inny bieg wydarzeń. Zaczyna się stawianie pytań, szukanie winnych (w zmarłym, w sobie, w Bogu, w innych ludziach). Typowe uczucia to zazdrość i zawiść: dlaczego inni żyją, dlaczego się śmieją, dlaczego ich to nie spotkało. W tej fazie żałoby należy podejść do osoby opłakującej stratę z wyjątkową wyrozumiałością, nawet jeśli jej zachowanie będzie sprawiać nam przykrość.
4 faza - smutek
Zazwyczaj bunt kończy się rezygnacją i oddaniem temu, co uchodzi za istotę żałoby. Przychodzi głęboki smutek, często płynnie przechodzący w stan depresyjny. Smutek w tej fazie jest normalny i zdrowy. Nie można jednak dopuścić do tego, by przerodził się w depresję rozumianą jako jednostka chorobowa. Także i w tej fazie żałoby po mężu kluczowe jest wsparcie rodziny i przyjaciół.
5 faza - akceptacja
Ostatnia faza żałoby to nic innego, jak wewnętrzne pogodzenie się ze śmiercią męża lub innej bliskiej osoby swoisty powrót do życia, uśmiechu, normalnych relacji interpersonalnych. Czas, jaki jest potrzebny do osiągnięcia tego stanu jest kwestią silnie zindywidualizowaną, choć z psychologicznego punktu widzenia, moment ten powinien nastąpić nie później niż w ciągu 12-18 miesięcy, co mniej więcej pokrywa się z czasem, jaki zajmuje żałoba po mężu rozumiana jako kulturowy rytuał.
Ile trwa żałoba po śmierci męża w polskiej tradycji?
W ujęciu kulturowym, żałoba jest uzewnętrznieniem i odzwierciedleniem bólu po śmierci męża, żony, ojca, matki, dziecka, babci, dziadka. To bardziej zewnętrzna, niż wewnętrzna manifestacja smutku. Kolorem żałoby jest czerń i taki też kolor najczęściej przywdziewają wdowy. W polskiej tradycji formalna żałoba po śmierci męża lub żony jest najdłuższa, przyjęło się, iż trwa ona aż rok i 6 tygodni. Dla porównania - żałoba po rodzicach trwa 12 miesięcy, po dziecku – 9 miesięcy, po dziadkach i rodzeństwie – 6 miesięcy, po dalszych krewnych – 3 miesiące. Oczywiście to tylko tradycja. W sferze realnych uczuć żałoba może trwać znacznie dłużej, w szczególności jeśli chodzi o dziecko (niekiedy dojmujący smutek towarzyszy rodzicom kilkanaście a nawet do końca życia) a także w sytuacji, gdy współmałżonek, wskutek choroby czy wypadku, odszedł w młodym wieku.
Czytaj też:
Stypa - co to takiego, ile kosztuje organizacja
Akt zgonu i karta zgonu - jak uzyskać te dokumenty
Klepsydra pogrzebowa - jak powinna wyglądać
Testament - podważenie testamentu, wydziedziczenie
