Epitafium, czyli napis na nagrobku
Słowo epitafium pochodzi od greckiego epi-taphios, czyli „nad grobem”. Po raz pierwszy tego typu napisy na nagrobkach dla upamiętnienia zmarłych zaczęto umieszczać w starożytnych Atenach, w piątym wieku przed naszą erą. Epitafium miewa formę panegiryku, czyli tekstu pochwalnego, a wręcz pochlebczego. Dziś już nie tak często spotykane, zamiast rozbudowanych, zindywidualizowanych epitafiów, częściej zamieszczany jest krótki, często szablonowy napis na pomniku.
Napis na pomniku Izaaka Newtona
Epitafia najczęściej spotkamy na grobach ludzi wybitnych, znanych, zasłużonych. Często są to cytaty z ich własnych wypowiedzi, książek, filmów, często też potomni odnoszą się do ich osiągnięć, przywołują znaczenie dla świata, czy choćby lokalnej społeczności. Jednym ze znanych przykładów jest napis na grobie wielkiego fizyka Izaaka Newtona w opactwie Westminster, który głosi:
„Naturę i jej prawa ciemność spowijała,
Bóg rzekł: „Niech będzie Newton!” I światłość się stała”
Przykład cytatu na nagrobek
Nie ma wątpliwości, że epitafium na cześć Newtona jest tekstem poświęconym tej jednej, jedynej postaci. Częściej jednak spotykane są bardziej szablonowe epitafia. Przykłady takich sentencji na pomnik są rozliczne, jedne lepsze, inne gorsze. Wygrawerować można choćby taki napis:
„Byłeś jak kwiat błyszczący życia rosą
Byłeś jak płomień złoty, gorejący
Kwiat ścięła śmierć błyszczącą kosą
Zgasił płomień wicher zły, huczący”
Co najczęściej piszemy na nagrobkach?
W polskiej rzeczywistości cmentarnej królują jednak proste napisy na nagrobkach. Do najpopularniejszych, a zarazem najprostszych napisów nagrobkowych należą:
- Pokój jego duszy
- Spoczywaj w pokoju
- Bóg Tak chciał
- Ave Maria
- Prosi o modlitwę
- Jezu, Ufam Tobie
- Śpij Aniołku
- Proszą o zdrowaś Mario
- Bądź wola Twoja, Panie
- Non omnis moriar
Sentencje na pożegnanie
Napisy na pomnikach mogą być też bardziej rozbudowane, przeważnie mieszczące się w dwóch linijkach. Przeglądając cytaty na nagrobki, trafimy między innymi takie teksty:
- Wszystko co miałam w tym grobie się mieści,
- Śmierć radość zabrała, nie wzięła boleści”
- „Ty żyjesz, choć martwe Twe powieki, bo w sercach naszych trwać będziesz na wieki”.
- „Nie opłakujcie mnie, jestem błogosławiony w Bogu i modlę się za Wami. Będę Was kochał z nieba tak, jak kochałem Was na ziemi”
- „Każdy człowiek, nawet najskromniejszy, zostawia ślad po sobie, jego życie zahacza o przeszłość i sięga w przyszłość”
- „Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą.”
- „Być może dla świata jesteś tylko człowiekiem, ale dla niektórych ludzi jesteś całym światem”
Sentencje na pomnik - religijne czy świeckie?
Jak można zauważyć, część sentencji na pożegnanie ma charakter religijny, część świecki. Religijne napisy na nagrobkach zawierzają zmarłego Bogu, wyrażają wiarę w słuszność jego woli. Świeckie sentencje na nagrobek odwołują się do pewnych uniwersalnych wartości humanistycznych, częściej też przywołują ból, który spowodowało odejście zmarłego z tego świata.
Jak znaleźć czy ułożyć sentencję na nagrobek? W dobie internetu jest to prostsze, niż kiedykolwiek wcześniej. Wystarczy w wyszukiwarkę wpisać „epitafium”, „napisy na nagrobkach”, „napis na pomniku”, „sentencje na pożegnanie”, „cytaty na nagrobki”. Zaleje nas morze cytatów, przykładów i pomysłów. Jeśli ktoś woli szukać w bardziej tradycyjny sposób, pozostaje biblioteka albo zasoby własnej pamięci. Oczywiście pomocą służą też zakłady pogrzebowe oraz kamieniarskie
