1. Kanał - A. Wajda (1957)
Zdecydowany numer jeden na naszej liście. Film przedstawia historię ostatnich godzin życia żołnierzy Armii Krajowej biorących udział w Powstaniu. Historia w nim przedstawiona opiera się na opowiadaniach Jerzego Stefana Stawińskiego, który sam aktywnie brał udział w walkach i przedzierał się przez tytułowy kanał.
Przyniósł on reżyserowi prawdziwą sławę, gdyż jest uważany za inicjujący Polską Szkołę Filmową. Ówcześnie twórczość Wajdy nawiązywała do polskiego symbolizmu, romantyzmu, ale także do schematów realizmu socjalistycznego. W “Kanale” twórca odcina się od tego nurtu, by po raz pierwszy przedstawić tragizm żołnierzy AK, pozostawiając za sobą propagandową wizję “zaplutych karłów reakcji”.
2. Zakazane Piosenki - L. Buczkowski (1946)
Pierwszy polski film pełnometrażowy nakręcony po II wojnie światowej. Od pozostałych różni się gatunkowo, gdyż jest filmem muzycznym, wykorzystującym twórczość wykonawców ulicznych i orkiestr podwórkowych. Utwory te są satyryczne, patriotyczne, a niekiedy i żartobliwe. FIlm ukazuje historię niemieckiej okupacji aż do momentu wkroczenia wojsk Armii Czerwonej. Muzyk, Roman Tokarski wprowadza nas w opowieść o przeżyciach młodego polskiego żołnierza.
3. Godzina W - J. Morgenstern (1979)
Scenariusz filmu oparty jest na opowiadaniach Jerzego Stefana Stawińskiego, podobnie jak w przypadku filmu “ Kanał” Andrzeja Wajdy. Przedstawia on relację z pamiętnego dnia 1 sierpnia 1944 r. O 17.00 miała nastąpić tytułowa Godzina W. Przed południem na ulicach Warszawy miał miejsce niewielki ruch, wszyscy oczekiwali na sygnał rozpoczęcia Powstania. Jest to bardzo ważna pozycja w polskiej kinematografii. Pozwala choć na chwilę przenieść się na ulice Warszawy i lepiej zrozumieć losy Powstańców.
4. Urodziny młodego Warszawiaka - E. i C. Patelscy (1980)
Akcja filmu nawiązuje do czterech dni urodzinowych Jerzego Bieleckiego. Przenosi nas do świata bohatera i pozwala dostrzec, jak radzi sobie w okupowanej Warszawie. Film powstał na podstawie powieści Jerzego Stefana Stawińskiego. Jego niekonwencjonalna fabuła oraz mimowolnie wytwarzana więź z głównym bohaterem silnie oddziałują na odbiorcę. Jest to jedna z kluczowych pozycji, której po prostu nie można pominąć.
5. Kamienne Niebo - E. i C. Patelscy (1959)
Scenariusz filmu oparty jest na opowiadaniu Jerzego Krzysztonia. Specjalny ton nadaje dziełu jego czarno-biały format. Akcja rozgrywa się oczywiście podczas walk powstańczych. Pięciu bohaterów uwięzionych w zasypanej kamienicy próbuje znaleźć drogę ucieczki. Nie zdają sobie oni jednak do końca sprawy z powagi sytuacji. Film zagłębia się także w psychikę bohaterów, co nadaje mu jeszcze bardziej tragicznego wymiaru. Nie jest to więc typowy film wojenny. Zwraca uwagę na wiele bardzo istotnych wątków związanych z życiem w okupowanej Warszawie.
6. Powstanie Warszawskie - M. Aleksandrowicz (2004)
Na koniec prawdziwa wisienka na torcie. Film “Powstanie Warszawskie” jest pierwszym na świecie dramatem wojennym non-fiction. Zmontowano go z ręcznie i komputerowo koloryzowanych kronik filmowych. Przedstawia autentyczne zdarzenia z Powstania Warszawskiego. Fabuła zawiera historię dwóch młodych reporterów, którzy są naocznymi świadkami powstańczych walk. Jest to film, który odbił się echem na całym świecie. Ciekawym faktem jest, iż w jego produkcję zaangażowało się m. in. Muzeum Powstania Warszawskiego. Nie ma więc żadnych wątpliwości - każdy z nas z tym filmem z pewnością musi się zapoznać.
Film można wciąż obejrzeć w niektórych kinach. Od 1 do 5 sierpnia emitowany będzie codziennie w warszawskim kinie Femina (Aleja Solidarności 115) o godz. 13.00 i 17.00.
Autor: Martyna Dębowska
