Być może diabeł tkwi w szczegółach, na przykład w terminologii? Póki co pozostaje przyglądać się z boku, a w międzyczasie można poczytać: czym jest emerytura obywatelska? Od kiedy i na jakich zasadach mogłaby zostać wprowadzona emerytura obywatelska w Polsce? Jak to jest na świecie z emeryturą obywatelską – w jakich krajach obowiązuje? Ile wynosi emerytura obywatelska w Kanadzie, która uchodzi na najlepszy przykład tego rozwiązania? W Polsce 2020 nadal nie mamy odpowiedzi czy będziemy mieć prawo do emerytury obywatelskiej?
Emerytura obywatelska – od kiedy?
Zacznijmy od tego, że emerytura obywatelska jest konstruktem, który nie istnieje w polskiej rzeczywistości prawnej i nie wiadomo, czy zaistnieje w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej. Natomiast temat nawracaja co jakiś czas i jest przedmiotem debaty politycznej. O emeryturach obywatelskich dyskutuje się niekiedy w czasie kampanii wyborczych.
Ostatnio temat ten powrócił za sprawą publikacji w jednym z największych dzienników, wedle której Zakład Ubezpieczeń Społecznych miał przygotować zalążki nowego systemu emerytalnego. Miałby on być oparty między innymi na emeryturze obywatelskiej, wynoszącej po 1000 złotych dla każdego. Od publikacji natychmiast odcięła się jednak szefowa resortu pracy i polityki społecznej, zaprzeczając, że trwają pracę nad projektem emerytury obywatelskiej.
Emerytura obywatelska w Polsce
Z przecieków, które docierały do mediów już w 2016 roku, można było usłyszeć że ZUS pracuje nad systemem, w którym każdy, kto wpłacał składki od wysokości przynajmniej pensji minimalnej przez jedyne 5 lat, ma gwarantowaną emeryturę powszechną w wysokości 1000 złotych brutto, czyli 854 złote.
Obecnie funkcjonuje wprawdzie pojęcie emerytury minimalnej i wynosi ona 1063,37 (dane na rok 2019) złotych brutto, czyli 904,67, tyle że jest to po prostu najniższa możliwa wysokość zwykłej emerytury, należnej po przepracowaniu przynajmniej 25 i 22 lat (odpowiednio dla mężczyzn i kobiet). Osoby, które płaciły więcej i pracowały dłużej, mają emeryturę znacznie wyższą. W systemie emerytury obywatelskiej każdy otrzymywałby jedynie gwarantowany 1000 złotych. Resztę musiałby uzbierać sobie sam.
Co to jest emerytura obywatelska?
Emerytura obywatelska jest rozwiązaniem od dawna postulowanym przez środowiska liberalne, polega na tym, że pewne minimalne świadczenie otrzymuje każdy po osiągnięciu określonego wieku, niezależnie od tego, jak ciężko w życiu pracował, ile pracował, ile zarabiał. Tak rozumiana emerytura obywatelska ma zapewnić minimum egzystencji wszystkim obywatelom w ramach solidarności społecznej. Natomiast jeśli ktoś chce więcej – musi na to zarobić i sobie odłożyć.
Jak przekonują liberalni ekonomiści, w klasycznym i ortodoksyjnym modelu emerytury obywatelskiej nie byłaby nawet potrzebna instytucja-moloch, jaką jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stałą i równą dla wszystkich emeryturę wypłacałby budżet państwa (tak jak dziś wypłaca świadczenie 500+), a kto chciałby mieć więcej, musiałby o to sam zadbać.
Emerytura obywatelska - w jakich krajach?
Emerytura obywatelska funkcjonuje tylko w kilku miejscach na świecie, ale nigdzie w Europie. W razie wprowadzenia, Polska byłaby pierwsza na Starym Kontynencie. Za najlepszy przykład tego rozwiązania uchodzi emerytura obywatelska w Kanadzie. Podobne świadczenia wypłacane są też między innymi w Nowej Zelandii.
Emerytura obywatelska w Kanadzie
Ile wynosi emerytura obywatelska w Kanadzie? Każdy Kanadyjczyk otrzymuje 570 dolarów kanadyjskich. Ile to jest? Bardzo niewiele, wedle obecnego kursu około 1625 złotych. Nie odnośmy tego jednak tej kwoty do polskich realiów. W Kanadzie przeciętna płaca wynosi około 4 tysięcy dolarów, czyli mniej więcej 11,5 tysiąca złotych. Emerytura obywatelska stanowi więc około 15 procent przeciętnego wynagrodzenia. W odniesieniu do poziomu płac, propozycja 1000 zł dla każdego Polaka wydaje się hojna w porównaniu z kanadyjskim pierwowzorem – to około 22 procent przeciętnej płacy w naszym kraju.
A wracając do Kanady – emerytura obywatelska jest tylko pewną bazą socjalną, którą zapewnia państwo każdemu tylko dlatego, że jest jego obywatelem. Poza tym Kanadyjczycy odkładają na spokojną starość w kilku innych filarach, w tym obowiązkowym systemie opartym na składkach, podobnym do naszego ZUS. Ale największe korzyści przynoszą indywidualne oszczędności, w ramach tak zwanych pracowniczych, albo indywidualnych planów emerytalnych.
Emerytura obywatelska - czy byłoby się z czego cieszyć?
Emerytura obywatelska, mimo wszystkich kontrowersji, nie wydaje się rozwiązaniem złym, pod warunkiem, że będzie dotyczyć dalekiej przyszłości i zostanie wprowadzona w społeczeństwie nawykłym do samodzielnego oszczędzania na emeryturę.
W czasie debaty, która przetoczyła się przez Polskę w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy, często podkreślano, że gdyby emerytury obywatelskie zostały wprowadzone dziś, z dnia na dzień, straciłoby na nich prawie 95 procent emerytów! Tylko bowiem nieco ponad 5 procent z nich pobiera świadczenie niższe (z powodu krótszego okresu opłacania składek), niż minimalna emerytura wynosząca 1063,37 zł. Ponieważ zaś średnie emerytury wynoszą obecnie 2525 złotych w przypadku mężczyzn i 1722 zł w przypadku pań, statystyczny Polak straciłby na tym rozwiązaniu 1,5 tysiąca złotych, a Polka – ponad 700 zł!
Zobacz też:
Metoda na wnuczka – jak nie dać się okraść we własnym mieszkaniu?
Emerytura policyjna – jak obliczyć? Wysokość i zasady
Emerytura częściowa – czym jest i czy się opłaca?
Emerytura olimpijska – za jaki medal i ile wynosi?
Inwestowanie na emeryturze. Jak inwestują seniorzy?
